अबको ओली यात्रा

♠ इन्द्र रिजाल

१३ बैशाख, काठमाडौं । सत्ताको आशक्तिले शासकलाई कतिसम्म अविश्वासी बनाउँदो रहेछ भन्ने गतिलो उदाहरण बनेको छ, अध्यादेश प्रकरण । गएको सोमबार हठात रुपमा ल्याइएको र बिजुली गतिमा राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले जारी गरेका दुई अध्यादेश हिजो शुक्रबार त्यही गतिमा खारेज गरिन् ।

पाँच दिने यो अवधिमा अध्यादेश कार्यान्वयनको प्रयत्न पनि भयो । संघीय समाजवादी दल विभाजन गर्न प्रधानमन्त्री केपी ओली न्वारनदेखिको बल लगाएरै निर्वस्त्र भए । तर केही चलेन । बरु भइदियो उल्टो । लामो समय हुन नसकेको एउटा काम चाहिं अप्रत्यासित रुपमा भयो– संघीय समाजवादी र राष्ट्रिय जनता पार्टी एकीकरण ।

दोस्रो पटक सत्तामा आएको लगभग आधा कार्यकाल उनले विभिन्न फण्डामै चलाए देश । सधैं एउटा न एउटा विवाद र अहंकार । उनले आफ्नो परिचय नै गफाडी प्रधानमन्त्रीको रुपमा स्थापित गराए । झण्डै दुई तिहाईको बलियो पकड रहेको उनको पार्टी अहिले बिरानो भएको छ । पार्टी संरचनामा मात्र हैन, संसदीय फाँटमा समेत उनको वर्चश्व चाउरिएको छ । त्यसको मूल कारण भनेकै अहम् र एकलौटीपन हो ।

त्यस अर्थमा मधेसवादी दलले त्राण पायो । ओलीका लागि चाहिं “आफू ताक्छु मूढो, बञ्चरो ताक्छ घुँडो” भइदियो । अध्यादेश ल्याउने सुइँको कसैलाई दिइएन । ओली निकट स्रोत भन्छ– पार्टीमा छलफल गर्दा सूचना चुहिने डर थियो । त्यसो हुँदा सोचेको प्रतिफल प्राप्त नहुन सक्थ्यो । यो कुरा शीर्ष नेताहरुले बुझिदिएनन्– उनको गुनासो थियो । जे भएपनि विधेयक फिर्ता लिएर प्रधानमन्त्री ओली तत्कालका लागि संकटमुक्त देखिनु भाको छ । तर अझै रेड जोनमै हुनुहुन्छ– पूर्व माओवादी नेता भन्छन् । ओलीको एकल र केटाकेटीपनले गर्दा सिंगो नेकपा बद्नाम भएको छ, त्यसको क्षतिपूर्ति ओलीको राजीनामाले मात्र हुनसक्छ– ती नेताले थपे ।

उनले भनेजस्तै अबको यात्रा त्यही कोर्षमा बढ्ने देखिन्छ । कोरोना संक्रमणले लकडाउन कति लम्बिन्छ, त्यही आधारमा ओलीको राजनीतिक भविष्यको लेखाजोखा हुने अवस्था छ । २० जना स्थायी कमिटी सदस्यले मागेको वैठक नराखी अब उपाय छैन । त्यहाँ ओलीले कसरी आफूलाई डिफेण्ड गर्लान् ? त्यसको सहज उत्तर खोज्न मुश्किल छ । प्रधानमन्त्री ओलीको ओरालो यात्रा आरम्भ भईसकेको अनुमान लगाउन अब गाह्रो छैन । दोस्रो पटक सत्तामा आएको लगभग आधा कार्यकाल उनले विभिन्न फण्डामै चलाए देश । सधैं एउटा न एउटा विवाद र अहंकार । उनले आफ्नो परिचय नै गफाडी प्रधानमन्त्रीको रुपमा स्थापित गराए । झण्डै दुई तिहाईको बलियो पकड रहेको उनको पार्टी अहिले बिरानो भएको छ । पार्टी संरचनामा मात्र हैन, संसदीय फाँटमा समेत उनको वर्चश्व चाउरिएको छ । त्यसको मूल कारण भनेकै अहम् र एकलौटीपन हो ।

सत्तामा आएपछि उनले आफ्नै पार्टीका समवयी नेतालाई कहिल्यै सम्मान गरेनन् । बरु सधैं एक एक गरी खुइल्याउने काम गरे । विगतमा पार्टीभित्र निरीह अवस्थामा पुगेका बेला माधव नेपाल र झलनाथ खनालले गरेको व्यवहारको बदला लिने औजारका रुपमा उपयोग गरे सत्ता । कहिले पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डसँग मिलेर माधवलाई तह लगाए भने कहिले माधवसँग कुम जोडेर झलनाथलाई झल्लू बनाई दिए । हुँदाहुँदा आफ्नो बलियो हातका रुपमा रहेका बामदेव गौतमलाई समेत जोकर बनाई दिए ओलीले ।

