कथा: कठै बरा ! मेरो कालो भड्डु !!

बा’ ले भन्नुहुन्थ्यो,
धिरा थापा मेरी हजुरआमा रे !

मेरो जन्मको अड्कलै थेन । बाजेको जवानीले भित्र्याएछ बजै राणाकालमै । उसबेला बालविवाह मामुली र अपरिहार्य मानिने । पुग नपुग ८ वर्षकी मेरी बजैको लगनपछि माईतै बिते ४ वर्षहरु । रजश्वला नहुँदै कन्यादान गर्नुपर्ने उसबेलाको रितिथिति । बिहेपछि पहिलो माईती सुल्ट्याईयो । बजै उतै माईतिमा बसिन् । बाजे भने खाली हात घर फिर्नु भएछ । झण्डै ११ वर्षको बाजेको कलिलो मगज र जवानीमा कुनै अनौठो, अमिट र अमर छाप पारेन बिहेले ।

सिंजाको शितकालिन राज्य दुल्लू । यसैको रावतकोटी विष्ट खानदान अलिक हुनेखाने परिवार, मेरी बजैको माईति । त्यहीबाट भित्रियो कन्यादानमा कालो भड्डु । भड्डु सायद अचेलकाले जान्दैनन् , चिन्दैनन् । कन्यादानमा भड्डु पाउनु सानोतिनो कुरो थेन । हुने सक्नेले दिन्थे । भाग्यमानीले पाउँथे । भड्डु भित्रिएपछि मेरो घरको शानै अलग । भित्र्याउँदा पनि छोइछिटो बारियो । बलिया भक्त बाजेले बोकेछन् । सबैको चियो थियो यसको अघिपछि । भड्डु दान थियो । मेरै घरले बनायो कालो ।

बज‌ै १२ कि पुगिन् । फेरि बाजेहरुका तातीले उनलाई लिन माईति घेरे । बाटो रिउताएपछिको पोईली घरको स्वाद बिनाकी मेरी बजै आफ्नो घर छिरिन् । पुरै विराना मान्छे । नबोलेका लोग्ने । नभेटेका देउरानी जेठानी । उस्तै नन्द देवरहरु पनि । सक्दोपुग्दो ढिकिजांतो, कुटो कोदालो र धारापंधेराले बढाउँदै गयो जवानी अनि परिपक्कताका रहरहरु मेरी बजैमा ।

बाजेबजैको घरजामपछि सन्तान जन्मे, बढे । त्यसपछि यसैगरी जम्यो मेरा बा आमाको घरबार । रोजगारी, बण्डाल र नुनतेलको हाटका लागि हरेकसाल बतासिनु पर्थ्यो मेरा बा प्रदेशतिर । बा यसैगरी पातलिदै गए । रोटो र भोटोको ठिक ठेकान लाउने मेसो बन्यो नयाँमुलूक । मेरा बा’ले नयाँ मुलूकको झाडी र झप्टि फांडेर गोठथरि बनाउन मै दाम्पत्य जीवनका कैयौं रहरहरु चेपे । सुकाए अनि मक्काए । उसबेला बा’ले हानेका झाडी झप्टिका कुनै नामोनिशान छैनन् रे यो बर्दियामा ।

उता कालो भड्डुले चिनेको मेरी बजै बाहेक कोही थेन घरमा । बजैको अगाध मायाको चिनो थियो कालो भड्डु । माईतिको दान कालो भड्डु मेरी बजै संधै जाहात कोठा मात्र (पुजाकोठा) राख्नुहुन्थ्यो । चाडवाड, न्वांखि र विशेष दिनमा मात्रै भड्डु भान्सा पस्थ्यो । सुन जस्तै मिसौटे धातुको कसिलो भाँडो थियो यो । विशेष पर्व र चाडवाडमा मासुका चौटा पकाउने यो भड्डुले दिने स्वादै अलग थियो ।

