कार्बन कोषले नेपाललाई दिने रकम वैकल्पिक क्षेत्रमा लगानी
नेपालबहस संवाददाता
पुस १६, २०७६ बुधबार १८:४१:३६
हेमन्त केसी
१६ पुष, काठमाडौं । विश्व बैंकअन्तर्गतको कार्बन कोषले नेपाललाई दिने रकमबाट नेपालमा प्रदूषण कम हुने वैकल्पिक विधिमा खर्च गर्न लागिएको छ । उक्त रकम जलवायु परिवर्तनको मारमा परेका जिल्लामा लगानी गरी त्यहाँको समस्या हल गर्न लागिएको जनाइएको छ ।
वातावरण प्रदूषणलगायतका अन्य समस्या समाधान गर्न वन तथा वातावरण मन्त्रालयले काठमाडौं उपत्यकालगायत मुख्य शहरमा प्रदूषण नियन्त्रणका लागि रणनीतिक कार्ययोजना बनाएर काम शुरु गर्न लागेको बताएको छ । प्रदूषण न्यूनीकरणका लागि मन्त्रिपरिषद्बाट केही थप निर्णयहरू गरेर काम शुरु गर्न लागिएको वन तथा वातावरणमन्त्री शक्तिबहादुर बस्नेतले बताएका छन् ।
चालू आर्थिक वर्षको अन्त्यसम्ममा प्रदूषण नियन्त्रणका क्षेत्रमा सबैले अनुभूति गर्नेगरी काम गर्न लागिएको उनले बताए । जलवायु पविर्तनको क्षेत्रमा नेपालले ०.०२७ हरितगृह ग्यास उत्सर्जन गर्दै आएको छ । हरित ग्यास उत्सर्जनसँगै उत्पन्न परिस्थितिबाट नेपालले ठूलो असर भोग्दै आएको विज्ञहरू बताउँछन् । हिउँ पग्लिनु, बाढी, पहिरो, अतिवृष्टि, अनावृष्टिलगायत असरबाट प्रभावित हुने मुलुकको अघिल्लो सूचीमा नेपाल रहेको छ । हरित ग्यास उत्सर्जनमा सबैभन्दा कम भूमिका हुँदाहुँदै पनि जलवायु परिवर्तनबाट अत्यधिक प्रभावित हुने मुलुकमा नेपाल एक हो ।
हरित गृह ग्यास बढी उत्सर्जन गर्ने राष्ट्रले ‘ग्रिन क्लाइमेट फण्ड’लगायत विभिन्न कोषमा केही निश्चित रकम जम्मा गर्ने र त्यस्तो रकमबाट नेपालजस्तो अत्यधिक प्रभावित हुने मुलुकमा खर्च गर्ने व्यवस्था छ । नेपालले चार करोड अमेरिकी डलर प्राप्त गरेको र बाँकी तीन करोड २० लाख अमेरिकी डलर आगामी मार्चमा स्वीकृत हुने चरणमा रहेको छ ।
प्राप्त रकम वैकल्पिक विधिमा खर्च हुने
हरित गृह ग्यास उत्सर्जन कम गर्नका लागि विश्व बैंकअन्तर्गतको कार्बन कोषबाट नेपालले पाउने रकम यहाँ सोलार, बायोग्यास, लघुजलविद्युत्, विद्युतीय यातायात जस्ता वैकल्पिक विधिका क्षेत्रमा लगानी गर्ने योजना रहेको मन्त्री बस्नेतले जानकारी दिए । जलवायु परिवर्तनको समस्या हल गर्नका लागि मानवको प्रतिरोधात्मक क्षमता विकास गर्नेतर्फ लगानी केन्द्रित गर्न लागिएको हो ।
उनका अनुसार पानीको मुहान सुकेको ठाउँमा वृक्षरोपण गरिनेछ । खानेपानीको व्यवस्थापन गरी नयाँ वातावरण कसरी दिन सकिन्छ भन्ने कुरामा मन्त्रालयले ध्यान दिएको उल्लेख गर्दै मन्त्री बस्नेतले भने, “मानिसलाई कसरी अनुकूलन गराउने, आकाशे पानीको सञ्चय गरेर खानेपानी सुविधा पु¥याउने हो वा लिफ्ट गरेर पानीको व्यवस्था गर्ने हो भन्नेमा छौँ, यस्तै नागरिकको पोषण तथा प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने कार्यक्रममा ती रकम खर्च गर्न लागिएको छ ।”
विगतदेखि नै विश्व खाद्य कार्यक्रम (डब्लुएफपी) शुरु भए पनि त्यो प्रभावकारी नभएकाले त्यसलाई थप प्रभावकारी बनाउन १० करोड अमेरिकी डलरको कार्यक्रम कालिकोट, मुगु र जुम्लामा शुरु भएको छ । त्यस्तै दोलखा, सल्यान र अछाममा ‘इकोस्टिम बेस एडप्टेसन’ को काम सञ्चालन गर्नका लागि रु ५५ करोडको कार्यक्रम शुरु भएको छ । त्यसैगरी नेपाल जलवायु परिवर्तन सहायता कार्यक्रम (एनसीसिएसपी) का कार्यक्रम केही जिल्लामा चालू अवस्थामा रहेका छन् ।
कार्बन व्यापार के हो ?
