नेकपामा शीर्ष नेताको आ–आफ्नै स्वार्थ

समाचार टिप्पणी

१५ बैशाख, काठमाडौं । संसार कोरोना कहरसँग नराम्ररी संघर्ष गर्दै छ, तर नेपालको सत्ताधारी दल भने राजकीय शक्तिकै छिनाझम्टीमा अल्झिएको छ । कोरोनाको आडमा केही नेता सत्ता लम्ब्याउन भगिरथ प्रयासमा छन् भने कतिका लागि कोरोना नै शक्ति सञ्चयको आधार बनेको छ ।

नेकपाका शीर्ष नेताहरु अहिलेको राजनीतिक परिदृश्यलाई आ आफ्नै रुपमा बुझिरहेका छन् वा भनौं उपयोग गर्न खोजिरहेका छन् । प्रधानमन्त्री केपी ओली सत्तामा आएपछिको घटनाक्रम बढो चाखलाग्दो छ । भारतीय नाकाबन्दीको चर्काे आलोचना गर्ने श्रेय पाएका ओलीलाई नेपाली जनताले पत्याइदिए । यद्यपि ओलीको राष्ट्रवाद एक वर्ष नबित्दै उदाङ्गो भएको हो । प्रधानमन्त्री बनेयता ओलीको कार्यशैली साँच्चैको कम्युनिष्ट चरित्रसँग मिल्दोजुल्दो देखियो । विपक्षी त के आफ्नै दलका नेताहरुलाई समेत ओलीले भुसुना जति पनि गनेनन् । तर यसका पछाडिको कथा बेग्लै छ ।

छट्टु स्यालको कथा जस्तो ओली अगाडि बढेका छन् । त्यसैले एकपटक ओलीलाई एक्लो पार्न सबै मोर्चाबन्दीमा लागे । तर ओलीले आफ्नो स्वभाव छाड्ने कुरा भएन । जस्तोसुकै मोर्चाबन्दी गरेपनि ओलीलाई पदमुक्त गर्न सहज थिएन र छैन पनि । जब अध्यादेश काण्ड भयो, त्यो घटनामा भने ओली नराम्ररी फसे वा फसाइए । अब उनी धेरै हदसम्म रक्षात्मक अवस्थामा पुगेका छन् । पार्टीका प्रत्येक मञ्चमा उनी एक्लिएका छन् ।

विगतमा ओलीलाई एक्ल्याएर माधव नेपाल र झलनाथ खनालले एकलौटी शासन गरेका थिए । त्यतिखेर ओझेलमा पारिएका ओलीको शक्ति एकाएक उदय भयो । शक्तिमा आएका ओलीले हिजोको कुण्ठा र अपमान बिर्सिएका रहेनछन् । त्यसको गनी गनी बदला लिने उनको मनस्थिति देखियो । माओवादीबाट आएका पक्षको साथ लिएर उनले कहिले नेपालको मानमर्दन गरे त कहिले झलनाथको झाँको झारे ।

ओली आफ्नो उद्देश्य र स्वार्थ पूरा गर्न मात्र हरेकलाई प्रयोग गर्न उद्यत् भएपछि परिस्थिति फेरिएको छ । छट्टु स्यालको कथा जस्तो ओली अगाडि बढेका छन् । त्यसैले एकपटक ओलीलाई एक्लो पार्न सबै मोर्चाबन्दीमा लागे । तर ओलीले आफ्नो स्वभाव छाड्ने कुरा भएन । जस्तोसुकै मोर्चाबन्दी गरेपनि ओलीलाई पदमुक्त गर्न सहज थिएन र छैन पनि । जब अध्यादेश काण्ड भयो, त्यो घटनामा भने ओली नराम्ररी फसे वा फसाइए । अब उनी धेरै हदसम्म रक्षात्मक अवस्थामा पुगेका छन् । पार्टीका प्रत्येक मञ्चमा उनी एक्लिएका छन् । सहयोगी र समर्थक क्रमशः घट्दै छन् । आफ्ना भन्नेहरु पनि मुसा प्रवृत्तिमा रुपान्तरण हुन थालेका छन् । अर्थात ओली अहिले राजनीतिक जीवनकै सबैभन्दा कमजोर अवस्थामा देखिएका छन् ।

त्यसैले प्रचण्डको मन कुँडिएको छ । अब उनी चाहन्छन् ओली सत्ताबाट बाहिरिउन् । उनलाई समस्या छ ओलीको विकल्पमा आफूलाई अगाडि सार्न । नयाँ प्रधानमन्त्री बन्न उनले प्रयास गरे भने पूर्वएमाले एकभएर उनी कमजोर हुने भय छ । यसैले उनले जाल फाले माधव नेपालको नाममा । ओलीको ठाउँमा नेपाललाई प्रधानमन्त्री बनाउने । यति गर्न पाए ओलीको शेखी झर्ने उनको बुझाई छ ।

