मेगा बैंक निक्षेप संकलनमा सुस्त, खराब कर्जा बढ्यो ! हेरौं कम्पनी विश्लेषण

११ मंसिर, काठमाडाैं । मेगा बैंकले केही समय अघि मात्र आर्थिक वर्ष ०७५/७६ को वार्षिक साधारणसभा सम्पन्न गरेको थियो । बैंकले साधारण सभाबाट ११ दशमलव ७५ प्रतिशत नगद लाभांश प्रस्ताव पारित गरेको थियो ।

कम्पनीले नगद लाभांशलाई जोड दिएपनि कम्पनीले रास्ट्रिय स्तरको विकास बैंक गण्डकी विकास बैंकलाई आफुमा गाभ्ने प्रक्रियामा रहेको छ । यसै संगै गण्डकी विकास बैंकको दोश्रो बजारमा शेयर कारोवार रोकिएको छ ।

कम्पनीको लाभांशको इतिहास:
कम्पनीले आर्थिक वर्ष ०७५/७६को मुनाफाबाट ११ दशमलव ७५ प्रतिशत नगद लाभांश प्रस्ताव पारित गरेको थियो । गत वर्ष १ प्रतिशत बोनस शेयर र ६ दशमलव ८५ प्रतिशत नगद लाभांश प्रदान गरेको थियो ।

हेरौ कम्पनीको ५ वर्षको लाभांशको ईतिहास:

प्रथम त्रैमास कस्तो आयो ?
मेगा बैंकले आर्थिक वर्ष ०७६/७७ को प्रथम त्रैमासको वित्तीय विवरण सार्वजनिक गरेको छ । कम्पनीको खुद मुनाफा सामान्य ८ प्रतिशतले मात्र वृद्धि भएको छ ।

कम्पनीको आर्थिक वर्ष ०७६/७७ को प्रथम त्रैमास र आर्थिक वर्ष ०७५/७६ को प्रथम त्रैमासलाई दाँजेर हेर्दा :

खुद ब्याज आम्दानीमा वृद्धि :
बैंकको प्रमुख आम्दानीको श्रोतमा रहेको खुद ब्याज आम्दानीमा १४ प्रतिशतको वृद्धि देखिएको छ । बैंकले चालु आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासमा १ अर्ब ५ करोड खुद व्याज आम्दानी गरेकोमा गत आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासमा कम्पनीले ९२ करोड ८१ लाख खुद व्याज आम्दानी गरेको थियो ।

खुद मुनाफामा सामान्य वृद्धि :
गत आर्थिक वर्षको पहिलो त्रैमासमा ४० करोड ४५ लाख खुद मुनाफा गरेको कम्पनीले अहिले भने ४३ करोड ७४ लाख खुद मुनाफा गरेको छ । यसरी खुद मुनाफामा ८ प्रतिशतको वृद्धि देखिएको छ ।

प्रतिशेयर आम्दानीमा वृद्धि:
पुँजी वृद्धि नभएको र खुद मुनाफामा ८ प्रतिशतको वृद्धि देखिएकाले कम्पनीको प्रतिशेयर आम्दानी पनि ८ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ । कम्पनीको प्रकाशित प्रतिशेयर आम्दानी १६ रुपैंया ८४ पैसा रहेको छ । गत वर्ष प्रथम त्रैमासमा कम्पनीको प्रतिशेयर आम्दानी १५ रुपैंया ५८ पैसा थियो ।

जगेडा कोष घट्यो,  संचित मुनाफा बढ्दै :
कम्पनीको जगेडा कोष घटेको छ । अहिले जगेडा कोषमा  जम्मा १ अर्ब ८५ करोड रकम पुगेको छ । संचित मुनाफा भने ३६ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै १ अर्ब ६५ करोड पुगेको छ । शेयर प्रिमियम शिर्षकमा भने कुनै रकम छैन ।

निक्षेप र कर्जा प्रवाहमा सुस्त:
बैंकले चालु आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमास र अघिल्लो आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासलाई आधार मान्दा बैंकको निक्षेप संकलन २ प्रतिशतले मात्र वृद्धि गर्न सफल भएको छ भने कर्जा प्रवाह पनि २ प्रतिशतले वृद्धि गर्न सफल भएको छ । बैंकले चालु आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासमा ७९ अर्ब ८९ करोड निक्षेप संकलन गरी ७१ अर्ब ११ करोड कर्जा प्रवाह गरेको छ । निक्षेप र कर्जा विस्तारमा बैंक अत्यन्त सुस्त रहेको प्रस्ट देखिन्छ।

