सेवा व्यापारमा पनि डरलाग्दो तस्वीर :- घाटा मात्रै रु. ११ अर्ब

काठमाडौं । देशको आर्थिक स्थिति डरलाग्दो किसिमले ओह्रालो लाग्ने क्रम चालु आर्थिक वर्षको पहिलो एघार महिनामा पनि रोकिएको छैन । सबै आर्थिक सुचकांकहरुले मुलुक भीषण दुर्घटनाको सँघारमा जाने संकेत गरेसँगै सेवा व्यापारमा पनि यस्तो अवस्था आउँदा अर्थविदहरुले मुुलुकको आर्थिक अवस्था नियन्त्रण भन्दा बाहिर जाने संकेत गरेका छन् ।

नेपालमा वस्तु व्यापारमा जहिले पनि व्यापारघाटाको अवस्था रहेतापनि सेवा व्यापारका क्षेत्रमा नेपाल नाफामा रहँदै आएको थियो । तर हाल आएर यो क्षेत्र पनि समस्याग्रस्त हुन थालेको छ । रेमिट्यान्सले आय आर्जनमा बृद्धि भएसँगै नेपालीहरुमा विदेश यात्रामा जाने प्रवृत्ति बढ्नु र देशमा गुणस्तरहिन शिक्षाको बोलबोला भएकोले विद्यार्थीहरु पढ्न बाहिर जाँदा यो अवस्थाको सिर्जना भएको हो । फलस्वरुप चालु आर्थिक वर्षको पहिलो एघार महिनामा खुद सेवा आय रु.१० अर्ब ५६ करोडले घाटामा रहेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा खुद सेवा आय रु.१ अर्ब ४४ करोडले बचतमा रहेको थियो ।

नेपाल आउने विदेशी पर्यटकले गर्ने खर्चमा ९.७ प्रतिशतले मात्र बृद्धि हुनु तर नेपालबाट विदेश जाने नेपाली पर्यटकहरुले गर्ने खर्चमा १२ प्रतिशतले बृद्धि हुँदा भ्रमण आयमा ठूलो असन्तुलन देखिएको हो । मुलुकमा शान्तिसुरक्षाको कमी, गुणस्तरीय पर्यटक आवागमनमा कमी, पर्यटकहरुको बसाई अवधिको घट्दो प्रवृत्ति, सडकका कारण पदयात्रा मार्गहरु मासिँदा तथा पदयात्राको मौािलकता लुप्त हुँदा यस क्षेत्रमा घट्दो आकर्षण र पर्यटन अभिवृद्धिमा ठोस योजना आउन नसक्दा यस्तो अवस्था सिर्जना भएको हो ।

फलस्वरुप सेवा खाता अन्तर्गत भ्रमण आय समीक्षा अवधिमा ९.७ प्रतिशतले बृद्धि भई रु.६८ अर्ब ६३ करोड पुगेको छ । अघिल्लो वर्ष यस्तो आय रु.६२ अर्ब ५७ करोड रहेको थियो । सेवा खाता अन्तर्गत समीक्षा अवधिमा भ्रमण व्यय १२ प्रतिशतले बृद्धि भई रु.८० अर्ब ४५ करोड पुगेको छ । यसमध्ये शिक्षातर्फको खर्च रु.४० अर्ब ९९ करोड रहेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा भ्रमण व्यय रु.७१ अर्ब ८६ करोड रहेको थियो ।

देश भित्र शिक्षाको अवस्था दिनानुदिन बिग्रदै गएको तथ्य पनि यस तथ्यांकले उजागर गरेको छ । फलस्वरुप शिक्षातर्फको खर्च रु ४० अर्ब ९९ करोड पुगेको छ । यस्तै अवस्था कायम रहेमा भविष्यमा नेपालको शिक्षा क्षेत्र थप लथालिंग भई यस क्षेत्रमा थप रकम बाहिर जाने देखिएको छ ।

सरकारी शिक्षण संस्थानहरुमा चरम राजनीति हुँदा सरकारी शिक्षा काम नलाग्ने अवस्थामा पुगेको छ भने निजी शिक्षण संस्थानहरु पनि महँगो भएपछि गुणस्तरीय हुने गलत मानसिकताबाट ग्रस्त हुँदा देशभित्र शिक्षाको अवस्था दिनानुदिन खस्कदो हुँदै गर्दा भविष्यमा शिक्षा क्षेत्रमा बाहिरने क्रम भविष्यमा पनि जारी रहने देखिएको छ ।