चलनचल्ति अनुसार बजारमा छैन, बैंकमा भने पैसै पैसा !

२ साउन, काठमाडौं । यसअघिका अर्थमन्त्रीले बजारबाट पैसा हराएको सार्वजनिक रुपमै मन्तव्य दिएका थिए । अहिले पनि बजारमा चलन चल्तीका लागि पैसा छैन । बजारमा कारोबारमा आउनुपर्ने पैसाको अहिले पनि कमी नै देखिएको छ । पैसा प्रशस्त नआएकै अवस्थामा पनि सर्वसाधारणहरूले बैंकमा गएर जम्मा गरेको निक्षेप यति बेला सवा ६ खर्ब पुगेको छ । सवा ६ खर्ब रकम अनुत्पादक भएर बैंकमा बसेको छ ।  

बैंकरहरुका अनुसार सर्वसाधारणले सहकारीमा जम्मा गरको खरबौं रकम देश बाहिर पुगिसकेकाे छ । जसले गर्दा पनि केही वर्ष देखि नै बजारमा पैसा बग्न नसकेको हो । अहिले स्थिति सामान्य तर्फ आउँदै गरेपनि लगानी नभएका कारण झण्डै साढे ६ खर्ब रकम बैंकमा थन्किएर बसेको छ । यो पैसा लगानीका माध्यमबाट बजारमा आउन सकेको छैन । लगानी भए मात्र बजारमा पैसा सहज रुपमा चलिरहन सक्छ ।   

नेपालको अर्थतन्त्र खराब अवस्थामा गयो भनेकै लामाे समयदेखि वित्तीय प्रणालीमा रहेको रकम बाहिर आउन सकेको थिएन । यसैले धेरै समय अगाडी देखि वित्तीय प्रणालीमा सवा ६ खर्ब रकम अनुत्पादक रुपमा बसेको छ । यो चलनचल्तीमा आउन सकेको छैन । नेपाल राष्ट्र बैंकका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको अन्तिम दिनसम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थामा करिब सवा ६ खर्ब रूपैयाँ थुप्रिएको छ । सवा ६ खर्बमध्ये सवा ५ खर्ब कर्जायोग्य रकम हो भने एक खर्ब अधिक तरलताको हो । 

यसरी कुल सवा ६ खर्ब वित्तीय प्रणालीमा थुप्रिएको सरकारी तथ्यांकले देखाएको छ । निक्षेप धेरैले बढ्दा कर्जा प्रवाहको वृद्धिदर न्यून रहेकाले करिब सवा ६ खर्ब रूपैयाँ बैंक तथा वित्तीय संस्थामा थुप्रिएको हो । अहिले वित्तीय प्रणालीमा रहेको रकम आगामी आर्थिक वर्षभर सबै बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई कर्जा प्रवाह गर्न चाहिने भन्दा बढी भएको राष्ट्र बैंकको भनाइ छ । 

असार मसान्तमा वित्तीय प्रणालीमा रहेको निक्षेप जोगाउँदा मात्र पनि बैँकहरूलाई आगामी आर्थिक वर्षभर कर्जा दिनका लागि आवश्यक पैसा पुग्छ । गत वर्षको असार १ देखि ०८० असार ३० सम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थामा ५ खर्ब ७७ अर्ब रूपैयाँले निक्षेप बढेको छ भने १ खर्ब ३७ अर्ब रूपैयाँले मात्र कर्जा विस्तार भएको छ । आन्तरिक अर्थतन्त्र मन्दीमा रहेकाले चालू आर्थिक वर्षमा कर्जा माग निकै कम रह्यो भने लगातार बढिरहेको रेमिट्यान्स र सरकारी खर्च बढेकाले बैंकहरूमा निक्षेपको वृद्धि दर राम्रो भएको हो ।

पछिल्ला वर्षमा कर्जा वृद्धिको अवस्था, बजेटमा तय भएको आर्थिक वृद्धिको लक्ष्य र राष्ट्र बैंकको कर्जा विस्तारको लक्ष्य हेर्दा आगामी आर्थिक वर्ष निजी क्षेत्रतर्फ कर्जा विस्तारका लागि ४ देखि ५ खर्ब रुपैयाँ आवश्यक पर्छ । असार मसान्तमै उक्त रकम वित्तीय प्रणालीमा जम्मा भइसकेकाेले बैंकहरूलाई सहज रहेको राष्ट्र बैंकका अधिकारी बताउँछन् । 

राष्ट्र बैंकका अनुसार गत आर्थिक वर्षमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ५ खर्ब ३९ अर्ब रुपैयाँ कर्जा प्रवाह गर्दा ४ खर्ब १९ अर्ब रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरेका थिए । गत वर्ष भरमा प्रवाह गरिएको कुल कर्जामध्ये अघिल्लो ६ महिनामा ५ खर्ब ६ अर्ब रूपैयाँ र पछिल्लो ६ महिनामा ३३ अर्ब रूपैयाँ प्रवाह भएको छ । गत आर्थिक वर्षको अघिल्लो ६ महिनामा बैंकहरूले आक्रामक रूपमा कर्जा विस्तार गरेकै कारण पछिल्लो ६ महिनामा राष्ट्र बैंकले ऋण विस्तारमा कडा नीति ल्याएका कारण पछिल्लो ६ महिनामा ३३ अर्ब रूपैयाँ मात्र कर्जा प्रवाह भएको हो ।