सामुदायिक विद्यालय सुधार्दै भण्डारी

४ असार, धनगढी । सामुदायिक विद्यालयमा विद्यार्थीको संख्या घट्दो रहेको जनगुनासो जताततै सुनिन्छ । सामुदायिक विद्यालयका शिक्षक राजनीतिक क्रियाकलापमा बढी सक्रिय हुने, नियमित विद्यालयमा उपस्थित नहुने, विद्यार्थीलाई पर्याप्त ज्ञान प्रदान गर्न अल्छी गर्ने आरोप खेप्दै आएका छन् ।

कैलालीको धनगढी उपमहानगरपालिका– १२ जुगेडामा रहेको श्री दुर्गा आधारभूत विद्यालय भने शैक्षिक गुणस्तर अभिवृद्धिमा फड्को मार्दै गइरहेको छ । विद्यालयका प्रअ मोहन भण्डारी विद्यार्थीलाई कसरी गुणस्तरीय शिक्षा प्रदान गर्ने भन्नेमा तल्लीन देखिन्छन् ।

भण्डारीको सक्रियतामा शैक्षिक गुणस्तर अभिवृद्धि मात्र भएको छैन, विद्यार्थी संख्या पनि बढ्दै गइरहेको छ । विद्यालयमा वालविकासदेखि ८ कक्षासम्म पठनपाठन हुन्छ । वालविकासदेखि १ कक्षासम्म अंग्रेजी माध्यम र २ देखि ८ कक्षासम्म नेपाली माध्यममा पठनपाठन भइरहेको भण्डारीले बताए ।

भण्डारी २०७७ सालमा विद्यालयको प्राचार्यमा नियुक्त भएका हुन् । उक्त समयमा विद्यालयमा भौतिक पूर्वाधारको कमी हुनुका साथै विद्यार्थी संख्या न्यून थियो । यी दुवै कुराले भण्डारीलाई पोलिरहेको थियो । उनी भौतिक संरचना र विद्यार्थी संख्या कसरी बढाउन सकिन्छ भन्नेमा चिन्तित थिए । 

प्रअ भएको चार वर्षमा उनले विद्यार्थी संख्या दोब्बर पारेको बताए । ’म प्राचार्य भएर आइसकेपछि यो चार वर्षमा विद्यार्थी संख्या दोब्बर पारेका छौं । अंग्रेजी माध्यमबाट पठनपाठनको व्यवस्था गरेका छौं । यसलाई माथिल्ला कक्षामा बढाउँदै लैजाने योजना छ,’ भण्डारीले भने ।

अहिले विद्यालयमा भौतिक संरचना पनि पर्याप्त रहेको उनले बताए । पहिले विद्यार्थीलाई कहाँ राख्ने समस्या खेप्दै आएका थियौं । अहिले ८ कोठे र ४ कोठे दुई नयाँ पक्की भवन बनेका छन् । दिवा खाजाका लागि छुट्टै भान्सा,  वालउद्यान, सरस्वतीको मन्दिर र सवारी पार्किङ स्थल छ । स्कुलको वरिपरि पर्खाल निर्माण गरिएको छ । यसरी हेर्दा हामी पूर्ण व्यवस्थित बन्दै गएका छौं,’ उनले भने ।

अहिले आफ्नो विद्यालयमा शैक्षिक जनशक्तिको अभाव हुन नदिनका लागि तीन जना निजी स्रोतबाट राखेर भए पनि विद्यार्थीहरूको पठन पाठनमा बाधा नपुग्नेगरी शिक्षा प्रदानको काम भइरहेको उनले बताए ।

तीन जना निजी स्रोतसहित हामी १३ जना शिक्षकले  १२ ओटा कक्षालाई अध्यापन गराइरहेका छौं । अंग्रेजी माध्यमबाट पठन पाठनको व्यवस्था गर्दा विद्यालयमा विद्यार्थी आकर्षण बढ्दो छ । हामीले सबै शिक्षकलाई सक्रिय पारेका छौं । अंग्रेजी माध्यमको पठन पाठन सुरु गर्नका लागि शिक्षकलाई आवश्यक तालिम प्रदान गरेका थियौं । बेला बखतमा शिक्षकका लागि विभिन्न खाले तालिमको व्यवस्थापन र पहल गरिरहेको हुन्छु,’ उनले भने ।

सामुदायिक विद्यालयमा राजनीति बढी हुने र शिक्षकले अध्यापनमा ध्यान नदिने कुरा उठ्ने गरेको प्रति भने भण्डारी सन्तुष्ट देखिन्नन् । समुदायबाट नै विद्यालय व्यवस्थापन समिति हुने र स्थानीय जनप्रतिनिधिले नियमित निगरानी गर्ने भएकाले पनि शिक्षकले लापरबाही गर्न नपाउने र नसक्ने उनको भनाइ छ । अन्य विद्यालयको बारेमा धेरै कुरा जानकारी नभए पनि आफ्नो विद्यालयमा राजनीति र अन्य कुनै बहानाको छायासम्म पर्न नदिएको उनको दाबी छ ।

विद्यालय र शिक्षकलाई विभिन्न आरोप लगाउनुभन्दा सरकारले समय सापेक्ष पाठ्यक्रम परिमार्जन गर्नुपर्छ । आवश्यक सामग्री उपलब्ध गराउनु का साथै अभिभावक शिक्षा कार्यक्रम गर्नुपर्छ । हामी कुनै कुरामा कम छैनौं । स्कुलसँग पर्याप्त स्रोत हुँदैन । सरकारबाट आवश्यक सामग्री र तालिम प्राप्त हुँदैन,’ उनले भने । सामुदायिक विद्यालयमा शिक्षकले तलब बाहेक कुनै सुविधा पाउँदैनन् । ५० वर्ष पहिले  दिने गरेको मासिक प्रअ भत्ता प्रावि २००, निमावि ३००, र मावि ५०० अहिले २०८१ सालसम्म उही नै छ । त्यस्तै २०२८ सालको शिक्षा ऐनबाट नै शिक्षा चलिरहेको छ । मासिक रूपमा सरकारले तलब भत्ता दिन सकेको छैन ।  यस्ता हामीले थुप्रै समस्या खेप्दै आएका छौंउनले भने । 

उनले हाल कक्षा कोठामा विद्यार्थीका लागि आवश्यक पार्ने शैक्षिक सामग्री निर्माणमा आफ्नो ध्यान केन्द्रित रहेको बताए। वार्षिक क्यालेन्डर बनाएर नै पठन पाठन र अतिरिक्त क्रियाकलाप थालिएको उनको भनाइ छ । ’विद्यार्थीहरूलाई अतिरिक्त क्रियाकलाप, शिक्षकहरूलाई विभिन्न तालिम, सरसफाइ, समूह विभाजन गरेर विभिन्न क्रियाकलापमा विद्यार्थीको सहभागितालगायत काम गरिरहेका छौं,’ उनले भने।

यस पटक ८ कक्षाको नतिजा पनि ५२ प्रतिशत दिन सफल भएको उनले बताए । त्यसलाई बढाउँदै लगेर शतप्रतिशत नतिजाको लक्ष्यमा आफूहरू रहेको उनले बताए । ’त्यसका लागि हामीले अहिलेदेखि नै अतिरिक्त कक्षा प्रदान गरिरहेका छौं । बिदाको समयमा पनि थप कक्षा सञ्चालनको योजना बनाएका छौं । त्यसका लागि विद्यार्थी, अभिभावक र शिक्षकसँग सहयोगका लागि अनुरोध गरेका छौं,’ उनले भने ।