सत्तामा निरीह प्रधानमन्त्रीः समीकरण फेरिन्छ कि मध्यावधि हुन्छ ?

८ असार, काठमाडौं । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड' केही दिन यता तनावमा देखिन्छन् । उनले आफैंलाई असहज, अपहेलित, उपेक्षित जस्ता शब्दहरूको वरिपरी घुमाइरहेका छन् । उनको हाउभाउ र कार्यक्रमतिर गरिएका सम्बोधन हेर्दा उनी प्रधानमन्त्री भएर पनि शक्तिहीन छन् । यो अनुभव प्रधानमन्त्री प्रचण्डमा मात्र सीमित नरहेर तल्लो तहसम्मै पुगिसकेको छ । प्रतिनिधि सभामा उनको आफ्नै ३२ सीट छ । सरकार चलाउन गठबन्धन गर्नुपर्ने देशकै बाध्यताको उपयोग गरेर उनी प्रधानमन्त्री भएका हुन् । 

असार १० गते उनी प्रधानमन्त्री भएको १८ महिना पुग्छ । यो अवधिमा उनले चौथौ पटक संसदबाट विश्वासको मत लिए ।  चौथो पटकको विश्वासको मतले संसदीय इतिहासमा कालो दिनको अंकित गर्यो । प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली कांग्रेसले नाराबाजी गरिरहेको अवस्थामा उनी मार्सल लगाएर रोष्टममा पुगे । २०७९ मंसिरको प्रतिनिधिसभा निर्वाचनपछि प्रचण्ड नेतृत्वमा २०७९ पुस १० मा सरकार गठन भएको थियो । एमाले, रास्वपा, राप्रपा, जसपालगायत दलहरू संलग्न सरकारको नेतृत्व गर्दै उनले पहिलो पटक प्रतिनिधिसभाबाट २०७९ पुस २६ मा विश्वासको मत लिएका थिए । त्यतिबेला प्रतिपक्षको बेन्चमा बसेको कांग्रेससमेतले उनलाई विश्वासको मत दिएको थियो ।

प्रधानमन्त्रीको नाम लेखाउन वा सिंहदरबारमा अर्को कार्यकालको फोटो झुन्ड्याउन मात्रै म यहाँ उभिएको पटक्कै होइन । म विश्वास दिलाउँछु, हरेक पटक संसदमा उपलब्धिको डाटा र रिपोर्ट कार्डका साथ उपस्थित हुनेछु । मलाई विश्वासको मत दिएमा संसदका हरेक माननीय सदस्यले गर्व गर्ने वातावरण बनाउनेछु । २०७९ को पुस २६ गते प्रतिनिधिसभामा विश्वासको मत माग्दा यसो भनेका प्रधानमन्त्री अहिले आफैंलाई निरीह प्रधानमन्त्री भनेर भन्न बाध्य भएका छन् । 

हुनत उनीसँग संसदको पहिलो र दोस्रो दलको जम्मा एकतिहाइ जति जनमत पनि छैन । यो अवस्थामा प्रधानमन्त्रीको हैसियत त्यति हो भन्नेहरू पनि देखिन थालेका छन् । देशभित्रै कमजोर देखिने सरकार र निरीह प्रतीत हुने प्रधानमन्त्रीबाट देशभित्रको जनसमर्थनको आयतन बढ्छ र नैतिक बल पाउँछ भन्नु पनि गलत हो । यसले देश झन कमजोर बनाउँछ । महत्वहीन हुने सम्भावना बढाउँछ । समीकरण उथलपुथल गरेर प्रधानमन्त्री बनिरहने चाहनाले पनि उनी सबैतिर अविश्वासिला बनिरहेका छन् ।  
 