रक्षात्मक अवस्थामा पुगेका ओली अब थप लडाईं गर्ने पक्षमा देखिएका छैनन् । त्यसैले उनी पार्टीको निर्देशन बमोजिम सरकार चलाउने सन्देश नेताहरुकोमा पठाउन बाध्य भएका छन् । खासगरी माधव नेपालसँग उनी सम्बन्ध सुधार्न अभिशप्त देखिएका छन् । यसका लागि उनले आफ्ना दूत परिचालन गरिसकेका छन् । प्रदेश ५ का मुख्य मन्त्री शंकर पोखरेल यही टास्क फत्ते गर्न अहिले नेताहरुको घर घरमा द्यौसी खेल्न लागिपरेका छन् । तर परिस्थिति अनुकुल भइरहेको छैन । सबै नेताका आ आफ्नै कथा व्यथा जोडिएका छन् ओलीसँग । र त्यसै आधारमा नेताहरुका फरक फकर दृष्टिकोण निर्माण भएका छन् । नेताहरुको सोच र अवधारणा नै अगल छ । त्यसलाई पालै पालो हेरौं ।

सबैभन्दा पहिला पार्टीका कार्यकारी अध्यक्ष भनिएका पुष्पकमल दाहालको मनस्थिति बुझ्ने प्रयास गरौं । पार्टी एकता गर्दा ओली र प्रचण्डबीच दुई अध्यक्ष र आलोपालो प्रधानमन्त्री बन्ने सहमति भएको हो । तर ओली सत्तामा आएपछि त्यो रुचाएनन् । भर्खर भर्खर एमालेसँग एकीकरण भएकाले प्रचण्डले धेरै बार्गेनिङ गर्न सकेनन् । लामो समय उनी नाम मात्रको अध्यक्ष बनाइए । जब उनले आलोपालो प्रधानमन्त्रीको भद्र सहमतिको कुरा उठाए अनि ओलीले बाध्य भएर कुरा खोले । साथै पाँचै वर्ष प्रधानमन्त्री हुने शर्तमा उनले प्रचण्डलाई कार्यकारी अध्यक्ष बनाए । तर व्यवहारमा भने त्यो कहिल्यै स्वीकारेनन् । त्यसैले प्रचण्डको मन कुँडिएको छ । अब उनी चाहन्छन् ओली सत्ताबाट बाहिरिउन् । उनलाई समस्या छ ओलीको विकल्पमा आफूलाई अगाडि सार्न । नयाँ प्रधानमन्त्री बन्न उनले प्रयास गरे भने पूर्वएमाले एकभएर उनी कमजोर हुने भय छ । यसैले उनले जाल फाले माधव नेपालको नाममा । ओलीको ठाउँमा नेपाललाई प्रधानमन्त्री बनाउने । यति गर्न पाए ओलीको शेखी झर्ने उनको बुझाई छ ।

त्यसैले अर्काे महाधिवेशनमा नेपाललाई अध्यक्ष बनाउने उधारो आश्वासन दिन खोजेका छन् । नेपाल भने नगदमा मात्र मान्ने पक्षमा छन् । ओलीलाई बलात् प्रधानमन्त्रीबाट हटाएर आफू टिक्न गाह्रो हुने बुझाई नेपालको छ । तैपनि प्रचण्डको साथ लिन उनी त्यो प्रस्तावमा राजी भएको देखाइरहेका छन् । भित्रै तहमा भने उनी प्रधानमन्त्री भन्दा पार्टी अध्यक्षका आकांक्षी हुन् ।

अब कुरा गरौं माधव नेपालको । ओलीको पेलाईबाट आजित भएका नेपाल विकल्प दिनुपर्छ भन्ने तहमा आईपुगेका छन् । तर ओलीलाई प्रधानमन्त्रीबाट हटाएर आफू जानसक्ने ल्याकत नभएको उनलाई राम्रै थाहा छ । त्यसैले उनी चाहन्छन् सत्ता ओलीले चलाउन, तर लगाम भने आफूसँग रहोस् । यसका लागि उनको प्रयास बेग्लै छ । नेपाल चाहन्छन् पार्टी अध्यक्ष ओलीले आफूलाई हस्तान्तरण गरुन् । अध्यक्ष भएपछि सरकारलाई लगाम लगाउने उनको दाउ छ । तर ओलीले यो तिकडम राम्रो बुझेका छन् । त्यसैले अर्काे महाधिवेशनमा नेपाललाई अध्यक्ष बनाउने उधारो आश्वासन दिन खोजेका छन् । नेपाल भने नगदमा मात्र मान्ने पक्षमा छन् । ओलीलाई बलात् प्रधानमन्त्रीबाट हटाएर आफू टिक्न गाह्रो हुने बुझाई नेपालको छ । तैपनि प्रचण्डको साथ लिन उनी त्यो प्रस्तावमा राजी भएको देखाइरहेका छन् । भित्रै तहमा भने उनी प्रधानमन्त्री भन्दा पार्टी अध्यक्षका आकांक्षी हुन् ।

