राज्यका तीनैवटा अंगमा तमासा : बाहिर ‘बाहुबल’ भित्र ‘बाईबल’ !

संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको पहिलो चुनाबको तात्कालिक नतिजा त्यतिबेलै प्रकाशित भयो । तर दूरगामी परिणाम अहिलेसम्म देखापर्दैछन् । राज्यका तीनैवटा अंगमा आज जुन तमासा देखापरिरहेको छ, त्यो यही चुनाबको देन हो भनेमा अत्युक्ति हुँदैन ।

निर्वाचनबाट लोकतन्त्र पराजित भएको र कुशासन तथा दण्डहिनता बिजयी भएको महसुस भईरहेको छ । तीन तहका निर्वाचनमा कुल ८० अर्ब रुपैयाँ राज्यको ढुकुटीबाट खर्च गरेर कस्तो राजनीतिक वातावरण स्थापित गरेका रहेछन्, हेरौं र भोगौं ।

बाहिर बाहुबल भित्रभित्र बाइबल : राजनीतिमा बाहुबलको बोलवालालाई पार्टीहरूले नै कदर र संरक्षण दिएको प्रमाण त एमालेले मनाङ्मा दिपक मनाङे र विजय गच्छदारले आफूसँगै काँग्रेसमा भित्य्राएका गणेश लामालाई काभ्रेमा उम्मेद्वार बनाएकोले विवादास्पद निर्णयले पुष्टि गर्छ । राजनीतिमा बाहुबललाई सबै पार्टीले लोकतन्त्रको अनिवार्य आवश्यकता झैँ कदर गरेका छन् ।

तर भित्रभित्रै क्रिश्चियन मिशन राजनीतिक दलहरू खासगरी माओवादी पार्टीभित्र घुसपैठ गरेर नेपाललाई धर्मनिरपेक्ष राज्य नै कायम गर्न षड्यन्त्र चलाईरहेको छ । यो सत्य मतदाताहरूले बुझेकोले धर्मनिरपेक्षता गम्भीर विवादमा परेकोबाट सचेत भएर प्रधानमन्त्री तथा काँग्रेस सभापति शेरबहादुर देउबाले ‘म हिन्दु राज्यको पक्षमा छु’ भनेका हुन् । क्रिश्चियनहरूले माओवादीसहित एमाले एवं कम्युनिस्ट गठबन्धनभित्र पनि जबरजस्त पकड बनाएका छन् । आइरिश मूलका प्रसिद्ध समाजवादी साहित्यकार जर्ज बर्नार्ड शाले भनेको एउटा उक्ति नेपालमा चरितार्थ भइरहेको छ, “म एक इशाई हूँ ।

यसले मलाई कम्युनिष्ट हुन बाध्य बनाउँछ” (I’m a Christian; that obliges me to be a communist) । यो धरातलीय यथार्थलाई आत्मसात गरेर नै होला प्रधानमन्त्री तथा नेपाली काँग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउबाले चुनाबी सभामा भनेकै हुन्, “म हिन्दूराज्यको पक्षमा छु ।”

कालोधनसँग पोइल गएको राजनीति : निर्वाचन भन्दा ३ दिन अगाडिबाट ‘मौन अवधि’ शुरु हुन्छ । तर पैसामुखी निर्वाचनको भाषामा मौन अवधिलाई ‘मनी अवधि’ अर्थात पैसा बाँड्ने अवधिका रुपमा बुझिन्छ । पहिलेका निर्वाचनहरू राजनीतिक मूल्यमा आधारित हुन्थे । निष्ठावान कार्यकर्ताले प्राथमिकता र कदर पाउँथे । तर आजकाल मूल्यको राजनीति अर्कै किसिमले भइरहेको छ । मतदाताको मत किन्न एउटै उम्मेद्वारले करोडौँ रकम खर्च गरिरहेको हुन्छ ।

काँग्रेसको चौधौं महाधिवेशनको सिलसिलामा धनको ‘उल्टोगंगा’ बगाईएको देख्ने चकित पर्छ । तल्लो तहदेखि नै पैसाको तुजुकमा चुनाब लड्ने र जित्ने भएपछि कालोधनको तुजुक नै निर्णायक हुने नै भयो । पार्टीमा ‘मूल्यको राजनीति’ यसरी पो स्थापित भएछ ।