बाहिरबाट हेर्दा प्रधानमन्त्रीको अवमूल्यन भइरहेको देखिनु फरक कुरा थियो । तर, उनले रोस्ट्रमबाटै यो तिक्तता र गुनासो व्यक्त गर्नुपर्यो । शुक्रबारको एक कार्यक्रममा पनि प्रधानमन्त्रीले त्यस्तै धारण व्यक्त गरे । उनले मुखै फोडेर अवमूल्यनको प्रसंग उठाए । अब प्रश्न उठ्छ किन र के कारण प्रधानमन्त्री यसो भन्न बाध्य भइरहेका छन् । होस गर म जस्तै म भन्दा पछाडिका प्रधानमन्त्री पनि हेपिनु पर्ला भनेर चुनौती दिइरहेका छन् । एमाले र माओवादी जोडेर तत्कालीन नेकपा बनाएका प्रचण्ड त्यही दल फुटाएर, सरकार गिराएर अर्को गठबन्धनमा लागेका हुन । त्यो गठबन्धन उनले २०७९ को आम निर्वाचनसम्म उपयोग गरे । 

प्रधानमन्त्री बन्न पुरानो गठबन्धन तोडेर फेरी एमालेको अध्यक्ष केपी ओलीको शरणमा गए र प्रधानमन्त्री पनि बने । तर, त्यो गठबन्धन दुई महिना टिकेन र फेरी  कांग्रेसतिरै फर्किएर लगभग १४ महिना उपभोग गरे । अहिले पनि ओलीसँग मिलेको धेरै भएको छैन । छोटो समयमा नै आफू अपमानित भएको महसुस मात्र गरेका छैनन् । आफूले यो विषय छताछुल्ल बनाइरहेका छन् । तीन दिन अघि चितवन पुगेर उनले फेरी यो सत्ता समीकरण वा गठबन्धन धेरै दिन नजाने संकेत गरे । यसपछि यो सत्ता समीकरण फेरिन कुरा चर्चामा मात्र छैन । भित्रभित्रै प्रक्रिया पनि सुरु भइसकेको छ । 

प्रधानमन्त्रीले चितवनमा समीकरण चलिरहेको छ तर, उथलपुथल हुनेवाला छ, कहिले हुन्छ भन्न सकिन्न भनेका थिए । उनको भनाइ अनुसार उनीप्रति यो समीकरण र यो समीकरणप्रति उनी विश्वस्त छैनन् ।  ओलीबाट प्रचण्डप्रति विश्वास नदेखिनु र आफै प्रधानमन्त्री बन्न चाहना देखिनु वा कांग्रेस नेता शेखर कोइरालालाई विकल्पमा देखाउनु जस्ता परिघटनाले राजनीतिक समीकरण परिवर्तन हुने त होइन भन्ने आशंका स्वाभाविक रुपमा उब्जिएको छ । 

पछिल्लो समय कांग्रेस नेता कृष्णप्रसाद सिटौला सतहमा नभएपनि चलखेलको चर्चामा छन । अहिले सत्ता चलाइरहेका प्रमुख तीन दलका नेताहरूले एक अर्कालाई घुर्की लगाउने र प्रधानमन्त्री प्रचण्डको अस्थिरतालाई उपयोग गरे ओलीको नयाँ प्रस्तावको तयारीमा छन् । यस्तै टिप्पणीका बीच सत्तारुढ गठबन्धनका शीर्ष नेताहरूको छलफलमा आगामी कात्तिक वा मंसिरमा प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभाको चुनाव गर्ने विषयले समेत यो चर्चामा प्रवेश पाएको छ । यही गिजोलिँदो राजनीतिको भेउ पाएका विदेशी शक्तिहरूले समेत यो वा त्यो बहानामा नेपालको राजनीतिलाई आफू अनुकूल प्रयोग गर्ने दाउमा देखिन थालेका छन् ।

यसैले अब सत्ता समीकरण मात्रै फेरिन्छ कि गाइगुइमा आएजस्तै देश मध्यावधिमा जान्छ । प्रधानमन्त्रीले देखाएको निरीहताले यीनै कुरालाई संकेत गरेको हुनुपर्छ । ओली प्रधानमन्त्री भएपछि देशलाई मध्यावधिमा लगिन्छ वा जति अपमान गराएर भएपनि प्रचण्डलाई नै यसमा प्रयोग गरिन्छ भन्ने कुरामा कांग्रेसले बुझिरहेको त छ तर, बोलेको छैन । मध्यावधि रोक्न कांग्रेसको चाहना हो भने समीकरण फेरिएर प्रधानमन्त्री नफेरिन पनि सक्छ । जे होस, सत्ता समीकरण र मध्यावधि कै अन्तरकुन्तरमा भित्री राजनीति घुमिरहेको छ ।