स्प्रेडदर बढाएकाे रास्ट्रिय वाणिज्य बैंककाे मुनाफा र खुद ब्याज आम्दानी किन घट्याे ?

२९ मंसिर, काठमाडाैं । विक्रम संवत् २०२२ सालमा स्थापना भएको राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक स्थापनाकालमा नेपाल सरकारको पूर्ण स्वामित्वमा थियो । विक्रम संवत् २०७५ सालमा एन.आई.डि.सी डेभलपमेन्ट बैंकसंग मर्जर पश्चात भने कम्पनीमा ९९ दशमलव ९७ प्रतिशत शेयर नेपाल सरकारको र ० दशमलव ०३ प्रतिशत शेयर सर्वसाधारणको रहेको छ । एन.आई.डि.सी डेभलपमेन्टसँग मर्जर भएपनि कम्पनीले प्राथमिक बजारबाट शेयर बिक्री गरेको छैन ।

निजी क्षेत्रमा नयाँ वाणिज्य बैंकको आगमन संगै अत्याधिक प्रतिष्पर्धाको कारणले गर्दा स्थापित वाणिज्य बैंकको रुपमा रहेको यस बैंकलाई केही अप्ठेरो परेको देखिन्छ । सोही कारणले गर्दा  निक्षेप संकलन  र कर्जा प्रवाह केही घट्न पुगेको छ ।

निक्षेप र कर्जा बीचको ब्याजदर अन्तर स्प्रेडदरपनि धेरै नै रहेको छ ।  स्प्रेडदर कम गर्दै लग्नु पर्नेमा रास्ट्रिय वाणिज्य बैंकले भने वृद्धि गर्दै लगेको छ ।

कम्पनीकाे प्रकाशित चालु आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमास र अघिल्लो आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासलाई दाँजेर हेर्दा:

खुद व्याज आम्दानीमै गिरावट:
बैंकको प्रमुख आम्दानीको श्रोतमा रहेको खुद ब्याज आम्दानीमै गिरावट देखिएको छ । कम्पनीले अघिल्लो आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासमा २ अर्ब ६० करोड खुद व्याज आम्दानी गरेकोमा यो आर्थिक वर्ष प्रथम त्रैमासमा २ अर्ब २६ करोडमात्र खुद व्याज आम्दानी गरेको छ । खुद व्याज आम्दानीमै १३ प्रतिशतको गिरावट देखिएको छ । प्रमुख आम्दानीको श्रोत घटेसंगै बैंकको वित्तीय प्रतिवेदन लोभलाग्दो आउँन सकेन ।

खुद मुनाफा नगन्य वृद्धि:
प्रमुख आम्दानीको श्रोतमा रहेको खुद व्याज आम्दानीमा गिरावट आएपनि कर्जा जोखिम शिर्षकबाट १५ करोड ९२ लाख फिर्ता भएसंगै कम्पनीको खुद मुनाफा भने नगन्य अंकमा वृद्धि भएको छ । बैंकले अघिल्लो आर्थिक वर्षको पहिलो त्रैमासमा १ अर्ब ११ करोड कमाएकोमा चालु आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासमा १ अर्ब १२ करोड खुद मुनाफा गर्न सफल भएको छ । बैंकले गत वर्ष कर्जा जोखिम शिर्षकमा २५ करोड १६ लाख व्यवस्थापन गर्नु परेको थियो ।

व्यापार घट्दै :
चालु आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमास र अघिल्लो आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासलाई आधार मान्दा बैंकको निक्षेप संकलन र कर्जा प्रवाह घटेको छ । निक्षेप संकलन र कर्जा प्रवाह दुवै करिब १ प्रतिशतले घटेको छ । बैंकले अघिल्लो आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासमा १ खर्ब ९० अर्ब निक्षेप संकलन गरेको थियो भने चालु आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासमा १ खर्ब ८७ अर्बमात्र निक्षेप संकलन गरेको छ ।

त्यस्तै कर्जा प्रवाह पनि घटेको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासमा १ खर्ब ४४ अर्ब कर्जा प्रवाह गरेकोमा चालु आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासमा १ खर्ब ४३ अर्ब कर्जा प्रवाह गरेको छ ।

बैंकलाई अहिलेको मुख्य समस्या भने स्प्रेडदर रहेको छ । नेपाल रास्ट्र बैंकले वाणिज्य बैंकहरुलाई २०७७ साल असार मसान्तसम्म ४ दशमलव ४० प्रतिशत स्प्रेडदर कायम गर्नुपर्ने नियम संगै बैंकलाई थप समस्या पर्ने देखिन्छ । स्प्रेडदर घटाउदै लानु पर्नेमा राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकको ब्याज स्प्रेडदर ५ दशमलव ९६ प्रतिशत पुगेको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासमा व्याज स्प्रेडदर ४ दशमलव ९८ प्रतिशत रहेको थियो । कम्पनीको प्रमुख आम्दानीको श्रोतमा रहेको खुद व्याज आम्दानीमा गिरावट आएको र  स्प्रेड दरलाई घटाउनु पर्ने बाध्यताले आगामी दिनमा थप चुनौती थपिएको छ ।

आधारभूत रुपमा चाहीं कम्पनी बलियो हुँदै गएको छ । कम्पनीको संचित मुनाफा १६३ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै २ अर्ब १० करोड पुगेको छ भने जगेडा कोषमा भने १३ अर्ब ७१ करोड रुपैयाँ रकम संचित छ । गत आर्थिक वर्षको प्रथम त्रैमासमा ३ दशमलव ८३ प्रतिशत रहेको खराब कर्जालाई घटाएर ३ दशमलव ५ प्रतिशतमा झार्न बैंक व्यवस्थापन सफल भएको देखिन्छ ।

सीसीडी अनुपात ७१ दशमलव ९७ प्रतिशत रहेको छ । अन्य धेरै वाणिज्य बैंकको तुलानामा सीसीडी अनुपात निकै थोरै रहेको प्रस्ट देखिन्छ । यसको अर्थ बैंकसँग थप कर्जा प्रवाह गर्न अझै श्रोत रहेको प्रस्ट देखिन्छ ।

त्यस्तै रास्ट्रिय अर्थतन्त्रमा व्याजदर वृद्धि अहिलेको प्रमुख समस्या भएको अवस्थामा रास्ट्रिय वाणिज्य बैंकको आधार व्याजदर निकै सस्तो रहेको छ । कम्पनीको प्रकाशित आधार व्याजदर ६ दशमलव ६० प्रतिशत मात्र रहेको छ ।  अन्य वाणिज्य बैंकको तुलानामा यस बैंकका ग्राहकले सस्तोमा कर्जा पाएको प्रस्ट देखिन्छ । अन्य वाणिज्य बैंकमा निक्षेपमा आकर्षक व्याज हुँदा निक्षेप संकलनलाई वृद्धि गर्नु र आफुसंग भएको निक्षेपलाई अन्त जान नदिनु बैंक व्यवस्थापनलाई थप चुनैती थपिएको छ ।