किन बढ्दैछ विश्वभर प्रोस्टेट क्यान्सरका बिरामी ?

१३ वैशाख, काठमाडौं ।  मेडिकल जनरल ल्यान्सेटको पछिल्लो प्रतिवेदन अनुसार विश्वभर प्रोस्टेट क्यान्सरका घटना बढिरहेका छन् । ल्यान्सेटले यस रिपोर्टमा सन् २०२० मा प्रोस्टेट क्यान्सरका नयाँ केस १४ लाख रहेकोमा सन् २०४० मा २९ लाख पुग्ने बताएको छ ।

यस रिपोर्टले ११२ देशहरूमा पुरुषहरूमा सामान्य क्यान्सर हो र कुल क्यान्सरका १५ प्रतिशत प्रोस्टेट क्यान्सर छन् ।

सन् २०२० मा प्रोस्टेट क्यान्सरबाट विश्वभर ३ लाख ७५ हजार पुरुषको मृत्यु भएको अनुमान गरिएको छ भने सन् २०४० सम्ममा यो मृत्युमा ८५ प्रतिशतले वृद्धि हुनेछ । यो पुरुषमा क्यान्सरको कारण मृत्युको पाँचौं कारण हो ।

प्रोस्टेट भनेको के हो?

प्रोस्टेट पुरुष प्रजनन प्रणाली को एक भाग हो र मूत्राशय को तल स्थित हुन्छ छ । ४५ देखि ५० वर्षको उमेरपछि पुरुषमा प्रोस्टेट सम्बन्धी समस्या देखिने चिकित्सकहरू बताउँछन् तर यसको मतलब यो क्यान्सर हो भन्ने होइन । जब यो बढ्न थाल्छ, डाक्टरहरूले पीएसए परीक्षण सिफारिस गर्छन् । अनुसन्धानपछि मात्र क्यान्सरको आशंका देखिएपछि थप परीक्षण गरी नतिजाअनुसार उपचार सुरु गरिन्छ ।

बिस्तारै बढ्छ प्रोस्टेट क्यान्सर 

यो रोग उमेर बढ्दै गएपछि देखा पर्छ र यो बिस्तारै बढ्दै गएको छ अर्थात् यो क्यान्सर शरीरमा बिस्तारै बढ्दै जान्छ । यसबाहेक, थाइराइड क्यान्सर र केही प्रकारका स्तन क्यान्सरहरू छन् जुन शरीरमा बिस्तारै बढ्दै जान्छ । मानिसको औसत उमेर बढ्दै जाँदा प्रोस्टेट क्यान्सरका केस पनि देखा पर्न थाल्छन् ।

पुरुषको उमेर बढ्दै जाँदा प्रोस्टेट क्यान्सरका बिरामी बढ्दै गएको बताउँछन् । यसको कारण पनि आनुवंशिक नै हो । एकै समयमा, शाकाहारी वा शाकाहारीहरूको तुलनामा मांसाहारी मानिसहरूमा क्यान्सरको जोखिम बढी हुन सक्छ । 

यो क्यान्सर पश्चिमी देशहरूमा बढी देखिन्छ किनभने यो जीवनशैलीसँग सम्बन्धित छ जसमा जंक फूड, धुम्रपान, मदिरा सेवन आदि खाने बानीहरू समावेश छन् जसले क्यान्सरको जोखिम बढाउँछ ।  ल्यान्सेटको प्रतिवेदनले प्रोस्टेट क्यान्सर ढिलो पत्ता लाग्ने र न्यून वा मध्यम आय भएका देशहरूमा पनि ढिलो निदान हुनुको कारण विश्वभर नै देखिएको छ ।

रोगको लक्षण

यदि कसैको परिवारमा क्यान्सरको इतिहास छ भने, चिकित्सकहरूले परीक्षण गर्न सिफारिस गर्छन् । प्रोस्टेट क्यान्सरको कुनै लक्षण नदेखिने चिकित्सकहरू बताउँछन् । डाक्टरहरूका अनुसार पीएसए लेभल व्यक्तिको उमेरमा पनि भर पर्छ । अमेरिकी सरकारको आधिकारिक वेबसाइट नेशनल क्यान्सर इन्स्टिच्युटका अनुसार पीएसए स्तर न सामान्य हो न असामान्य । पहिले 4.0ng/mL वा तल सामान्य मानिन्थ्यो। तर यो भन्दा कम स्तरमा प्रोस्टेट क्यान्सर भएको देखियो र यो भन्दा बढी अर्थात् १०ng/mL सम्म भएकामा यो देखिएको थिएन ।

चिकित्सकहरुका अनुसार सुरुमा बारम्बार पिसाब लाग्ने, पिसाब बगिरह्नु, पिसाबमा रगत बग्नु जस्ता समस्या भएमा पिएसए टेस्ट गराइन्छ । यदि क्यान्सर पत्ता लाग्यो र फैलिएको छ भने, क्यान्सर हड्डीमा जान्छ, त्यसपछि यी समस्या हुन सक्छ ।

औषधिको उपलब्धता

रगत परीक्षणबाट प्रोस्टेट क्यान्सर पत्ता लगाउन सकिने र अधिकांश प्रयोगशालामा यो सुविधा उपलब्ध रहेको चिकित्सकहरू बताउँछन् । प्रोस्टेट ठूलो भएमा इमेजिङ, अल्ट्रासाउन्ड र एमआरआई पनि गरिन्छ । प्रारम्भिक चरणमा बिरामीको रोबोटिक शल्यक्रिया गरेर त्यो भाग निकालिन्छ तर स्टेज अगाडि बढेमा हर्मोन थेरापी दिइने र बिरामीको अवस्था हेरेर उपचार गर्ने गरेको डाक्टर एसभीएस बताउँछन् ।

क्यान्सर वंशाणुगत पनि हुने रोग हो अर्थात तपाईको परिवारमा कसैलाई क्यान्सर भएमा सदस्यलाई क्यान्सर हुने सम्भावना रहेको चिकित्सकहरू बताउँछन् । यस्तो अवस्थामा कुनै परिवारमा प्रोस्टेट क्यान्सर वा अन्य कुनै क्यान्सर भएमा परीक्षण गराउनुपर्ने चिकित्सकको सुझाव छ ।

यदि परिवारमा कसैलाई प्रोस्टेट क्यान्सर भएको छ भने, परिवारका पुरुष सदस्यहरूले ४५ वर्षको उमेर पछि प्रत्येक दुई वर्षमा पीएसए परीक्षण गराउनुपर्छ ।  ल्यान्सेट प्रतिवेदनका अनुसार सन् २०२० पछि पूर्वी एसिया, दक्षिण अमेरिका, पूर्वी युरोप, उत्तर अमेरिका जस्ता देशहरूमा पनि प्रोस्टेट क्यान्सर र मृत्यु हुनेको संख्या बढिरहेको छ ।