गुट्का तथा सुपारीजन्य समाग्री उत्पादन गर्ने उद्योग बन्द हुने तयारीमा

१९ मंसिर, काठमाडौं । सुपारीको अभावका कारण नेपालमा सञ्चालित गुट्का तथा सुपारीजन्य सामग्री उत्पादन गर्ने उद्योगहरु धमाधम बन्द हुने अवस्थामा पुगेका छन् । यसबाट सरकारलाई अर्बौको राजश्व घाटा भएको छ । नेपालमा उत्पादित सुपारीबाट मात्र यहाँका उद्योगहरुका लागि आवश्यक पर्ने सुपारी नपुगिरहेको अवस्थामा उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले तेस्रो मुलुकबाट सुपारी आयात गर्ने प्रकृया अगाडि नबढाउँदा नेपालमा सुपारीको अभाव सिर्जना भएको हो ।

नेपालका विभिन्न स्थानमा गुट्का तथा सुपारीजन्य सामग्री उत्पादन गर्ने ३६ वटा उद्योगहरु रहेका छन् । यी मध्ये कच्चा पदार्थको रुपमा रहेको सुपारीको अभावका कारण पाँच वटा उद्योग लगभग बन्द भइसकेका छन् । नेपालका विभिन्न स्थानमा रहेका मधु, निधि, मेघाश्री, करेन्ट र भोला उत्पादन गर्ने गुट्का उद्योगहरु बन्द हुने अबस्थामा पुगेका हुन । यस बाहेक अन्य उद्योगहरुले पनि सुपारी अभावका कारण आफ्नो उत्पादनलाइ पचास प्रतिसतमा झारिसकेका छन् । यी उद्योगहरुको नियमित तथा पूर्ण सञ्चालनबाट सरकारलाई मासिक आठदेखि दश अर्ब राजश्व प्राप्त भइरहेको थियो ।

इण्डोनेसिया र मलेसियाबाट नेपालमा ठूलो परिमाणमा सुपारी आयात भइरहेको अवस्थामा मन्त्रालयले विगत पाँच महिनादेखि उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले रोकेको सुपारी आयात खुला नगर्दा उद्योगहरु मारमा परेका हुन । मन्त्रालयले विगत केही महिनादेखि तेस्रो मुलुकबाट आयात हुने धेरै वस्तुहरुको आयात रोकेको थियो । पछिल्लो समय मुलुकको राजश्व संकलनमा कमी आउन थालेपछि तेस्रो मुलुकबाट आयात हुने रक्सीहरु समेतको आयात खुला गरिसकेको अवस्थामा सुपारीको आयातलाई पनि तत्काल खुला गरेर उद्योगहरुको सञ्चालनमा सहजताका साथै मुलुकका राजश्व वृद्धिलाई पनि प्राथमिकता दिनु पर्ने देखिन्छ ।

नेपालमा वार्षिक करिब ४५ हजार मेट्रिक टन सुपारी खपत हुन्छ तर नेपालमा स्वदेशी उत्पादन करिब १४ हजार मेट्रिक टनमात्र हुने गरेको छ । पूर्वी नेपालको तीन वटा जिल्लामा अहिले सुपारीको व्यवसायिक खेती भइरहेको छ । कृषि निर्देशनालय विराटनगरको तथ्यांक अनुसार झापामा २ हजार ६३० हेक्टर, मोरङ्गमा आठ सय हेक्टर र इलाममा २५० हेक्टर क्षेत्रफलमा सुपारी खेती भइरहेको छ । यस क्रममा झापाबाट ९ हजार ७२० मेट्रिक टन, मोरङ्गबाट २ हजार ८५० मेट्रिक टन र इलामबाट पाँच सय मेट्रिक टन सुपारी उत्पादन हुँदै आएको छ ।

यी तीनवटा जिल्लामा सुपारीको उत्पादनको सम्भाव्यता अधिक रहेकोले सुपारी उत्पादनको पकेट क्षेत्र बनाउदै स्वदेशी उत्पादन बढाउनेतर्फ सरकारले साेच्नुपर्ने देखिन्छ । मुलुकका अन्य बीस भन्दा बढी जिल्लाहरुमा पनि सुपारी खेती गर्न सकिने प्राविधिकहरुको भनाइ छ । तर अहिले देखिएको सुपारीको अभाव अनि त्यसबाट गुट्का उद्योगहरुलाई परेको समस्या समाधानका लागि तत्काल सुपारीको आयात खोल्नु पर्ने र यो सगैं स्वदेशमै सुपारी उत्पादन वृद्धि गर्नका लागि किसानलाई प्रोत्साहित गर्ने योजना सरकारले अगाडि सार्नुपर्ने देखिन्छ ।