जबजको छायाँमा प्रचण्ड

८ साउन, काठमाडौं । सत्तारुढ नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीभित्रको अन्तरसंघर्ष तत्कालका लागि स्थगन गर्न एक नम्बरका अध्यक्ष केपी ओलीले गरेको प्रयत्न फेरि बिथोलिएकै हो त ? जानकार भन्छन् – हैन, बरु नयाँ परिवेशमा नयाँ सहमतिको पृष्ठभूमि तयार हुँदैछ । यसका लागि दुई नम्बरी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ नयाँ खाले परिस्थिति निर्माण गराएर अगाडि बढ्ने ध्याउन्नमा छन् ।

खासगरी नेकपाको एकल अध्यक्ष बन्न प्रचण्डलाई पूर्व एमालेको राजनीतिक लाइन जबजको भारी बोक्नुपर्ने शर्तले यतिबेला पिरोलेको छ । प्रचण्डका लागि जबज नखाउँ दिनभरिको शिकार, खाउँ कान्छा बाउको अनुहार भएको छ । त्यसैले उनी यतिबेला रनभुल्लमा छन् , के गर्दा फाइदा होला भन्ने हिसाब किताबमै उनी रुमल्लिएका छन् । तर यो परिवेश त्यसै तयार भएको चाहिं होइन । नेकपाको एकल अध्यक्ष बन्ने प्रस्ताव स्वयं केपी ओलीले राखेका हुन् । त्यसका निम्ति प्रचण्डले सानो मिहिनेत गरेका छैनन् ।

यसको पृष्ठभूमिका रुपमा पछिल्लो अवस्थामा चर्किएको पार्टीभित्रको संघर्ष नै हो । पार्टीभित्रको अन्तद्वन्द्व अन्त्य गर्न दुबै अध्यक्षले गरेका पछिल्ला सम्वादले नयाँ बाटो पहिल्याएको हो । मंसिरमा अर्ली अधिवेशन गर्ने अनि प्रचण्ड एकल अध्यक्ष बन्ने ओलीको प्रस्तावले नयाँ माहौल त बनायो , तर अकाशको फल आँखा तरी मर भने जस्तो । यो प्रस्ताव स्वयं ओलीले राखेपछि प्रचण्डको मुख रसाएको छ । त्यसैले उनी गत शनिबार भएको सचिवालय बैठकमा ओलीले यस्तो प्रस्ताव राख्दा प्रतिकार गरेनन् । बरु समर्थनमै बोले ।

उक्त घटनालाई तत्काल अर्का नेता माधवकुमार नेपालले दुई अध्यक्षको चोचोमोचो मिल्दैमा समस्याको हल ननिस्कने प्रतिक्रिया दिएका थिए । ओली प्रचण्डले त्यतिखेर माधव नेपालको भनाइलाई खासै महत्व दिएनन् । दुई अध्यक्षबीच चोचोमोचो मिलिसकेको थियो । त्यसलाई औपचारिकता दिन उनीहरु साक्षीसहित राष्ट्रपति निवास हान्निए । दुबै अध्यक्षबीच भएको सहमतिलाई लिखितम् गर्न शीतल निवास पुगेपछि भने घटनाले नयाँ मोड लियो ।

राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले खुलेरै भनिन्– अब हुने अर्ली अधिवेशनबाट तपाईलाई एकल अध्यक्ष बनाउन कुनै समस्या छैन । तर यसका लागि तपाईले दुईवटा काम गर्नुपर्छ । पहिलो केपी ओलीलाई पार्टीको सर्वाेच्च नेता बनाइनुपर्छ, दोस्रो चाहिं तपाईले पार्टीका राजनीतिक विचारधाराका रुपमा जनताको बहुदलीय जनवादलाई अंगिकार गर्नुपर्छ । राष्ट्रपतिको पहिलो शर्त स्वीकारिसकेका प्रचण्डलाई दोस्रो शर्तले भने झस्कायो । उनी त्यसका लागि तत्कालै राजी भएनन् । साथीहरुसँग छलफल गर्ने भन्दै ठोस जवाफ नदिई उम्किए ।

