इराकका नेपाली : भित्रै काम गर्छौं, भित्रै बस्छौं बाहिर थाहा छैन

२१ पुस काठमाडौं । इराकको राजधानी बग्दादस्थित बेबिलोन होटलमा कार्यरत गोरखाका जितमान गुरुङले बाहिर के भइरहेको छ भन्ने थाहा पाएका छैनन् ।

उनलाई होटलबाट बाहिर निस्कन अनुमति छैन । ‘भित्रै काम गर्छौं । भित्रै बस्छौं । बाहिरी वातावरणबारे खासै जानकारी छैन । त्यसैले डर लागेको छैन,’ उनले टेलिफोनमा भने । उनले सडकमा हतियारधारी सुरक्षाकर्मी हिँडिरहेको भने देखिने गरेको सुनाए ।

बेबिलोन होटलमा मात्रै करिब सय जना नेपाली कार्यरत छन् । उनीहरू सुरक्षा गार्ड, वेटर, कुक लगायतका काममा छन् । त्यहीँ कार्यरत गोरखाका कुन्दन घलेले सुरक्षा जोखिम महसुस भइनहालेको बताए । ‘युद्ध भइहाले करिब १२ किलोमिटर टाढा अमेरिकी दूतावास रहेको ग्रिन जोनमा बढी थ्रेट हुन्छ,’ उनले भने ।

घलेका अनुसार अन्य मुलुकका समेत दूतावास रहेको ग्रिन जोनमा केही नेपाली सुरक्षा गार्ड छन् । ‘त्यहाँ नेपाली छन् भन्ने सुनेका छौं तर हाम्रो सम्पर्क छैन,’ ६ वर्षदेखि इराकमा रहेका उनले भने । बग्दाद सहरबाट बाहिर अमेरिकी सैन्य क्याम्प छ । अमेरिकाले मध्यपूर्व लक्ष्य गरेर इराकमा सैन्य क्याम्प राखेको हो । अमेरिकाले ड्रोन आक्रमणबाट इरानका शक्तिशाली जर्नेल कासिम सुलेमानीको हत्या गरेपछि इरान र अमेरिकाबीच तनाव चुलिएको छ । अमेरिकी सैन्य क्याम्पका कारण अमेरिका–इरान युद्ध भए त्यसको असर इराकी क्षेत्र र त्यहाँ रहेका नागरिकमाथि पनि पर्ने आकलन गरिएको छ ।

नेपाली सुरक्षाकर्मीलाई सबैभन्दा बढी रोजगारी दिएको सुरक्षा कम्पनी जीफोरएसले भने तीन वर्षयता नेपालीलाई फिर्ता पठाइसकेको छ । ‘हामी हुँदा बग्दादमा रहेका सबै देशका दूतावासको सुरक्षाको जिम्मेवारी नेपालीकै हातमा थियो । श्रम स्वीकृति नदिइएपछि सुरक्षा कम्पनीहरूले निरन्तरता दिएनन्,’ बग्दाद छाडेर इराककै अर्को सहर बास्रा पुगेका एक नेपाली सुरक्षा अधिकृतले कान्तिपुरलाई भने, ‘नेपाली कतै–कतै होलान् । तर, पहिले जस्तो छैनन् ।’ उनले बाहिर होहल्ला भएजस्तो आफूलाई केही नलागेको बताए । ‘यहाँका अधिकतर कम्पनी पर्ख र हेरको अवस्थामा छन्,’ उनले भने । घलेले भने लडाइँ भएर जोखिमको अवस्था आए तत्काल स्वदेश फर्काइदिने आश्वासन होटलले दिएको बताए ।