घोषणापत्र होइन ‘आश्वासनपत्र’ को झुटो झटारो : बोलीमा अविश्वास पराकाष्टामा पुगेको अवस्थाका बीच भएको निर्वाचनमा घोषणापत्रको ‘खोटोसिक्का हैसियत’ पनि हेर्नलायक छ । पार्टीहरूले प्रकाशित गरेका घोषणापत्र वा प्रतिबद्धतापत्रहरूलाई मतदाताहरूले ‘आश्वासनपत्र’ भन्ने अर्थ लगाउँछन् । नेपालको राजनीतिमा आश्वासन भन्ने कुरा एकछिन ढाँट्न र छल्न अपनाइने हत्कण्डाका रुपमा बुझिन्छ । सत्तामा गएपछि कसले वास्ता गर्ने त्यो ‘झटारो’ लाई ! आफ्नै पार्टी (नेपाली काँग्रेस) को घोषणापत्रमा के के घोषणा र प्रतिबद्धता गरिएको छ, के प्रधानमन्त्री देउबा हेक्का होला ? भए मार्दिनू !

कम्युनिस्ट नेताहरू चाहँदैनन् ‘कम्युनिस्ट गठबन्धन’ भन्न : कम्युनिस्ट पार्टीहरूको मात्र गठबन्धन बनाए पनि उनीहरू कम्युनिस्ट गठबन्धन भन्ने हिम्मत गर्दैनन्, ‘वाम गठबन्धन’ रे । सबै कम्युनिस्टहरू वामपन्थी हुनसक्छन्, तर सबै वामपन्थी कम्युनिस्ट हुँदैनन् । कम्युनिस्ट गठबन्धनचाहिँ गर्ने तर त्यसलाई त्यही नाम दिन नमान्ने कम्युनिस्ट नेताहरूको क्रान्तिकारिताको स्तर, नियत रहस्यमय र कुटिल प्रष्ट भईसक्यो ।

सीआईए का पूर्व डाइरेक्टर विलियम कोल्बीले आफ्नो संस्मरण ‘माई डेज इन द सीआईए’ (सीआईएमा मेरा दिनहरू) मा लेखेका छन् “हामीले शीतयुद्धको अवधिमा संसारभरि कम्युनिस्ट पार्टीहरू बनाउँदै गयौँ । म सेवा निवृत्त हुने बेलासम्ममा यो संख्या आठ सय पुगिसकेको थियो ।” आज एमसीसीको उग्रविरोध गरिरहेका कम्युनिस्टहरूले अमेरिकालाई उत्तेजित बनाउने काम गरिरहेका छन्, जसलाई अमेरिकाले नेपालमा सशक्त उपस्थिति बढाउने बहाना चाहिएको थियो । झट्ट हेर्दा क्रान्तिकारी र विरोधी देखिने, शुभलाभ पनि हुने ! अब हामी आफै अर्थ बुझौँ कम्युनिस्ट गठबन्धन बनाउने तर त्यसलाई त्यही नामले चिनिन नचाहने नेपालका कम्युनिस्ट नेताहरूको असली पहिचान, चरित्र र ध्येय केहो ? परिवार र नातागोतालाई उम्मेद्वार बनाएका छन् । निम्त्याएका छन् परिवारवाद र अवसरवाद नारा लगाउँछन् ‘समाजवाद’को ।

‘लोक’ रोइरहेको ‘तन्त्र’ हाँसिरहेको : निर्वाचनले लोकतन्त्रलाई सुनिश्चित गर्न सक्दैन, लोकतन्त्रको गर्भबाटै एकदलीय अधिनायकवाद जन्मिने खतराका देखिन्छ भने त्यस्तो लोकतन्त्रको औचित्य र उपयोगिता कहाँ ? यो प्रश्न नेपालमा उठेको छ । प्रधानमन्त्री देउबाले नै वर्तमान संविधानको मर्ममा घात गर्ने र संविधान च्यात्ने षड्यन्त्र र सम्भावना देखिरहेका छन् । प्रधानमन्त्रीले त्यसै नसोची यो खतराको घन्टी बजाएका होइनन् । चुनाब र तनाब होमोनिम (समवेत स्वर) मा सुनिन्छन्, सुनिरहिएकै छ ।