खराब कर्जा बढ्यो :
गत वर्ष प्रथम त्रैमासमा १ दशमलव ०८ प्रतिशत रहेको खराब कर्जा अहिले भने १ दशमलव ४२ प्रतिशत पुगेकाे छ।

आधार व्याजदर दोहोरो अंकमा :
कम्पनीले आधार व्याजदर घटाउन सफल भएको छ । कम्पनीको अहिले आधार व्याजदर १० दशमलव १९ प्रतिशत रहेको छ । आधार व्याजदर दोहोर अंकमा हुनुले बैंकले महँगोमा कर्जा प्रवाह गर्ने छ भनेर प्रस्ट हुन्छ।

वितरणयोग्य मुनाफा:
कम्पनीको प्रथम त्रैमाससम्म वितरणयोग्य मुनाफा जम्मा ३२ करोड ५६ लाख  रहेको छ ।

कम्पनी र दोश्रो बजार:

मूल्य आम्दानी अनुपात ११ गुणा:
कम्पनीको मंसिर १० गतेको बजार मूल्य १८३ लाई आधार मान्दा कम्पनीको मूल्य आम्दानी अनुपात १० दशमलव ८६ गुणा आउँछ । कम्पनीको बजार मूल्य र प्रतिशेयर आम्दानीलाई आधार मान्दा कम्पनी “अण्डर भ्यालुड” जोनमा रहेको देखिन्छ।

वास्तविक मूल्य (Fair Value):
कम्पनीको प्रतिशेयर आम्दानी १६ रुपैयाँ ८४ पैसा र किताबी मूल्य १३३ रुपैयाँ ८४ पैसालाई आधार मान्दा कम्पनीको वास्तविक मूल्य २२५ रुपैयाँ हुन आउँछ । यसको आधारमा अहिलेको कम्पनीको बजार मूल्य १८३ लाई हेर्दा कम्पनीको बजार मूल्य वास्तविक मूल्य भन्दा थोरैमा कारोवार भएको छ । कम्पनीको मंसिर १० गतेको बजार मूल्य उसको वास्तविक मूल्य भन्दा ४२ रुपैयाँ सस्तो देखिन्छ ।

मूल्य र किताबी मूल्यको आधारमा:
कम्पनीको दोश्रो बजारको मूल्य र किताबी मूल्यको अनुपात निकाल्दा कम्पनीको अनुपात १ दशमलव ३७ गुणा आउँछ । बेन्जामिन ग्रामले सो अनुपात १ दशमलव ५ गुणा भन्दा धेरै भएका कम्पनीलाई “ओभर भ्यालूड” क्षेत्रमा राखेको देखिन्छ । यो शुत्र प्रयोग गर्दा कम्पनीको बजार मूल्यलाई कम्पनीको आधारभुत हिसाबसँग दाँजेर हेर्दा कम्पनी “अण्डर भ्यालुड” क्षेत्रमा देखिन्छ ।

शेयर मूल्य ५२ हप्ताको न्यून र उच्च विन्दुको बिचमा :
कम्पनीको ५२ हप्ताको उच्च विन्दु २१७ रुपैयाँ प्रतिकित्ता रहेकोमा कम्पनीको ५२ हप्ताको न्यून विन्दु प्रति कित्ता १५६ रुपैयाँ रहेको छ । कम्पनीको अहिलेको बजार मूल्य १८३ रुपैयाँ छ ।

कम्पनीको बजार मूल्य १८० दिनको औसत भन्दा पनि थोरै:
कम्पनीको १८० दिनको औसत बजार मूल्य १९९ रुपैया रहेकोमा दोश्रो बजारमा कम्पनीको शेयर मूल्य त्यो भन्दा पनि थोरैमा कारोवार भएको देखिन्छ ।

निस्कर्ष :
कम्पनी निक्षेप संकलन र कर्जा प्रवाहमा त्यति आक्रामक रुपमा प्रस्तुत हुन सकेको छैन । निक्षेप र कर्जा प्रवाहलाई आक्रामक रुपमा अघि लग्नु बैंकलाई चुनौती थपिएको छ । खराब कर्जामा वृद्धि भएको छ ।  गण्डकी विकास  बैंकलाई प्राप्ति गरे पश्चात भने बैंकलाई शाखा संजालमा केही सहयोग पुग्ने देखिन्छ ।

उपलब्ध तथ्याङ्क आधारित विश्लेषण पूर्ण होइन, निर्णय लिँदा थप अनुसन्धान गर्नुपर्ने छ। – लेखक