कांग्रेसलाई लाग्यो महाधिवेशनः देउवामा बढ्यो सकस

७ असार, काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसले बाध्यतावश नै भएपनि चौधौं महाधिवेशन गर्ने भएपछि नेतृत्व हत्याउन रस्साकस्सी भएको छ । त्यसमा पनि संस्थापन पक्षकै मारामारीले अबको प्रतिस्पर्धा रोचक र पेचिलो हुने देखिएको छ ।

भदौ १६ – १९ गतेसम्मका लागि महाधिवेशन मिति तय भएलगत्तै पार्टी सभापतिका लागि वर्तमान सभापति शेरबहादुर देउवा सक्रिय भएका छन् । उमेर चार बीसे वयमा पुुग्न लागेका देउवा अर्काे चार वर्षका लागि सभापति बन्न तात्तिएका छन् । यस प्रयोजनका लागि उनले देशैभरिका आफूपक्षीय केन्द्रीय सदस्यहरुलाई निवासमै बोलाएर सहयोगको याचना गर्न थालेका छन् ।

विगतमा सबैको साथ र समर्थन पाएका देउवा अहिले भने चेपुवामा छन् । उनकै सहयोद्धा नै अहिले बगावत गर्न उद्यत् भएको अवस्था छ ।उपसभापतिसमेत रहेका मधेसका प्रभावशाली नेता बिमलेन्द्र निधि देउवाका लागि भारी चुुनौतीको पहाड बनेका छन् । गएको महाधिवेशनमा आफूले देउवालाई निशर्त सहयोग गरेको र चौधौं महाधिवेशनमा देउवाले नै आफूलाई उम्मेदवार बनाउने वचन दिएको भन्दै चुनावी मैदानमा ओर्लिने उद्घोष गरेका छन् ।

उता, देउवा क्याम्पमै रहेका वयोबृद्ध नेता गोपालमान श्रेष्ठले समेत सभापतिमा उम्मेदवार बन्ने बताएका छन् । श्रेष्ठको उम्मेदवारीको चर्चा केवल बार्गेनिङ भएको धेरैलाई थाहा छ । तर निधिको अवस्था भने श्रेष्ठको जस्तो होइन । निधिको मधेश संगठनमा प्रभाव राम्रै छ । संस्थापन इतर पक्ष भने यतिबेला देउवा क्याम्पकै रमिता हेर्न व्यस्त छ । यद्यपि यो पक्षमा पनि आधा दर्जन बढी नेता सभापतिका आकांक्षी छन् । उनीहरुको छलफल पनि चलिरहेको छ । तर देउवा पक्षमा जस्तो अहिले नै मुखर भएर कोही मैदानमा ओर्लिएका छैनन् ।

बूढेसकालको आशक्ति

देउवा नेपाली कांग्रेसका सभापति मात्र होइनन्, बयोबृद्ध नेता समेत हुन् । झण्डै चार बीसको वयमा रहेका देउवाको सत्तालिप्साको चर्चा विगतदेखि नै चर्चित छ । अहिले पनि प्रतिपक्षी बेञ्चमा बसेपनि देउवालाई केपी ओलीको भाइ एमालेको भूमिकामा प्रस्तुुत भएको आरोप लागेकै छ । उनले यो उमेरमा पदका लागि यति धेरै आशक्ति देखाएकोमा उनकै सहकर्मीहरु चिढिएका छन् । त्यसैको एउटा प्रकरण हो निधिको विद्रोह । देउवा पदका लागि जस्तोसुकै सम्झौता गर्न तयार हुन्छन् भन्ने धेरैवटा दृष्टान्त छन् ।

बहुदल आएपछि सधैं शक्तिमा रहेका देउवा दुुई पटक त पार्टी सभापति नै भइसके । प्रजातान्त्रिक कांग्रेस र नेपाली कांग्रेस दुबै पार्टीको सभापति भइसके । चार चारपटक त प्रधानमन्त्री नै भइसके । यो अवधिमा देउवाले आफ्नो कौशल र क्षमता प्रदर्शन गरिसकेका छन् । त्यसैले अब उनले आराम गरेर पार्टीको अभिभावक बने राम्रो । तर मृत्युशैयामा नपुगुञ्जेल सत्तामा टाँसिने नेपाली राजनीतिको गज्जबको प्रवृत्ति छ । देउवा त्यसबाट पृथक हुने त कुरै भएन ।

निधिका तीन विकल्प

निधिले पार्टी भित्र वृहत्तर सहमति बने आफू बाधक नबन्ने प्रष्ट पारेका छन् । उनले सहमतिमा सभापति चयन भए आफू सहमत रहने बताउँदै आएका छन् । त्यसका लागि उनले तीन विकल्प दिएका छन् । पहिलो – अहिले सभापतिमा दाबी गर्ने सातजना नेताहरु एकैथलोमा बसेर छलफल गर्दा जसका नाममा सहमति जुट्छ उसैलाई बनाउँ । यसले कांग्रेस भित्रको एकतामा बल पुग्ने र कम्युनिष्टलाई बलियो झापड ख्वाउन सकिने उनको तर्क छ ।

