स्मृतिमा : गजिन्द्रप्रकाश मल्ल

लामो समयदेखि क्यान्सर रोगबाट ग्रसित भएर भारतको नयाँ दिल्लीमा केही समय पहिले उपचारपछि क्यान्सर रोग जितेर सामान्य दैनिकीमा फर्किएको जीवनयापन गर्दै आउनु भएका स्याङ्जा कांग्रेसका एक धरोहर, निर्माण व्यवसायी क्षेत्रका एक नक्षेत्र गजिन्द्रप्रकाश मल्ललाई विश्वमा महामारीको रुपमा फैलिएको (कोरोना–१९) को सामान्य लक्ष्यणपछि छिमेकी जिल्ला कास्कीस्थित पोखराको मुटुमा रहेको गण्डकी मेडिकल कलेजमा उपचारकै क्रममा २०७८ साल जेष्ठ ०४ गतेका दिन आफ्नो जीवन त्याग्न बाध्य बनायो ।

उहाँको जन्म २००५ साल मंसिर २२ मा भएपनि मैले उहाँलाई सामान्य रुपमा २०५२/०५३ सालदेखि चिन्न थालेको हो । हक्की स्वभाव, निडर शैली, आफ्ना कुरा स्पष्ट तबरबाट राख्न खोज्ने र सक्ने । अरुको दुःखमा आफूलाई समाहित गर्दै दुःख साटासाट गर्न अग्रभागमा उभिन हरदम तयार रहन खोज्ने स्वर्गिय गजिन्द्रप्रकाश मल्लको जीवनकला ।

सामाजिक विकासमा राण्नीति तयार गर्न हो वा आर्थिक जोहो मिलाउन, उहाँ सधै अब्बल रुपमा दरियो भयो । स्याङ्जाको खासगरि दक्षिण पूर्वी क्षेत्रका हरेक जसो नागरिकलाई थाहा छ, उहाँको विकासप्रेमी भावना कस्तो छ ? भनेर । समकालिन राजनीतिज्ञ त त्यस कुराबाट अछुतो रहने विषय नै रहेन ।

समाज विकासका लागि हरेक मान्छे एउटा न एउटा विचार वा सिद्धान्तबाट प्रभावित हुन्छ नै । यही सिलसिला थियो, उहाँ नेपाली कांग्रेसको एक सच्चा सिपाही भएर समाज रुपान्तरणमा देहत्याग गर्नु भन्दा केही दिन अघिसम्म निरन्तर लागि रहनुभयो । नेपाली कांग्रेसको संगठन विस्तारमा उहाँको योगदानका बारेमा मैले दुईचार शब्दा लेख्दा उहाँप्रति अन्याय हुने महशुश गरेको छु । उहाँले कांग्रेसप्रति र राष्ट्र निर्माणको पक्षमा पु¥याएको योगदानको विषयमा समकालिन राजनीतिका सहपार्ठीहरुले उजागर गर्दा बढी सान्दर्भिक हुन्छ ।

उहाँको एउटा बानी सधै सकारात्मक सोचबाट तिमीहरुले पनि आफ्नो सामाजिक र आर्थिक विकास गर्नुपर्छ भन्ने भावना । व्यक्तिगत होस वा सांगाठानिक विकासमा जस्तोसुकै अवस्थामा पनि सकेको आर्थिक होस वा नैतिक सहयोग गरिहाल्ने बानीका धनी हुनुहुन्थ्यो स्वर्गिय गजिन्द्रप्रकाश मल्ल । त्यही बानीले होला, उहाँले जीवनभर कहिल्यै पनि पछाडी फर्केर आत्मआलोचना गर्न परेन । आफू भन्दा सानालाई अथाहा माया र ठूलालाई अचाक्ली आदर गर्ने बानी । राम्रो होस वा नराम्रो त्यसप्रति आफ्नो दृष्टिकोण तयार पारीहाल्ने र सोही अनुरुपको अभिव्यक्ति दिने ।

पञ्चायतकालिन एक दलीय शासन व्यवस्थामा पनि कांग्रेसको संगठनमा लागेर साविक सेखाम गाउँ विकास समिति हालको चापाकोट नगरपालिका वडा नं. ५ बाट लोकप्रिय मत हासिल गर्दै पञ्च उम्मेदवारलाई हराएर उहाँले स्याङ्जाको विकासको रुपरेखा सायद २०३७/०३८ मै कोर्नु भएको थियो । २०३६ सालको जनमत संग्रहपछि नेपाली कांग्रेसले अबलम्बन गरेको (आउट पोष्ट कब्जा गर्ने रणनीति) अन्र्तगत उम्मेदवार हुनुभएका स्वर्गिय गजिन्द्रप्रकाश मल्ल पञ्च बिरोधी नेपाली कांग्रेसको युवा संगठनको गण्डकी अञ्चल सदस्य बनेर संगठनको श्रीबृद्धिमा सधै दत्तचित्त भएर लागिरहुनु भयो ।

