कांग्रेस प्रष्ट हुनुपर्ने यी बिषयहरु

२१ भदाै, काठमाडौं । अंग्रेजी साहित्यका चर्चित कवि विलियम वर्डस वर्थले लेखेको एउटा कविता ‘दी लास्ट लिडर’ नेपाली राजनीतिक वृत्तमा सान्दर्भिक लाग्छ । वर्डस वर्थले आफ्नो कवितामा राजनीतिक नेतृत्वप्रतिको सम्मान र घृणा बडाे मार्मिक ढंगले प्रस्तुत गरेका छन् । जनताले धरै भरोशा गरेका नेताहरु नै पथभ्रष्ट र गैरजिम्मेवार भएपछि जनतामा आउने निराशा र कुण्ठाको बेजोड प्रस्तुति रहेको उक्त कविता नेपालको समसामयिक राजनीतिक क्षितिजको यथार्थ चित्रणका रुपमा लिन सकिन्छ ।

खासगरी बहुदलीय व्यवस्थाको पुनस्थापनापछि नेपाली जनताले राजनीतिक दल र नेतृत्वप्रति ठूलो भरोशा गरेका थिए । अझै खुट्याएरै भन्नुपर्दा नेपाली कांग्रेसप्रति नेपाली जनताले ठूलो अपेक्षा गरेका हुन् । त्यसैले बहुदलीय व्यवस्था पुनस्थापनापछि कांग्रेसलाई नेपाली जनताले बहुमत दिएका थिए । तर नेताहरुको स्वार्थ र एकलौटी गर्ने प्रवृत्ति नागरिकले लामो समय रुचाएनन् । रुचाउने कुरा पनि भएन । त्यसैले बेला बेला नराम्रो सबक सिकाउने गरेका छन् जनताले नेपाली कांग्रेसलाई । त्यसैको पछिल्लो कडीका रुपमा ०७४ सालको आम निर्वाचन थियो । कांग्रेस जस्तो गौरवशाली इतिहास बोकेको पार्टी आज संसद्मा शीला खोज्नुपर्ने अवस्थामा छ । तर कांग्रेसमा अझै चेत खुलेको छैन ।

कांग्रेस नेतृत्वको गलत रबैयाप्रति असहमति जनाएको प्रतिक्रिया स्वरुप सत्तामा पुगेको नेकपा अहिले सबैभन्दा बदनाम छ । जनतामा ठूलो निराशा र आक्रोश छ । भावनामा बगेर कम्युनिष्टहरुलाई भोट दिएकोमा नेपाली जनतामा ठूलाे पछुतो छ । विगतको गल्ती सच्याउने मौकाको खोजीमा जनता छ । त्यो मौका आउने भनेको आमचुनाव नै हो । आउने चुनावमा कांग्रेस सबैभन्दा बलियो शक्तिका रुपमा उदाउने वातावरण छ । तर त्यसका लागि जनता चाहन्छ नयाँ सोचका साथ नयाँ नेतृत्व ।

आगामी चुनावमा बामपन्थीहरुसँग कसरी लड्ने भन्ने सन्दर्भमा नेतृत्वको कुनै भिजन छैन । शेरबहादुर देउवाले केपी ओलीसँग सत्ता यात्रा गरेको कसैले रुचाएका छैनन् । चुनावमा जनताले कांग्रेसलाई भाई कम्युनिष्ट भन्ने अवस्था छ । त्यसैले मूलतः कांग्रेसले तीन चारवटा पक्षमा आफूलाई दुरुस्त बनाउनु आवश्यक छ । आगामी चुनावमा काग्रेसले प्रष्टसँग जनतालाई भन्नुपर्ने एउटा मुद्धा हो, धर्म निरपेक्षता ।

धर्मका बारेमा कांग्रेस प्रष्ट भयो भने जनतामा नयाँ खाले विश्वास पलाउँछ । झण्डै ९० प्रतिशत नेपाली ओमकार समुदायसँग जोडिएका छन् । त्यसैले बहुमत र संख्याको भावनामा कांग्रेस पस्न सक्नुपर्छ । विगतमा कम्युनिष्टको मुद्धाका रुपमा रहेको धर्म निरपेक्षता आम नेपालीको भावना र चाहना विपरित छ । यो विषयमा कांग्रेस प्रष्ट भएर जनतासमक्ष जानुपर्छ । त्यसले मात्रै कांग्रेसप्रति जनताको विश्वास जागृत हुनेछ ।

