खड्गप्रसाद ओलीलाई शब्दचित्रमा हेर्दा

मानिसको क्षमता र सम्भावना कतिसम्म व्यापक हुँदो रहेछ, यसको उदाहरण बनेका छन् नेकपा एमालेका पुनःनिर्वाचित अध्यक्ष खड्गप्रसाद शर्मा ओली ! दुईपटक मिर्गौला फेरेका, मधुमेह लगायतका पिण्डरोगी नेपाली राजनीतिमा सबभन्दा बलियो पहलवानका रुपमा स्थापित भएका छन् ।

गत मंसिर १० गतेदेखि चितवनको नारायणी नदी किनारमा उद्घाटन भएको एमालेको दशौं महाधिवेशनमा उनी सबैको चासोको केन्द्र बनेका थिए । एमालेले जिल्ला जिल्लामा बसहरू पठाएर आफ्नो भनाई सुन्ने मान्छे ल्यायो, किनकि चितवनलाई निर्वाचन क्षेत्र बनाएका माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डलाई देखाउनु थियो ।

त्यस्ता सबै साम, दाम, दण्ड, भेदमात्र होइन छलकपट, इन्द्रजाल र तिलश्मीका अनेक दाउ जानेको रुपमा सुसज्जित छन् यी कम्युनिस्ट नेता ओली ! पचासौं वर्षदेखि सँगै रहेर काम गरेका, प्रधानमन्त्री भएर देश हाँकेका र एमालेको माथिल्लो नेतृत्व पनि चलाएका पार्टीका संस्थापक नेताहरू माधवकुमार नेपाल, झलनाथ खनाललाई उनकै कारण पार्टीबाट हात धोएर हिंड्नु पर्याे ।

त्यही नारायणी नदीको किनार, जहाँ एमालेका तत्कालीन महासचिव मदन भण्डारीको पार्थिव शरीर भेटिएको थियो, २६ वर्षपछि त्यहीं लगेर एमालेले आफ्नो दर्शौं महाधिवेशन गरेको हो । ओलीले मदन भण्डारीको आत्मा आफूसँग ल्याएको आत्मबल लिनु थियो । नारायणी घाटको बुद्धि र म्यान्डेट लिएर ओली एमाले पार्टी हाँकिरहेका छन् । उनी सो पार्टीका प्रकारान्तरले डिक्टेटर नै भएका छन् ।

नैतिकता, इमानदारी, बोलीको महत्व राख्ने कार्य आदि गुण खोज्ने वा बोक्नेले नेपाली राजनीतिमा सफलता पाउन नचिताए पनि हुन्छ । त्यस्ता सबै साम, दाम, दण्ड, भेदमात्र होइन छलकपट, इन्द्रजाल र तिलश्मीका अनेक दाउ जानेको रुपमा सुसज्जित छन् यी कम्युनिस्ट नेता ओली ! पचासौं वर्षदेखि सँगै रहेर काम गरेका, प्रधानमन्त्री भएर देश हाँकेका र एमालेको माथिल्लो नेतृत्व पनि चलाएका पार्टीका संस्थापक नेताहरू माधवकुमार नेपाल, झलनाथ खनाललाई उनकै कारण पार्टीबाट हात धोएर हिंड्नु पर्याे ।

कम्युनिष्ट गुटहरूबीच हरेक स्वार्थको तथ्यले एकअर्कालाई हेर्ने र परिभाषित गर्ने काम चलिरहन्छ । उनीहरू रीस उठ्यो भने एकले अर्कालाई गद्दार, सीआईडी, प्रतिक्रियावादीको एजेन्ट जस्ता शब्दावलीले गालीगलौज गर्न पछि पर्दैनन् । स्वार्थ मिल्यो भने सबै गाली बिर्सेर गला मिलाउन पनि लाज मान्दैनन् । एमाओवादीलाई केपी ओली ‘टेरोरिस्ट’ मात्र भन्दैनन्, भेटेसम्म छ्यास्न बाँकी राख्दैनन् ।

राजनीतिमा थकानरहित भएर एकोहोरो हिँड्नेका लागि खड्गप्रसाद ओलीको जस्तो जीत र सत्ता सञ्चालनले के अर्थ राख्छ ? भन्न सकिन्न ।संसदीय निर्वाचन (२०७४) मा तत्कालीन एमालेभित्र ‘ओलीका मान्छे’ ले नै सबभन्दा बढी संख्यामा चुनाव जितेका थिए । यसको अर्थ ओलीको समर्थनका लागि संसद सदैव अनुकूल भइरहेको देखिनुपर्ने हो । सफा नियतको कुशल नेताका लागि आफ्नै सांसदको बाहुल्य रहेको संसद कदापि बाधक वा विरोधी नलाग्नुपर्ने हो, तर प्रधानमन्त्री के.पी. शर्मा ओलीको लागि संसद नै बाधक र विरोधी भईदियो ।

