संरक्षणको अभावमा जीर्ण बन्दै उमाकुण्ड

२३ माघ,काठमाडौं । पशुपति क्षेत्रस्थित ऐतिहासिक, पुरातात्विक एवं धार्मिक महत्वको उमाकुण्ड जीर्ण हुँदै गएको छ । संरक्षणको अभावमा उमाकुण्डमा पानीको स्रोत समेत सुक्न थालेको छ ।

वराह पुराण लगायत ग्रन्थमा सत्ययुगमा भगवती उमाले महादेव स्वामी पाऊँ भनी यहाँ तपस्या गरेकाले यसको नाम उमाकुण्ड रहेको उल्लेख छ । उमाकुण्डको उत्तरतिरको भाग बग्दै गएपनि यसको संरक्षण हुन नसकेको नित्य यज्ञ गर्न भागवत सन्यास आश्रम एवं गुरुकुलबाट खटिनुभएका ब्राह्मण कमल गौतमले जानकारी दिएका छन् ।

पशुपतिनाथको मूल मन्दिरको वायव्य कोणमा रहेको उमाकुण्ड शिव पाञ्चायन अनुसार निर्माण भएको विश्वास गरिन्छ । पुरातात्विक महत्वको उमाकुण्डमा वास्तु विपरीत इशान कोणमा शौचालय निर्माण गरिएको छ । इशान कोणमा निर्माण गरिएको शौचालय पनि जीर्ण बनेको छ । तीन वटा शौचालयमध्ये दुईवटा जीर्ण भएर छिर्न नसकिने भएपछि बन्द गरिएको छ ।

एउटा शौचालय भने उमाकुण्डमा विसं २०१६ देखि विधिवित् यज्ञ सञ्चालन गर्दै आएको स्वर्गद्वारी आश्रमको सक्रियतामा निर्माण गरेर सञ्चालन भइरहेको छ । उमाकुण्ड क्षेत्रमा यो बाहेक अरु शौचालय नभएकाले महाशिवरात्रि, साउन महिना, तीज, बाला चतुर्दशी लगायत लाखौँ भक्तजन आउने पर्वमा शौचालय खोज्ने भक्तजनको भीड लाग्छ ।

कोषका कार्यकारी निर्देशक डा घनश्याम खतिवडा उमाकुण्ड पुनःनिर्माणको चरणमा रहेको बताउछन् । आफुखुसी बनेका उमाकुण्डका धेरै संरचनाले पुरातात्विक महत्वको कुण्ड, शिवलिङ्ग ओझेलमा परेकाले एउटामात्र सत्तल बनाउने कोषको योजना छ । उमाकुण्ड क्षेत्रमा सार्वजनिक शौचालयसमेत बनाउने कोषको योजना रहेको जनाइएको छ ।