हिजोसम्म भरिलो काँध मानिएका विष्णु पौडेलसमेत मुसा प्रवृत्तिको पात्र बनेका छन् । ओलीको नाउमा प्वाल परेको भेउ पौडेलले पाईसके । त्यसैले उनी गुट परिवर्तनमा लागेका छन् । अहिले केवल ईश्वर पोखरेलको एकल साथ ओलीसँग छ । यस्तो अवस्था भएपनि सचिवालय वा स्थायी कमिटीले ओलीलाई पदच्यूत गर्न भने सहज देखिंदैन ।

एमालेको छहारीमा घुस्रेको आरोप लागेको तत्कालिन माओवादी केही समय ओलीको छत्रछायाँमै रमायो । ओलीका हरेक कदममा प्रचण्डको बलियो साथ रह्यो । त्यसलाई ओलीले हतियारका रुपमा मात्रै प्रयोग गरे । जब त्यसको छनक प्रचण्डले पाए, अनि उनको साथ र काँध फेरियो । ओलीलाई तह लगाउन पाए हुन्थ्यो भनेर जोखाना हेरेर बसिरहेका माधव – झलनाथ हौसिए प्रचण्डको विद्रोहबाट । अनि नयाँ गठबन्धन बनेको छ प्रचण्डको । माधव, झलनाथ र बामदेवसँगको यात्रा कसिलो र भरपर्दाे बनेको छ । ओलीलाई तह लगाउने यो यात्रालाई कसरी सुरक्षित अवतरण गर्ने भन्ने चिन्ता बढेको देखिन्छ ।

सचिवालयमा ओलीको बर्चश्व घट्दो छ । हिजोसम्म भरिलो काँध मानिएका विष्णु पौडेलसमेत मुसा प्रवृत्तिको पात्र बनेका छन् । ओलीको नाउमा प्वाल परेको भेउ पौडेलले पाईसके । त्यसैले उनी गुट परिवर्तनमा लागेका छन् । अहिले केवल ईश्वर पोखरेलको एकल साथ ओलीसँग छ । यस्तो अवस्था भएपनि सचिवालय वा स्थायी कमिटीले ओलीलाई पदच्यूत गर्न भने सहज देखिंदैन । गत निर्वाचनमा ओली नेतृत्वमा गरेको वाचा र उनीप्रतिको आकर्षण त्यसै धुलिसात पार्न गाह्रै छ । ओलीलाई सच्याएर लैजाने ल्याकत पनि नेताहरुसँग देखिंदैन । त्यसैले आउने दिन अझै कष्टप्रद देखिन्छ नेकपाका लागि । प्रधानमन्त्री र पार्टी अध्यक्षबाट ओलीलाई विस्थापन गर्ने प्रयास हुनसक्ला । हिजो पनि यस्तो प्रयास भएको बुझाई ओलीको थियो । त्यसैले नै उनले कसैसँग सल्लाह नगरी बलात अध्यादेश जारी गराए । त्यो अवस्था अझै कायमै छ ।

यो अवस्थालाई राम्ररी विश्लेषण गरेका ओली पनि प्रचण्डसँग झुक्नेवाला छैनन् । कुनै मोर्चामा अवश्य पनि देखाईदिने उनको तयारी यथावत छ । जसले गर्दा जतिसुकै कमजोर र ओरालो यात्रामा भएपनि ओली गलेका छैनन् । धेरै विवाद र लुछाचुँडी अझै हेर्न बाँकी नै छ नेपाली जनताले ।

ओलीलाई पदमुक्त गर्न नेताहरुलाई भने जस्तो सजिलो पक्कै छैन । ओली त्यसै बसेका छैनन् । हरेक नेताको कुण्डली उनीसँग छ । त्यो कुनै पनि बेला इस्तेमाल हुनसक्छ । उनले पछिल्लो अवस्थामा नेता नेपालसँग सम्बन्ध सुधार्न धेरै प्रयास गरे । तर नेपालले आफूलाई तत्कालै पार्टी अध्यक्ष पद दिन माग गरे । त्यति गरे यो कार्यकाल निर्वाध रुपमा प्रधानमन्त्री चलाउने ग्यारेण्टी नेपालले गरेका थिए । तर ओलीले नेपालको प्रस्ताव वास्तै गरेनन् । बरु आउने महाधिवेशनबाट अध्यक्ष बनाउने आश्वास दिएका थिए ओलीले । नेता नेपालले उधारो सहमति नमान्ने बताए । त्यसो भए जे सक्नुहुन्छ गर्नाेस्, म आफ्नै ढंगले बढ्छु भने ओलीले ।

ओलीको यस्तो प्रतिक्रियापछि नेपाल हच्किएका छन् । कदाचित ओलीलाई पदच्यूत गर्न सकिएन भने पार्टीमा आफू सदाका लागि शहिद हुने उनले राम्ररी बुझेका छन् । त्यसैले ओलीलाई पदमुक्त गर्ने तहसम्मको प्रयास नेपालबाट तत्कालै होला भन्ने देखिन्न । यो अवस्थालाई राम्ररी विश्लेषण गरेका ओली पनि प्रचण्डसँग झुक्नेवाला छैनन् । कुनै मोर्चामा अवश्य पनि देखाईदिने उनको तयारी यथावत छ । जसले गर्दा जतिसुकै कमजोर र ओरालो यात्रामा भएपनि ओली गलेका छैनन् । धेरै विवाद र लुछाचुँडी अझै हेर्न बाँकी नै छ नेपाली जनताले ।