भ्रष्टाचारको यो रुप- सात कराेड खरानी

१९ चैत्र काठमाडौं । कोरोना सन्त्रासको चरम अवस्था बनाएर सरकारी पदाधिकारीहरुले चीनबाट खरिद गरेको ¥यापडि टेष्टिङ कीट कामै नलाग्ने पाइएको छ । बजार मूल्यभन्दा दशाैं गुणा बढी दररेटमा ल्याइएका सामान गुणस्तरहीन भएको भन्दै आलोचना भइरहेका बेला ¥यापिट टेष्टिङ कीट विश्व स्वास्थ संगठनले समेत मान्यता नदिएको रहेको खुलेको छ ।

दुई महिनाअघि नै कोरोनाको संभावित संक्रमणको आंकलन गरिसक्दा समेत स्वास्थ्य मन्त्रालयले आवश्यक स्वास्थ्य सामग्रीको जोहो गरेको थिएन । संक्रमणको त्राश बढेपछि क्रृत्रिम रुपमा अभाव खडा गरेर सरकारले कोरोना संक्रमणका लागि आवश्यक स्वास्थ्इ सामग्री खरिद गर्ने प्रकृया अगाडि बढाएको हो । गएको आइतबार चीनको गोन्झाओबाट ल्याइएका स्वास्थ्य सामग्री सेटिङमा ल्याइएको भन्दै मूलधारका सञ्चारमाध्यमले सप्रमाण समाचार सम्प्रेषण गरेका छन् ।

भ्रष्टाचार गर्दा पनि गुणस्तरीय सामान ल्याएको भए कमसेकम सर्वसाधारणको स्वास्थ्यमा खेलबाड हुने थिएन भन्दै बानियाँले संसारबाट अस्वीकृत भएको ¥यापिड टेष्टिङ किट ल्याइएनु गम्भीर अपराध भएको बताए ।

तर स्वास्थ्यका पदाधिकारी भने जबर्जस्ती अभावको नाममा बाध्य भएर खरिद गरिएको स्पष्टीकरण दिइरहेका छन् । यसबारे प्रधानमन्त्रीले समेत कुनै चासो देखाएका छैनन् । स्वास्थ्यमन्त्री भानुभक्त ढकाललगायत मन्त्रालयका सचिव र स्वास्थ्य विभागका महानिर्देशकले गरेकाे बचाउ हास्याँस्पद देखिएका छन् । चरम अभावको अवस्था देखाएर नै भ्रष्टाचारजन्य कार्य गरेको देखिन्छ – राष्ट्रिय उपभोक्ता मञ्चका महासचिव ज्योति बानियाँले भने । भ्रष्टाचार गर्दा पनि गुणस्तरीय सामान ल्याएको भए कमसेकम सर्वसाधारणको स्वास्थ्यमा खेलबाड हुने थिएन भन्दै बानियाँले संसारबाट अस्वीकृत भएको ¥यापिड टेष्टिङ किट ल्याइएनु गम्भीर अपराध भएको बताए ।

चीनबाट ल्याइएको उक्त ¥यापिड टेष्टिङ किटले सही परीक्षण नगरेको भन्दै स्पेनले फिर्ता गरिसकेको छ । साथै विश्व स्वास्थ संगठनले समेत यसलाई आधिकारिकताको प्रमाणपत्र दिएको छैन । तर धेरै कमिशन पाउने लोभमा स्वास्थ्यका पदाधिकारीले भने यही किट ल्याएका छन् । यस सम्वन्धमा स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. विकासराज देवकोटाले भने आफू अनभिज्ञ रहेको बताएका छन् ।

सरकारले करिब सात करोड रुपियाँ खर्च गरेर ७५ हजार किट चीनबाट खरिद गरेको छ । सो किटले सामान्यतः परीक्षण गरेको १० देखि १५ मिनेटमै पत्ता लगाउँछ, तर त्यसको आधिकारिकता भने हुँदैन । त्यसैले विश्व स्वास्थ्य संगठनले यसलाई मान्यता नदिएको हो ।

जबकी स्वास्थ्य मन्त्रालयका महानिर्देशक डा. महेन्द्रमान श्रेष्ठले भने व्यापक रुपमा परीक्षण गर्नका लागि उक्त किट मगाइएको दावी गरेका छन् । उक्त किटबाट परीक्षण गर्दा सही परिणाम नआउने जानकारी हुँदासमेत किन ल्याइएको भन्दा डा. श्रेष्ठले व्यापक रुपमा परीक्षण गर्न आवश्यक हुँदा मात्र यसको प्रयोग हुने दावी गरे ।