अब कुरा गरौं झलनाथ खनालको । अहिले ओलीलाई पदच्यूत गर्न प्रचण्ड भन्दा बढी चाहना झलनाथको छ । उनले विगतमा माओवादीको समर्थनमा प्रधानमन्त्री हुँदा ओलीले दिएको दुख र गरेको विरोध बिर्सिएका छैनन् । त्यसैले आफूले केही नपाएपनि ओलीलाई गलहत्याउन उनी मरिहत्ते गर्दैछन् । उनको अहिले कुनै गुट छैन । हिजो आफ्नो पक्षमा रहेकाहरु सबै अहिले नेपालसँग निकट छन् । जसले गर्दा उनको बेग्लै चाहना केही छैन । तर ओलीलाई रसातलमा पु¥याउने उत्कट अभिलाषा भने पालेका छन् झलनाथले ।

सत्ताबाट बहिर्गमन गर्नुप¥यो भने ठूलै झट्का लाग्न सक्छ । किनभने सत्ता गुम्दा उनी मात्र सकिने हैन , उनको गुट नै भताभुंग हुन सक्छ । राष्ट्रपति, प्रदेशका मुख्यमन्त्री र अन्य राजनीतिक नियुक्तिमा समेत पुनर्विचार हुने अवस्था आउँछ ।

कुनै बेला ओलीलाई दिलोज्यान दिएर लाग्ने नेता बामदेव गौतम अहिले फेरिएका छन् । बामदेवको अस्थिर स्वभाव भएपनि अन्ततः ओलीकै गोटी हुने गरेको विगत छ । सत्ताका लालची यिनी पूर्व एमालेका समकालिन सबै प्रधानमन्त्री भईसक्दा आफू मात्र बाहिर रहेको पीडाले ग्रस्त छन् । गएको चुनावमा ओलीकै असहयोगले हारेको उनको ठम्याई छ । त्यसैले ओलीसँगको हार्दिकता पछिल्ला दिन रहेनन् । तैपनि सत्ताको लालच र स्वार्थले उनी ओली निकट रहन बाध्य भएका थिए । ओलीले पनि प्रयोगवादी सिद्धान्त अनुसार बामदेवलाई धेरै टाढा राखेनन् । बरु विभिन्न वहानामा इन्गेज गराई राखे । नजिक देखाउन विधानमै नभएको उपाध्यक्ष नै बनाई दिएका छन् । तर निर्णायक पदमा भने लैजाने जमर्काे गरेका छैनन् । जब राष्ट्रियसभामा मनोनयन नै नगर्ने अडान लिए ओलीले त्यसपछि भने दुबैको सम्वन्ध थप कटुतापूर्ण भएको छ । त्यसैले बामदेव चाहन्छन् प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाइयो भने आफ्नो उद्धार हुनेछ । उनको भरोशा अहिले प्रचण्डप्रति चुलिएको छ । त्यो अवस्था नआए माधव नेपाल नै सही ओलीको विकल्प त दिनै पर्छ – यस्तो निश्कर्षमा पुगेका छन् ओली ।

पार्टी शीर्ष नेताहरुको सोच आफूप्रति एकदमै नकारात्मक रहेको जानकारी ओलीलाई भलिभाँती थाहा छ । त्यसैले उनी पनि अर्काे रणनीति बनाउँदै छन् अहिले । सत्ताबाट बहिर्गमन गर्नुप¥यो भने ठूलै झट्का लाग्न सक्छ । किनभने सत्ता गुम्दा उनी मात्र सकिने हैन , उनको गुट नै भताभुंग हुन सक्छ । राष्ट्रपति, प्रदेशका मुख्यमन्त्री र अन्य राजनीतिक नियुक्तिमा समेत पुनर्विचार हुने अवस्था आउँछ । त्यसैले ओली एक कदम पछाडि सरेर भएपनि अहिलेको सत्ता जोगाउन प्रयत्न गर्ने अवस्थामा पुगेका छन् । यसको छिनोफानो लकडाउन हटेपछि मात्रै हुने अवस्था छ ।