रसायनिक मलको प्रयोगले माटो बिग्रदै, उत्पादन घट्दै !
नेपालबहस संवाददाता
भदौ ९, २०७७ मंगलबार २१:५:२१
ध्रुबसागर शर्मा
९ भदौ, म्याग्दी । म्याग्दीको अधिकांश खेतीयोग्य जमिनमा अम्लीयपन बढ्दै गएको पाइएको छ । रासायनिक मलको अत्यधिक प्रयोगले माटोमा प्राङ्गारिक पदार्थको कमी हुँदा अम्लीयपन बढेको हो । माटोबाट बालीले लिएको भन्दा बढी खाद्यतत्वको आपूर्ति हुन नसक्दा र माटोमा अम्लीयपन बढ्दा बाली बिरुवामा विभिन्न खाद्यतत्वको कमीका कारण उत्पादनमा समेत ह्रास आउन थालेको कृषि प्राविधिकहरुको भनाइ छ ।
माटो परीक्षण नगरी रासायनिक मलको जथाभावी र गोबर मलको घढ्दो प्रयोगले माटोमा अम्लीयपन बढ्दै गएको मङ्गला गाउँपालिकाका कृषि प्राविधिक जगत बानियाँले बताए । “माटोमा अम्लीयपन बढ्दा फलफूल, तरकारी र अन्नबालीको उत्पादनमा वर्षेनी ह्रास आउने गरेको छ”, उनले भने, “माटोको उर्वराशक्तिमा दिगोपना ल्याउने र बिरुवाको सन्तुलित पोषण प्रक्रिया अपनाउने योजना बनाउनु आवश्यक भएको छ ।”
उत्पादन बढी लिन र प्रयोग गर्न पनि सजिलो हुने भएकाले किसानले रासायनिक मलको प्रयोग अत्यधिक गर्ने गरेका छन् । जसले गर्दा माटोको ऊर्वरशक्तिमा ह्रास भई उत्पादनमा कमी आउँदै गएको उनको भनाइ छ ।
खेतबारीबाट बढी उत्पादन लिने उद्देश्यले जथाभावी रुपमा रासायनिक मलको प्रयोग गर्दा माटोमा अम्लीयपन बढ्दै गएको र यसले उत्पादनमा कमी आउनुका साथै अन्न तथा फलफूलको पोष्टिक तत्व समेत हराउदै जान थालेको आग्र्यानिक कृषिलाई प्राथमिकता दिँदै आउनुभएका म्याग्दीका अगुवा कृषक चन्द्रबहादुर कार्कीले बताए ।
अज्ञानताका कारण पहिला पहिला आफूले पनि रासायनिक मलको बढी प्रयोग गर्ने गरेको र पछि विस्तारै उत्पादन घट्दै जाँदा रासायनिक मलको प्रयोग कम गर्दै अहिले प्राङ्गारिक मलमात्र प्रयोग गर्न थालेको उनले बताए ।
पहिला पहिला खेतबारीबाट बढी उत्पादन लिनका लागि गोठे मल तथा प्राङ्गारिक मलको प्रयोग हुन्थ्यो । तर हिजोआज किसानले गाईभैँसी पाल्न छोडेपछि गोठे मलको प्रयोग कम भएको छ । अहिले गोठे मलको विकल्पमा रासायनिक युरिया, डिएपी मलको प्रयोग बढ्न थालेपछि माटोमा अम्लीयपन बढ्नु र त्यसको प्रत्यक्ष प्रभाव कृषि उत्पादनमा परेको उनको भनाइ छ ।
कृषि प्राविधिक बानियाँका अनुसार प्राङ्गारिक र रासायनिक मलको सन्तुलित प्रयोगबाट मात्र माटोको उर्वराशक्ति र उत्पादन दिगो हुनसक्ने भए पनि यसतर्फ किसानले चासो दिन सकेका छैनन् । सकभर खेतवारीमा रासायनिक मल आफूखुसी प्रयोग गर्नु हुँदैन । प्रयोग गर्नैपर्ने भए प्राङ्गारिक र रासायनिक मलको सन्तुलन मिलाएर प्रयोग गर्नुपर्ने उनले बताए ।
बिरुवालाई आवश्यक पर्ने नाइट्रोजन, फस्फोरस, पोटास, क्याल्सियम म्याग्नेसियम, सल्फर, नाइट्रोजन र सुक्ष्म तत्वका रुपमा रहेका फलाम, ताँबा, वोरोन, मोलिब्डेनम र क्लोरिनजस्ता खाद्यतत्वको आपूर्ति गर्न माटोमा प्राङ्गारिक पदार्थ हुनु आवश्यक रहेको उनले बताए ।