यस्तै दोस्रो विकल्पमा निधिले राखेको प्रस्ताव हो– १३ औं महाधिवेशनमा प्रतिस्पर्धा गर्ने तीनै जना नेताहरुले मैदान छाड्नुुपर्छ । साथै, बाँकी चारजनालाई सहमतिमा पदको भागबण्डा गर्दा एकढिक्का भएको सन्देश समेत प्रवाहित हुनेछ । र, तेस्रो विकल्पमा निधिले राखेको प्रस्ताव यस्तो छ – आकाँक्षी चारजना दोस्रो पुस्ताका नेताहरु बसेर सहमति गर्ने । यी तीनवटै विकल्पमा जान आफू तयार रहेको उनको भनाई रहेको छ ।

संस्थापन इतरमा पनि भाँडभैलो

देउवा पक्षमा मात्र होइन, संस्थापन इतर पक्षमा पनि सभापतिका आकाँक्षीहरुको लुछाचुँडी उस्तै छ । डा. शशांक कोइराला र डा. शेखर कोइरालाका आफ्नै तर्क छन् । शेखर त सभापतिको उम्मेदवार बन्ने नाममा देश दौडाहामा निस्किसकेका हुुन् । उनले आफू एकपटकका लागि मात्रै सभापतिमा दाबी गर्ने उद्घोष नै गरेका छन् । साथै, उनले प्रधानमन्त्री पदमा आफ्नो चाहना नरहेको समेत प्रष्ट पारेका छन् ।

शशांकले पनि सभापतिमा आफूले मात्रै देउवालाई हराउन सक्ने तर्क गरेका छन् । वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल भने आफ्नो पक्षमा कसैको नाममा सहमति नजुटे आफू मैदानमा ओर्लने दाउमा रहेका छन् । प्रकाशमान सिंह र डा. रामशरण महतले पनि सभापतिमा उठ्ने चाहना गरेको देखिन्छ ।

सिटौला अन्योलमा

गत महाधिवेशनमा उम्मेदवार रहेका कृष्णप्रसाद सिटौलाले अन्तिम अवस्थामा देउवालाई साथ दिए । त्यसैले पौडेलले पराजय भोग्नु परेको थियो । तर गएको आम निर्वाचनमा सिटौला र देउवाबीच धेरै विषयमा मनमुुटाव भयो । त्यसैले सिटौला देउवासँग टाढिएका थिए । तर पछिल्लो अवस्थामा भने फेरि उनको हिमचिम देउवासँगै बढेको देखिन्छ । निधि टाढिएसँगै देउवा पनि सिटौलालाई साथ लिएर अगाडि बढ्न चाहन्छन् ।

यस प्रयोजनका लागि देउवा र सिटौलाबीच पटक पटक संवाद भएको छ । तर आफैं उम्मेदवार बन्ने कि देउवालाई सघाउने भन्नेमा उनी प्रष्ट भइसकेका छैनन । देउवाले राम्रै प्याकेजमा सहमति गरे सघाउने मनस्थितिमा छन् । त्यसका लागि उनले महाधिवेशन अगावै कार्यवाहक सभापतिको चाहना गरेका छन् । उक्त प्रस्ताव घुमाउरो पाराले सिटौलाले राखिसकेका छन् । तर देउवा भने यसबारे प्रष्ट दृष्टिकोण बनाउन सकिरहेका छैनन् । सिटौला कदाचित देउवासँग मिल्न गए भने गगन थापा र प्रदीप पौडेलले भने साथ नदिने बताइसकेका छन् । त्यसैले पनि उनी अन्योलमै रहेका छन् ।

निधिको आक्रोश

देउवालाई हरेक अवस्थामा साथ र सहयोग गरेका निधि अब भने आफ्नै बाटो लाग्ने भएका छन् । नेपाल विद्यार्थी संघदेखि नै देउवाका उत्तराधिकारीका रुपमा आएका निधिलाई देउवाले विस्तारै साथ नदिने संकेत दुई वर्ष अघिबाटै दिइसकेका थिए । निधि भन्दा डा. शशांकलाई साथ लिएर अगाडि बढ्ने देउवा रणनीति देखिएपछि आक्रोश बढेको थियो ।

अहिले त आफ्नो विकल्पमा सिटौलालाई बोक्न थालेको उनले देखेका छन् । साथै, हिजो देउवाले केही निकट नेताहरुसँग गरेको छलफलमा आफूले निधिलाई सभापतिको लागि कहिल्यै वचन नदिएको भन्दै कसैको इशारामा ( भारत ) यस्तो हर्कत गरेकोसम्म भन्न भ्याए । देउवाको यो भनाईले निधि थप आक्रोशित बनेका छन् । त्यसैले जस्तोसुकै मूल्य चुकाउनु परेपनि यसपाला सहमति नजुटेको अवस्थामा सभापतिमा लड्ने उनको अठोट देखिएको छ ।