२०४६/०४७ को राजनीतिक परिवर्तनपछि उहाँले २०५४ सालमा भएको स्थानीय तहको निर्वाचनमा सेखाम गाउँ विकास समितिबाट निर्वाचित हुदै ईलाका सदस्य भएर साविकको जिल्ला विकास समितिमार्फत जिल्लाको विकासमा महत्वपूर्ण खाका र चीरस्थायी खालका रणनीति तय गर्न सफल हुनुभयो । आज हामीले स्याङ्जाको विकासको मेरुदण्डका रुपमा लिईने गल्याङ्–चापाकोट, मिर्दी–चापाकोट, मिर्दी–भिमाद, गल्याङ–चण्डीभज्याङ्, घुम्ती–चिसापानी, आँधीखोला करिडोर, ज्याग्दीखोला करिडोर होस वा ज्याग्दीखोला किनाराका समथर भागको सिंचाई योजनाहरुमार्फत कृषिमा ल्याएको आमुल परिवर्तनमा स्वर्गिय गजिन्द्रप्रकाश मल्लको पृथक योगदान छ ।

समग्र स्याङ्जाको विकासमा किन नहोस् उहाँले स्थानीयस्तरमा शिक्षा क्षेत्रमा पु¥याएको योगदानलाई नजरअन्दाज गर्न सकिदैन । लामो समय श्री जनसक्रिय आधारभूत विद्यालय र श्री जनहित माध्यामिक विद्यालयको विद्यालय व्यवस्थापन समितिको अध्यक्ष भएर विपन्न र गरिब परिवारले गाउँठाउँमै शिक्षा आर्जन गर्न पाउनुपर्छ भन्ने उहाँको सिद्धान्त रहेको थियो ।

२०४६÷०४७ को समयमा स्याङ्जाको सेखाम गाउँ विकास समितिबाट परिवारसहित स्याङ्जा सदरमुकाम आएर निर्माण व्यवसायीका रुपमा उहाँले पु¥याएको योगदान स्मरणीय छ । निर्माण व्यवसायमा लागेर जिल्लाका निर्माण व्यवसायीलाई गोलबन्द गर्दै उहाँ स्याङ्जा निर्माण व्यवसायीको संस्थापक अध्यक्ष पनि हुनुभयो । निर्माण व्यवसायीकै रुपमा स्याङ्जाको प्रतिनिधित्व गर्दै निर्माण व्यवसायी महासंघको केन्द्रीय सदस्य बन्न सफल हुनुभयो स्वर्गिय गजिन्द्रप्रकाश मल्ल ।

वर्गिय रुपमा ठकुरी परिवारका सन्तान दम्मी र घमण्डी हुन्छन् भनिन्छ छ, तर त्यसको ठिक विपरित गजिन्द्रप्रकाश मल्ल जीवनभर नरम र मिजासिलो व्यक्तिका रुपमा रहनुभयो । नेपाली कांग्रेस स्याङ्जाको कोषाध्यक्ष होस वा महाधिवेशन प्रतिनिधि र महासमिति सदस्य हुदाँ नेपाली कांग्रेस पार्टी र त्यसका भातृ संगठनमा लाग्ने जोसुकैलाई पनि उहाँले आर्थिक र नैतिक बल दिन कहिल्यै पछाडी हट्नु भएन् । सधै उजार्शिल भएर राजनीतिका अगुवा हुन वा अनुयायीलाई आँटभरोशाका प्रतिमुर्ति भएर सधै उभिनुभयो ।

उहाँले सृजना गरेको गोरेटोबाटै स्वर्गिय गजिन्द्रप्रकाश मल्लका जेष्ठ सुपुत्र खिमप्रकाश मल्ल ‘राजेश’ बैंकिङ क्षेत्रमा नेपालकै उदयमान बैंक मुक्तिनाथ विकास बैंकको अध्यक्ष समेत हुनुभयो । राजनीतिमा लागेपछि स्वभाविक रुपमा नेतृत्वमा जाने ईच्छा सबैमा हुन्छ, त्यसैको एउटा प्रतिनिधित्व हो उहाँका माईला सुपुत्र भागवतप्रकाश मल्ल ‘प्रकाश’ गण्डकी प्रदेश सभा सदस्य माननीय हुनुहुन्छ । उहाँकै पथचापलाई आमसाथ गर्दै कान्छा सुपुत्र विष्णुप्रकाश मल्ल ‘कमल’ जिल्लाकै अब्बल निर्माण व्यवसायीका रुपमा रहनु भएको छ ।

भनिन्छ, “हुने बिरुवाको चिल्लो पात……” जिल्लाको ग्रामीण भेगमा जन्मिएर पनि स्याङ्जाको होस वा नेपालको विकासका लागि उहाँले देखाएको सत्मार्गमा उन्मुख हुन समकालिन अगुवा र भावी पिढीलाई समेत स्वर्गिय गजिन्द्रप्रकाश मल्ल एक प्रेरणाको श्रोत बनिरहनुहुन्छ । अलबिदा ! गजिन्द्र बुवा ।

(लेखक : प्रकाश डोटेल, नेपाल पत्रकार महासंघ गण्डकी प्रदेश सदस्य हुन् ।)