माटोको अम्लीयपन हटाउन प्रतिकट्ठा खेतमा ८० किलोदेखि ९० किलो कृषि चुनको प्रयोग गरे माटोको अम्लीयपन हटाई तटस्थमा ल्याउन सकिने उनको भनाइ छ । उनका अनुसार सन्तुलन मिलाएर रासायनिक मलको प्रयोग गर्दा युरियामा ४० प्रतिशत नाइट्रोजन, डिएपीमा १८ प्रतिशत नाइट्रोजन र ४६ प्रतिशत फस्पोरस तथा पोटासमा ६० प्रतिशत पोटासियम तत्व प्राप्त हुन्छ । यसले माटोमा अम्लीयपना वृद्धि हुनबाट रोक्छ र उत्पादनमा सघाउ पुर्याउँछ ।
उनले भने, “जथाभावी रासायनिक मल प्रयोग गर्दा उल्टो परिणाम प्राप्त हुन सक्ने भएकाले किसानले प्राङ्गारिक र रासायनिक मलको सन्तुलित प्रयोगमा गम्भीर हुनुपर्छ ।”
माटोमा अम्लीयपन बढे उत्पादन स्वतः घट्ने कृषि प्राविधिकहरुको भनाइ छ । प्राविधिक मापदण्ड अनुसार तीन भाग युरियाको प्रयोग गर्दा दुई भाग डिएपी र एक भाग पोटास अनिवार्य हुन्छ तर पछिल्लो समयमा युरियाको मात्रा बढी प्रयोग गरेका कारणले माटोमा ऊर्वराशक्ति प्रत्येक वर्ष ह्रास हुँदै गएको उनीहरुले बताए ।
जिल्लामा कुल खेतीयोग्य जमिनमध्ये ३ हजार ८ सय ९२ हेक्टर क्षेत्रफलमा धान खेती गरिँदै आएको छ । विगतमा खेतबारीमा हरियो मल, गोठे मल कम्पोष्ट मलको प्रयोग हुने गरे पनि अहिले रासायनिक मलको प्रयोग बिना खेती हुन छाडेपछि यो मल प्रयोग गर्ने किसानको सङ्ख्या बढ्दै गएको छ ।
नेपालबहस संवाददाता
नेपालबहस डटकमको अंग्रेजी संस्करणका साथै अनलाइन टिभी पनि सञ्चालित छ । फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । नेपालबहसमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
लेखकबाट थपआर्थिक वर्ष २०८१/०८२ को बजेट आज सार्वजनिक हुँदै
जेठ १५, २०८१ मंगलबार
गणतन्त्रपछिको अर्थतन्त्र : सूचक सुध्रिए, सुल्झिएनन् समस्या
जेठ १४, २०८१ सोमबार
सबैभन्दा बढी बेरुजु अर्थ मन्त्रालयमा, प्रदेशतर्फ मधेशमा धेरै
जेठ १३, २०८१ आइतबार
सीमा सुरक्षा प्रहरी चौकी
नेपालबहस संवाददाता
जेठ १४, २०८१ सोमबार
फेरिए नारायणी अस्पतालको मेसु, डा.एनामुलले पाए जिम्मेवारी
आबिद हुसेन
जेठ १३, २०८१ आइतबार
सीमा सुरक्षा प्रहरी चौकी
जेठ १४, २०८१ सोमबार
प्रमुख प्रतिपक्षलाई तीन घण्टा संसदमा उभ्याएर बजेट ल्याउने तयारी
जेठ १४, २०८१ सोमबार
पौडी खेल्ने क्रममा डुबेर एक युवाको मृत्यु
जेठ १५, २०८१ मंगलबार
भारतीय क्रिकेट टिमको प्रशिक्षकका लागि प्रधानमन्त्री मोदीदेखि धोनीसम्मको आवेदन !
जेठ १५, २०८१ मंगलबार
मन्त्रिपरिषदले स्वीकृत गर्यो आगामी आर्थिक वर्षको बजेट
जेठ १५, २०८१ मंगलबार
भारतको ढुङ्गा खानीमा दुर्घटना हुँदा १० जनाको मृत्यु
जेठ १५, २०८१ मंगलबार
पोप फ्रान्सिसमाथि समलिङ्गी बारे अभद्र टिप्पणी गरेको आरोप
जेठ १५, २०८१ मंगलबार
भारतीय विमानस्थलमा विमानभित्र बम भएको झुटो हल्ला
जेठ १५, २०८१ मंगलबार