इराकको कुर्दिस्तानस्थित सुलेमानियामा रहेका पोखराका लालकाजी गुरुङ आइतबार दिउँसो जिम गरिरहेका थिए । ‘आज मेरो बिदा हो । दिनभर जिम गरिरहेको छु । धेरै तनाव लिएको छैन,’ एक सुपरमार्केटका म्यानेजर गुरुङले भने, ‘पछिल्लो घटनाक्रमलाई यहाँ कार्यरत नेपालीले महत्त्वका साथ हेरेका छैनन् ।’ उनले आफ्नो मनमा भने केही डर पलाएको सुनाए ।बग्दादमा भन्दा कुर्दिस्तान क्षेत्रमा नेपाली बढी छन् । कुर्दिस्तानमा कम्तीमा १५ हजार नेपाली छन् । अवैध रूपमा जाने भएकाले इराकमा कति नेपाली छन् भन्ने आधिकारिक तथ्यांक कतै छैन ।

गुरुङले बग्दादभन्दा कुर्दिस्तान बढी सुरक्षित रहेको बताए । ‘हुन त यहाँ इरानी पनि छन्, अमेरिकी पनि छन् । सबै आ–आफ्नो भूमिकामा छन् । नेपालीहरू दिनभर आ–आफ्नो ड्युटी गर्छन् । बेलुका कोठामा फर्किन्छन्,’ उनले भने, ‘अरू विषयमा खासै चासो छैन ।’ गुरुङका अनुसार नेपाली युवती धेरै घरेलु काममा छन् ।‘उनीहरूलाई झन् चासो छैन,’ उनले भने ।

गैरआवासीय नेपाली संघ, इराकका अध्यक्षसमेत रहेका गुरुङले नेपालीसँग समन्वय बढाउन थालेको जानकारी दिए । इरानमा भने २५ जना मात्रै नेपाली रहेको सरकारी तथ्यांक छ । इराक र इरानमा नेपाली कूटनीतिज्ञको उपस्थिति छैन । इराकलाई कुवेतस्थित नेपाली दूतावास र इरानलाई पाकिस्तानस्थित नेपाली दूतावासले हेर्ने गर्छ । ‘कुवेतमा रहेको नेपाली दूतावाससँग निरन्तर समन्वय गरिरहेका छौं । यहाँको स्थितिबारे जानकारी पनि दिइरहेको छु,’ गुरुङले भने । इराक मामिला हेर्ने कुवेतका लागि नेपाली राजदूत दुर्गाप्रसाद भण्डारीले बग्दादमा रहेका नेपालीलाई कम्पनीबाट बाहिर ननिस्किन सूचना जारी गरिएको बताए । ‘सतर्कतासाथ बस्न भनेका छौं,’ उनले भने ।

परराष्ट्र मन्त्रालयले इराक र इरान मामिला हेर्ने नेपाली दूतावासलाई सर्तक गराएको छ । ‘त्यहाँको घटनाक्रमलाई नजिकबाट हेरिरहेका छौं,’ परराष्ट्र मन्त्रालयका सहायक प्रवक्ता सुरेश अधिकारीले भने, ‘दूतावासहरूले नेपालीसँग समन्वय गरिरहेका छन् ।’ इराक र इरानमा रहेका नेपालीको विषयमा आइतबार परराष्ट्र र श्रम मन्त्रालयबीच छलफल भएको थियो । परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवाली, श्रममन्त्री रामेश्वर राय यादव, परराष्ट्र सचिव शंकर बैरागी र श्रम सचिव विनोद केसीबीच छलफल भएको हो ।

‘संकटग्रस्त अवस्थामा लिबियाबाट नेपालीलाई उद्धार गरेको अनुभव हामीसँग छ,’ श्रममन्त्री यादवले कान्तिपुरसँग भने, ‘इराकबाट नेपाली ल्याउनैपरे हामीले अवैध रूपमा गएको भन्दै पन्छिन मिल्दैन । नेपालीलाई राज्यका तर्फबाट सकुशल उद्धार गर्नैपर्छ । यसका लागि कस्तो रणनीति अपनाउने भनेर छलफल गर्‍यौं ।’ बैठकमा नेपाली रहेको स्थान पहिचान गर्न र सम्पर्क गर्न दूतावासलाई परिचालन गर्ने निर्णय भएको मन्त्री यादवले बताए ।कान्तिपुर दैनिकबाट