दोस्रो मुद्धा भनेको गणतन्त्र हो । अहिले हामीले अभ्यास गरिरहेको गणतन्त्रले बहुलवादी समाजलाई कस्तो प्रभाव पारेको छ ? त्यसको समीक्षा हुनैपर्छ । हामी गणतन्त्रका नाममा धेरैवटा छोटे राजाहरुलाई त पालिरहेका छैनौं ? प्रश्न गम्भिर छ । त्यसैगरी अर्काे विषय संघीयता हो । संघीयता आम नेपालीका लागि रुचीकर छ, छैन ? त्यसको स्वतन्त्र रुपमा आंकलन गर्न कांग्रेस चुक्नु भएन । संघीयता कार्यान्वयन भएको यत्तिका समय नेपाली जनताले के पाए वा के गुमाए ? त्यसको विश्लेषण गर्नु जरुरी भइसकेको छ । संघीयताका नाममा हामीले अभ्यास गरेको प्रान्तीय सरकारको दरकार कत्तिको छ, त्यसको पनि मूल्याङ्कन हुनुपर्छ । आम जनताले त्यसको जवाफ खोजेको बेला छ ।

यसैगरी कम्युनिष्टसँग राख्ने सम्बन्धबारे पनि कांग्रेस प्रष्ट हुनुपर्छ । बीपी कोइराला प्रष्ट थिए– कम्युनिष्टबारे । दरबारको जुठो खाएर कांग्रेस विरुद्ध उफ्रने कम्युनिष्टसँगको सम्बन्धबारे बीपीमा कुनै भ्रम थिएन । त्यसैले जीवनपर्यन्त उनले कम्युनिष्टसँग कार्यगत एकतासमेत गर्न चाहेनन् । तर पछिल्लो पुस्ताले आफूलाई कांग्रेस भनाउनै नमिल्ने अवस्थामा पु¥यायो । खासगरी अहिले सभापति देउवाको शैली र व्यवहार ज्यादै निराशाजनक देखिएको छ ।

सत्ताका लागि जस्तोसुकै सम्झौत नगर्ने देउवा प्रवृत्ति आम जनताले चाहेको होइन । माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ पुत्रीलाई भरतपुरमा जिताउन देउवाले कांग्रेसीहरुलाई हँसिया हतौडामा भोट हाल्न बाध्य पारे । त्यति मात्र होइन, उनले सासुआमाको जागिर जोगाउन ओलीसँग सत्ता साझेदारी नै गरे । यो क्रम जारी छ । तर कांग्रेसका लागि यो सबैभन्दा घातक भएको छ ।

त्यसैले माथि उल्लेख गरिएका मुद्धामा अब कांग्रेस प्रष्ट हुनैपर्छ । अनि मात्र आउने चुनावमा कांग्रेसप्रतिको आकर्षण बढ्ने छ । त्यसका लागि सही नेतृत्व आवश्यक छ । जो देउवाबाट सम्भव छैन । फेरि पनि वर्डस वर्थकै भावनालाई अभिव्यक्त गर्ने हो भने देउवाप्रति आम जनतामा सम्मान कम घृणाभाव बढी छ । यो यथार्थलाई आत्मसात गर्न सक्यो भने कांग्रेस फेरि जनताको मनमस्तिष्कमा छाउने छ ।

पञ्चायती व्यवस्थाको अन्त्यसँगै आम नागरिकमा आशा र अपेक्षा चुलिएको थियो । नेपाली कांग्रेस र नेपालका कम्युनिष्ट पार्टीले त्यसयता पटक पटक अवसर पाए । तर नागरिकका लागि उनीहरुबाट कुनै गतिलो काम भएन । बहुदल आएको झण्डै चार दशक हुन लाग्यो तर लोकतन्त्र अझै संकटग्रस्त छ । यतिका समय एउटै व्यक्ति पटक पटक नेतृत्वमा देखापरेको छ । चाहे नेपाली कांग्रेस होस् वा कम्युनिष्ट पार्टी नै किन नहुन् ।

०४६ सालको परिवर्तनपछिको कालखण्डको समीक्षा गर्दा उही अनुहार र चरित्र फेला पर्छ । सत्तारुढ नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीमा मात्र होइन, अहिले प्रतिपक्षी भूमिकामा धकेलिएको नेपाली कांग्रेसमा समेत उही थोत्रा मानिसको हालीमुहाली छ । नेपाली कांग्रेसकै कुरा गरौं । देशको सबैभन्दा पुरानो पार्टी कांग्रेस आज इतिहासमा सबैभन्दा कमजोर र हुतिहारा बनेको छ । संसद्मा रहेको उपस्थिति लाजमर्दाे छ । उसले आफ्नो हैसियत अनुसारको प्रतिपक्षीय भूमिकासमेत निर्वाह गरेको छैन ।

पार्टी सभापति एवं प्रतिपक्षी दलका नेता शेरबहादुर देउवा कांग्रेस केन्द्रीय कार्यालय जानुभन्दा प्रधानमन्त्री केपी ओलीको सरकारी निवास बालुवाटार जान बढी गौरव गर्छन् । किनभने सानेपा जाँदा उनले पाउने केही छैन, तर बालुवाटार पुग्दा सत्ता साझेदारी गर्न पाइने आशा रहेको छ । नेपाली कांग्रेस १४ औं महाधिवेशनको अन्तिम तयारीका जुटेको छ ।