वि. सं.२००२ साले मेरा बा एक वर्षमै भड्डुको सदस्य भए पनि खासै स्वाद पाएनन् । बजै स्वादको बखान गर्थिन् । बा डिच्च हांस्ने । स्वादै नपाउने । यसैगरी बिते ती दिनहरु । २००७ सालतिर मेरा बाको जस्तै भड्डु ल्याए बीपी बापुले । यो भने भारतबाट कन्यादान थियो । वनारसी भड्डु । भड्डु भने प्रजातान्त्रिक भड्डु रे । उनले बहुदल पकाउन थाले । मेरी बजैले चौटा । हामीलाई दुवै रसिला । खुबै रसिला बने दुवै भड्डुहरु ।

बापुले नौलो प्रविधिको भड्डुमा बहुदलीय चौटाहरु खुबै जाके । पकाउन कोशिस गरे । घरिघरि आफ्नै चौटाहरु बझारिरहे । उछिट्टिरहे । आगोलाई ठोसे । दाउरालाई दोषे । उनका चौटाहरु अधकल्चा निल्नु न ओकेल्नु भए । पुष १५ को वनभोज नआउँदै उनको भड्डु खोसियो । उनै दोषी भए । उनै भोकै भए । मेरो काले भड्डु भने मनमत्त भै सुगन्धित चौटा पस्किरह्यो् । यसपछि भने मेरी बजैको उन्मादले मात्तिएको मेरो भड्डु बिस्तारै आमाको कजाईमा पर्यो । बाआमा कालेभड्डु बोकी मुग्लान झर्नु भो । बजै पहाडमै । अब भने मेरी बजैसँग मेरो न्वारनमा पहाडी चोखो तेल बोक्ने ठेकी र निगालि चोयाको डोको मात्रै रहे ।

बाका बढ्दो जहान । फिरफिरे हाम्रा रहरहरु । सानोतिनो कमाईले बा छिनछिनमा घुंडा टेक्ने सरि हुनुपर्थ्यो । बा १५ वर्षे हुँदा खोसिएको बापुको भड्डुको रमिते मात्र हुन सके मेरा बा । अचाक्लि स्वादिलो त्यो भड्डु बापुकै खानदानी बन्यो उसबेला । उनैले ल्याए । उनैकाले कज्याए । उनीहरुले नै खोसाए । यसमा कसलाई के दोष दिनु । बा कलिला रमिते बने । भड्डु र कन्यादान धोका ठान्ने मेरा काका ईन्द्रजितको निद हराम गरियो । उनी पोखरा पुगे । तिब्बत हानिए । कठै बिचरा काका अलि क्रान्तिकारी ठहरिए । खेदिए खेदिनुसम्म ।

मेरो कालो भड्डुले दिनुसम्म साथ दियो बालाई । बाको जोहो, आमाको मुलधन बन्यो मेरो भड्डु । सकीनसकी गरेको जोहो र पैंचोका पर्वहरुका चौटा उमालिरह्यो मेरो भड्डुले । तल रापिलो अगेनुको आगो । माथि खरानीले सिंगारिएको मेरो भड्डुको गलपासो थियो डल्ले लोटा । लोटाभरीको चिसोपानी र भड्डुले खेद्नु खेद्थ्यो चौटाहरुलाई । वैरागिने गरि उमाल्थ्यो झोललाई । साँझको भुटुनमा रन्थनिएका चौटाहरु रातभरि गलस्त हुन्थे । भोलि बिहानका रसिला चौटाहरु लुछ्न म र मेरी बहिनीहरुले कैयौं रातका सपनाहरु गुमाउथ्यौं । हुन पनि अनुपम स्वाद पस्कने मेरो भड्डु अहिलेको प्रेसर कुकर र राईस कुकरको पुर्वज हो जस्तो लाग्छ । विधि उस्तै । प्रविधि उस्तै ।

यता मेरो भड्डु मस्त थियो । उता भने बापुहरुले गुमाएको वनारसी भड्डु विलाप गर्दै तैरिदै भाग्यो । कुन जेणले अंठ्यायो । मेरा बालाई के थाहा । बापुहरुको भड्डु रोईलो र तानातानले सीमा नाघ्यो । अमिलो मन र धमिलो भाग्यले डोर्याएका बापुहरु नक्खु र भद्र दरबार पुगे । सपनाको शिरानीमा पोषिलो भड्डु माग्दामाग्दै बापुहरुका वर्षौं बिते ।