जलवायु परिवर्तनका कारक मानिने कार्बन डाइअक्साइड, मिथेन, सल्फर मोनोअक्साइडजस्ता थुप्रै ग्यास हुन्छन् । त्यसमध्ये कार्बडाइअक्साइड प्रमुख ग्यास हो । त्यसलाई घटाउन वनजङ्गलले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ ।
कार्बन व्यापार भनेको कार्बनडाइअक्साइडलाई घटाई त्यसबापत रकम भुक्तानी पाउने प्रणाली हो । विकसित तथा औद्योगिक मुलुकहरूमा बढी उद्योग हुने भएकाले उनीहरू आफैँ कार्बन घटाउन चाहँदैनन् । नेपालजस्ता विकासोन्मुख मुलुकले वनजङ्गलमार्फत कार्बन घटाउने र विकसित मुलुकको दायित्ववापत रकम भुक्तानी लिने गर्दछन् । कार्बन व्यापारमा रेडप्लस महत्वपूर्ण कार्यक्रम हो । रेडप्लस कार्यक्रमअन्तर्गत वन विनाश वा अतिक्रमण रोक्ने, वनको क्षयीकरण वा हैसियत बिग्रन नदिने, दिगो वन व्यवस्थापन गर्ने, वनबाट कार्बन उडेर जान नदिने र वृक्षरोपण गरेर कार्बनको सञ्चितीकरण गर्ने गरिन्छ ।
ती पाँच कार्यले वायुमण्डलको कार्बनडाइअक्साइड सोसेर वनजङ्गलमा आउँछ । वनजङ्गलबाट कार्बनडाइअक्साइड उडेर जान पाउँदैन । कार्बन जति सञ्चित हुन्छ त्यो हिसाब गरेर पाउने रकम भुक्तानी नै कार्बन व्यापार भएको रेडप्लस कार्यान्वयन केन्द्रले जनाएको छ ।
नेपालबहस संवाददाता
नेपालबहस डटकमको अंग्रेजी संस्करणका साथै अनलाइन टिभी पनि सञ्चालित छ । फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । नेपालबहसमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
लेखकबाट थपभारतले रोक्यो नेपाली चियाको निर्यात
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
काठमाडौँ महानगरमा निःशुल्क उपचार, कसरी लिने सेवा ?
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
वन डढेलो नियन्त्रणका लागि सिसी क्यामरा जडान
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
विराटनगरको रानी क्षेत्र तनावग्रस्त, दुई समूहबीच ढुंगा हानाहान
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख ५, २०८१ बुधबार
सत्ता र शक्ति भएपछि न प्रहरी लाग्छ, न अदालत ?
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख ५, २०८१ बुधबार
आइसीसीको टी-२० वरियतामा दिपेन्द्रको छलाङ
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख ५, २०८१ बुधबार
हार्दिक पाण्डेयलाई १२ लाख जरीवाना
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
विलासी जीवन जिउने विद्या बालनले किन मागिन भिख ?
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
त्रिभुवन विमानस्थलमा जहाज डिले हुँदा यात्रु मर्कामा, एति एयरलाइन्सको काउण्टरमै नाराबाजी
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
भारतले रोक्यो नेपाली चियाको निर्यात
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
संसदीय समितिमा फास्ट ट्रयाकबारे सेनाको बिफ्रिङ
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
प्रिमियर कपमा तेस्रो स्थानको लागि नेपाल र हङकङ खेल्ने
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
एसीसी प्रिमियर कपको फाइनलमा ओमान र युएई भिड्ने
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
नेशनल पेमेन्ट गेटवे भ्रष्टाचार प्रकरणमा सुनिल पौडेल दोषी ठहर, ८ जनाले पाए सफाइ
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार
धरौटी बुझाउन नसकेपछि दीपेश पुनलाई जेल पठाइयो
बैशाख ७, २०८१ शुक्रबार