रमाइलो चाहिं के छ भने व्यापक रुपमा परीक्षण गर्दा सही रिजल्ट आएन भने त्यसले संक्रमण अझै फैलाउन सक्ने संभावनालाई भने सरकारी पदाधिकारीले पूरै नजरअन्दाज गरेको पाइन्छ । सरकारले करिब सात करोड रुपियाँ खर्च गरेर ७५ हजार किट चीनबाट खरिद गरेको छ । सो किटले सामान्यतः परीक्षण गरेको १० देखि १५ मिनेटमै पत्ता लगाउँछ, तर त्यसको आधिकारिकता भने हुँदैन । त्यसैले विश्व स्वास्थ्य संगठनले यसलाई मान्यता नदिएको हो ।

यही किटको भरपर्दा स्पेनमा नेगेटिभ देखाएका मानिस समुदायमा गएर संक्रमण फैलाएको आरोप लाग्दै आएको छ ।यसबारे स्वास्थ्य मन्त्रालयले सरोकारवालाहरुसँग एकपटक छलफल नै नगरी कमिशन पाउने लोभमा खरिद गरेको भन्दै उपभोक्ता मञ्चका महासचिव बानियाँले अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले तत्काल आफ्नो नोटिसमा लिनुपर्ने बताए । यसबारे सबैतिरबाट प्रश्न उठेपछि हाललाई उक्त किट प्रयोगमा नल्याउने जानकारी मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. देवकोटाले दिएका छन् ।

प्रयोगशालाका एकजना चिकित्सक भन्छन्– हाम्रो सिफारिश बिना किन त्यत्रो किट ल्याइयो थाहा भएन, यसबारे मन्त्री र महानिर्देशकलाई नै थाहा होला ।स्रोतका अनुसार सरकारले भोलि र आइतबार गरी पुन दुईपटक स्वास्थ्य सामग्री ल्याउन नेपाली बिमान चीन पठाउँदै छ ।सोही बिमान थप विवादस्पद किट समेत ल्याइने तयारी भइरहेको छ ।

तर विभागका महानिर्देशक श्रेष्ठ भने भोलि मास टेस्टिङ गर्नुपर्दा यसको प्रयोग हुनसक्ने बताउँछन् । धेरैलाई एकैपटक परीक्षण गर्नुपर्ने अवस्था आयो भने चाहिं हामी यसको प्रयोग गर्छाैं – श्रेष्ठले बताएका छन् । जब यसको आधिकारिता नै शंकास्पद हुन्छ भने किन परीक्षण गर्ने त ? भन्ने प्रश्नमा उनले जवाफ दिएनन् । तर उनले प्रयोग गर्दा कुनै समस्या आयो भने आपूर्तिकर्ताले फिर्ता गर्ने दावी गरेका छन् ।

राष्ट्रिय जनस्वास्थ प्रयोगशालाले समेत उक्त किट ल्याउन सिफारिश गरेको थिएन । प्रयोगशालाका एकजना चिकित्सक भन्छन्– हाम्रो सिफारिश बिना किन त्यत्रो किट ल्याइयो थाहा भएन, यसबारे मन्त्री र महानिर्देशकलाई नै थाहा होला ।स्रोतका अनुसार सरकारले भोलि र आइतबार गरी पुन दुईपटक स्वास्थ्य सामग्री ल्याउन नेपाली बिमान चीन पठाउँदै छ ।सोही बिमान थप विवादस्पद किट समेत ल्याइने तयारी भइरहेको छ ।

यसबाट के देखिन्छ भने स्वास्थ्य मन्त्रालयका पदाधिकारी जनस्तरबाट जस्तोसुकै आवाज उठेपनि संवोधन गर्न तयार छैन । काग कराउँदै छ , पिना सुक्दै छ भने जस्तो व्यावहार देखियो – बानियाँ भन्छन् । देशमा कोरोना विरुद्ध लड्ने स्वास्थ सामग्रीको चरम अभाव देखाएर यसरी खुलेआम भ्रष्टाचार हुँदासमेत सरोकारवाला निकायले बेवास्ता गर्नु आफैमा बिडम्बनाको विषय बनेको छ ।