रहर, भाग्य र सपना मिचिए बापुहरुका । नख्खु र भद्र दरबार पुग्दा मेरा काका ईन्द्रजितका सखीहरु उतै थिए । सपनाको एकताले बांधिएका ईतरहरुसँगै बिते दशकहरु । तीन दशकपछिको दशगजाले भित्र्याएको ढुलमुलसँगै सडक बौलायो । मेरा काका सखी र बापुको दरबारको साङ्लो तोडियो । आकास रंगियो । अब भड्डुका छिर्का अनि वाफले निलगंगामा मनोरम भाग्यरेखा कोर्ने उद्घोष गरियो । बिचरो भड्डु १ बापुहरुका सपनाको खिचडी के पकाउन सक्थ्यो । छिनछिनमा लुछियो । छिनछिनमा बझारियो । हरपल उ पाक्न कां सक्थ्यो र ।  बापुहरुकै झापडमा थिलियो । आफै टुट्यो । आफै टुटाईयो ।

यता भने मेरो भड्डु दैनिकी उपयोगले मांझिदै थियो । बलिष्टताको हजारौं पुकारले गजक्क फुलेको थ्यो मेरो भड्डु । बढेको आयतन । हुर्के बढेका सन्ततिहरु । उन्मादै उन्मादले चौटाहरु नाच्थे । मेरा बाजेको पनाति पुस्ता भित्रिएपछि मेरो परिवारको आकारै बदलियो । ठूलो परिवार, ठूला सपना हुर्किदै गए मेरो घरमा । पुरै जहानलाई पोषिलो खाना र स्वर्गिय आनन्द दिने मेरा बा र बाजेको परिकल्पना थियो । मेरो भड्डु अब झण्डै दुईखण्ड बढिसकेको थियो ।

स्वाद र सन्तुष्टिका बजारहरुमा अनगिन्ती पहुनाको रोजाई थियो मेरो भड्डु । मेरा संधियारहरु उत्तरबाट किन्ताङ् र दक्षिणबाट नरदेव सधैं चियोचर्चो गरिरहन्थे । उनीहरुको घरिघरिको ढुंङ्गा हनाई र स्याबासीले मेरो भड्डु ढुलमुलाई रह्यो । हामीले छेक्नै सकेनौं । देख्नै सकेनौं । बरु सांक्षी, मतियार र घोर आलोचक बन्यौं उनका । उता बापुका सन्ततिले पनि स्वीकार्दै सपनाहरु जोडिदै थिए यसमा ।

हाम्रै आफ्ना सानासाना खण्डहर रहरहरु बढे । हुर्के । लोभ अनि आशालाग्दो स्वादिलो मेरो भड्डु तानातानमा पर्दै गयो । हामीले नै उछिट्यायौं । हामीले नै छिद्र छिद्र बनायौं । हामी पाका । हामी नै स्व जानकार बन्यौ । पाक्दै र पस्किदैको मेरो भड्डु बझार्यौं सकेजति ।

हिजो मात्र मेरी बजैको श्राद्धको तिथि । आज भड्डु दुईफ्याक भयो । स्वादिला चौटाहरु भुईंभरि धुलेआम भए । न तिमीलाई । न मलाई ।  मेरो भड्डु जो धेरै वर्षहरु मौन बस्यो । उसको मौनताले हामी रनालिएनौं । एक्ला एक्लैको पाकताउली बन्दै मेरो भड्डु बिना स्याहार कालिदै गयो । मेरा बा , बजै, बापु र हामी सबैको अधकल्चो भोक छताछुल्ल भयो । हामीले आपसमा हेरिहेरी खित्का छोड्यौं ।

सुनौलो रंग र भविष्य बोकेको मेरो भड्डु सायद अब पाक्नै नसक्ने गरि हामीले नै कालो बनाई छाड्यौं । कठै बरा ! मेरो कालो भड्डु !!!!