‘माओ’ भन्दा पनि ठूला नरेश ‘महेन्द्र’ र आजको दिन 

भानदेव बडू

३० जेठ, काठमाडौं । आज जेठ ३० गते, १०१ औं महेन्द्र जयन्ती । विक्रम संवत् १९७७ साल जेठ ३० गते स्व. श्री ५ महेन्द्र वीरविक्रम शाहदेवको नारायणहिटी राजदरवारमा जन्म भएको थियो ।

पृथ्वी नारायण शाहले यो देश बनाए । २००७ सालमा झण्डै्-झण्डै भारतमा विलय भैसकेको नेपाललाई त्रिभुवनले जोगाए । त्यसरी बनेको र जोगिएको नेपाललाई साँच्चिकै एउटा स्वतन्त्र र सार्वभौम नेपालको स्वरुप दिने राजा महेन्द्र नै हुन् । नेपाललाई आधुनिकताको बाटोमा लैजान जेजति कामको शुरुआत भयो त्यो महेन्द्रकै पालामा भएको हो । नेपाललाई असंग्लग्न राष्ट्रको पङ्क्तिमा उभ्याएर विश्व रंगमंचमा परिचित गराउने श्रेय उनैलाई जान्छ ।

उनैले नेपालमा भुमिसुधार लागू गरि जमिन्दारी प्रथा अन्त्य गरे । कानुनी रुपमा देशबाट छुवाछुतको अन्त गरे । नेपालमा राजा महेन्द्रले राजा-रजौटा उन्मुलन ऐन २०१७ सालमै लागू गरेका थिए । लोकतान्त्रिक देश भनिने भारतले भने त्यसको एघार वर्षपछि मात्रै लागू गरेको थियो । राजा महेन्द्रका धेरै महत्वपूर्ण योगदानलाई बिर्सेर उनीमाथि २०१५ सालको संसद भंग गरेको दोष थुपारेर उनका योगदानहरुलाई मेट्न खोजिदैछ ।

अमेरिकी राष्ट्रपति लिन्डन बेन्स जोन्सनले राजा महेन्द्रलाई “डेमोक्रेटिक एन्ड डाइनामिक किङ” भनेर प्रशंसा गरेका थिए । चीनका नेता माओत्सेतुङले त महेन्द्रलाई “म भन्दा पनि ठूलो कम्यूनिस्ट” भनेर प्रशंसा गरेका थिए । भारतकी प्रधानमन्त्री इन्दिरा गान्धीले पनि महेन्द्रको कुशाग्र प्रतिभाबाट कायल भएर “हिमालयन फक्स” भनेर प्रशंसा गर्थिन् रे ।

समकालीन अवस्थामा संसारका धेरै राजाले, धेरै सेना प्रमुखले र अनेक राष्ट्रपतिले पनि संसद भंग गरेका छन् । २०१५ सालको संबिधानले त राजालाई संसद भंग गर्ने स्वविवकीय अधिकार नै दिएको थियो ।

घटनाक्रमहरु बताउछन्, संसारका धेरै देशहरुले संसदीय प्रजातन्त्र नामको अव्यवस्थाले आजित भएर आ-आफ्ना मौलिक व्यवस्थाहरु लागू गर्न शुरु गरिसकेका छन् । महेन्द्रले यो कुरो बुझेर नै नेपालमा पंचायती व्यवस्था लागू गरेका हुन् । ‘अरु सबै कुराभन्दा राष्ट्रहित सर्वोपरी हो’ भन्ने उनको नीति कुनै पनि राजनीतिक वादभन्दा निकै उन्नत र उच्च देखिन्छ । आज देश जतिजति अव्यवस्थाको जालोमा जेलिदै छ र राष्टृयताको जग जतिजति खल्बलिदै छ उतिउति सम्झना आइपुग्छन् राजा महेन्द्र ।

अमेरिकी राष्ट्रपति लिन्डन बेन्स जोन्सनले राजा महेन्द्रलाई “डेमोक्रेटिक एन्ड डाइनामिक किङ” भनेर प्रशंसा गरेका थिए । चीनका नेता माओत्सेतुङले त महेन्द्रलाई “म भन्दा पनि ठूलो कम्यूनिस्ट” भनेर प्रशंसा गरेका थिए । भारतकी प्रधानमन्त्री इन्दिरा गान्धीले पनि महेन्द्रको कुशाग्र प्रतिभाबाट कायल भएर “हिमालयन फक्स” भनेर प्रशंसा गर्थिन् रे ।

केवल १७ वर्षमात्र राज्य गरि देशलाई एउटा गति दिएर ५१ वर्ष ६ महिनाको अल्प आयु मैं हामीलाई छोडेर गएका यी दूरदर्शी र गतिशिल राजालाई शत-शत नमन । स्वर्गवासी राजा महेन्द्र चीरस्मरणीय रहनेछन् । दिवंगत नरेशलाई हार्दिक श्रद्धान्जली !

लेखक पूर्व प्रमुख जिल्ला अधिकारी हुन् ।