अब भने प्रचण्डलाई फेरि ओलीले जालमा फसाएको अनुभूति भयो । उनले तत्कालै छोरी गंगालाई फोन गरेर ओलीसँग कुनै सम्झौता भएको छैन भन्दै भ्रममा नपर्न फेसबुकमा स्टाटस राख्न अह्राए । भोलिपल्ट विहानै असन्तुष्ट पक्षका नेताहरुलाई भेला गराएर परिबन्दमा पारेर राष्ट्रपति निवास पु¥याएको स्पष्टीकरण दिए । घटनाले यो रुप लिएपछि सबैका कान ठाडा भएका छन् । ओलीले अहिलेको समस्याबाट उम्कन प्रचण्डकै साथ लिनुपर्ने निश्कर्ष निकालेको छ ।

उता, असन्तुष्ट पक्षका नेता माधव नेपाल पनि प्रचण्डको साथ बिना ओलीलाई परास्त गर्न नसकिने टुंगोमा पुगेका छन् । नेपाल पक्षका नेताहरुको भेलाले अहिले मंसिरमा अर्ली अधिवेशन सम्भव नभएको तर आगामी महाधिवेशनसम्म प्रचण्डसँगै कार्यगत एकता गर्ने र ओलीलाई चुनौती दिने ठहरमा पुगेको छ । तर प्रचण्ड भने पूर्व एमाले पक्षका दुबै गुटको चेपुवामा परेका छन् । प्रचण्ड निकट एक नेता भन्छन् – अहिले प्रचण्ड स्याण्डवीच जस्तो बन्नु भएको छ , ओली र नेपाल दुबैको भरोशाको केन्द्र ।

तर प्रचण्डलाई सबैभन्दा ठूलो घाँडो चाहिं जबज अर्थात जनताको बहुदलीय जनवाद बनेको छ । जबकी पार्टी एकता हुँदा एक्काइसौं शदाब्दीको जनवादलाई पार्टीको कार्यदिशा स्वीकार गरिएको छ । आगामी एकता महाधिवेशनमा पूर्व एमाले पक्षले गाडेको मूर्दा फेरि निकाल्न खोजेको उनको बुझाई छ । राष्ट्रपतिले भने अनुसार जबजलाई बोकेर हिंड्ने हो भने माओवादी आन्दोलन त्यसै तुहिएको अर्थमा बुझ्नुपर्ने हुन्छ । त्यसैले प्रचण्ड यतिबेला तनावमा छन् ।

माधव नेपालले पनि आफू जबजकै पक्षधर भएको र त्यसैका आधारमा महाधिवेशनमा जाने बताइसकेका छन् । यस्तो अवस्थामा ओलीले जबज नस्वीकारे आफूलाई साथ नदिन सक्छन् भन्ने बुझाई पनि प्रचण्डको रहेको छ । जबजकै वरिपरि महाधिवेशन घुम्ने भए माओवादीका मुद्धा ओझेलमा पर्ने र एमालेमा बिलय भएको सन्देश जाने उनको बुझाई रहेको छ ।

यस्तो अवस्था आयो भने कसरी जाने भनेर पूर्व माओवादी पक्षबीच उनी घनिभूत छलफलमा जुटेका छन् । जबजलाई नबोके ओलीले आफूलाई समर्थन नगर्ने अवस्था आए माधव नेपालसँगै मिल्ने हो की भन्ने मनोविज्ञानले समेत काम गरेको जस्तो देखिन्छ– प्रचण्ड निकट स्रोत भन्छ ।

यो प्रसंगमा पूर्व माओवादीहरु आफैं अल्मलिएका छन् । कतिपयको चाहना ओलीसँगको सहकार्यले मात्र पार्टीमा बलियो हुने भन्ने छ भने कतिपयले माधव नेपालसँगको सहकार्य फलदायी हुने ठानेका छन् । तर प्रचण्ड स्वयं भने फुकी फुकी कदम चाल्ने पक्षमा देखिएका छन् ।

पूर्व एमालेसँग पार्टी एकता गर्दा ६०/४० को आधारमा भागबण्डा भएको थियो । पूर्व एमालेको भागमा परेको ६० मा ३० प्रतिशत माधव नेपालको बर्चश्व छ भने ३० मा ओलीको । तर प्रचण्डको भने एकलौटी ४० प्रतिशत कायमै देखिन्छ । यस्तो समीकरणमा नेकपाभित्र प्रचण्ड सबैभन्दा शक्तिशाली देखिएका छन् । तर उनलाई एकल अध्यक्ष बन्नबाट जबज नै ठूलो तगारो हुने सम्भावना बलियो बनेको छ ।