त्यसैले निर्दोष हुँदाहुँदै देश, राज्यव्यवस्था र राज्यका अवयवहरू सबै दण्डित हुन पुगे । ‘ताजा जनादेश’ को रामनामी भित्रबाट खतरनाक षड्यन्त्रको गन्ध आयो । पञ्चायतकालमा प्रहरीको वारेन्ट र पिछा छुटाउन आफूलाई छली नाम ‘केपी शर्मा’ राख्न पुगेका खड्गप्रसाद ओली, सिंहदरबारमा बसेर सत्ता चलाउँदा पनि त्यही छली नााममा चिनिन्छन् । उनको वास्तविक नाम, खड्गप्रसाद भनिदियो भने अल्मलिनेहरू निकै छन् । त्यही नामको छायाँ २८ मंसिरदेखि बोलाइएको संसदको हिउँदे अधिवेशन एमालेले चल्न नदिएर प्रस्तुत भयो ।

के बैशाखमा निर्वाचन हुन सम्भव छ ? यो प्रश्नलाई वर्तमान धरातलीय वास्तविकतामा हेर्दा सम्भावना कतैबाट देखिन्न । चुनावको आवश्यकता भएर संसद विघटन गरिएकै थिएन, न त सुशासन सुचारु गर्नको लागि नै संसद ब्युँतिएको नै हो । जसरी भए पनि सत्ता नछोडी कुर्सीमा टाँसिएर बस्ने ‘जीवन–मरणको प्रश्न’ पार्टी र नेताहरूसँग गाँसिएको छ । प्रधानमन्त्री बन्न ताकेता गर्ने तत्व मुलुकको वस्तुगत आवश्यकता र बाह्य यथार्थ होइन, आफ्नै सुरक्षा, सुविधा र सत्ताको लालनपालन हो । तर दुई ठाउँ हारेका माधव नेपाललाई टुप्पी समातेर तानेर संवैधानिक समितिका सभापतिजस्तो संविधानसभाको अत्यन्त महत्वपूर्ण पद र त्यसपछि प्रधानमन्त्री बनाइदिने जस्तो शक्ति ओलीको लागि कोही थिएन । तै पनि उनले आफ्ना लागि २–२ पटक सत्ता आर्जन गरे ।

ओली र भारतीय गुप्तचर संस्था ‘रअ’ प्रमुख सञ्जीव त्रिपाठी तथा तत्कालीन काठमाडौं स्टेसन प्रमुख पिटर हनामानबीचको एउटा अँध्यारो कोठाको भेटबाट सुरु हुन्छ । अँध्यारा कोठामा भारतीय गुप्तचरलाई भेट्ने र मोलतोल गर्ने नेपाली राजनीतिज्ञले केकस्तो सम्बन्ध बनाउँछन् । त्यसको लेखाजोखा नेपाली राजनीतिले राख्न असम्भव छ ।

कम्युनिष्ट गुटहरूबीच हरेक स्वार्थको तथ्यले एकअर्कालाई हेर्ने र परिभाषित गर्ने काम चलिरहन्छ । उनीहरू रीस उठ्यो भने एकले अर्कालाई गद्दार, सीआईडी, प्रतिक्रियावादीको एजेन्ट जस्ता शब्दावलीले गालीगलौज गर्न पछि पर्दैनन् । स्वार्थ मिल्यो भने सबै गाली बिर्सेर गला मिलाउन पनि लाज मान्दैनन् । एमाओवादीलाई केपी ओली ‘टेरोरिस्ट’ मात्र भन्दैनन्, भेटेसम्म छ्यास्न बाँकी राख्दैनन् । तर ओलीहरू पनि त २०२७–२८ सालको नक्सलाईट मुभमेन्टका बेला आजको माओवादी जस्तै थिए भन्ने यथार्थलाई कसले बिर्सेको छ र !

त्यही मुभमेण्टका कारणले ओली पनि रौतहटबाट पक्राउ भई १४ वर्ष जेल बसेका व्यक्ति हुन् । जे होस् यिनीहरूले पश्चाताप गर्दै हृदय परिवर्तन गरिसकेका छन् । जनताले पनि गत चुनावमा एमालेलाई उसको कम्युनिष्ट आकृति हेरेर होइन लोकतन्त्रवादी प्रकृति हेरेर पहिलो वा दोस्रो स्थानको भोट दिँदैआएका हुन् । २०६२–६३ को जनआन्दोलन र त्यसअघि सात पार्टीका सडक आन्दोलनमा ओलीको उदासिनता प्रष्टै देखिन्थ्यो, त्यसैले खासै सहभागिता थिएन ।

२००८ सालमा जन्मेका ओली आलोकाँचो केटाकेटी अवस्थामै ‘झापाली आन्दोलन’ मा होमिए । राजनीतिका सबै दुख दर्द भोगे । मुलुक विपत्तीको अभुतपूर्व अवस्थाबाट गुज्रिरहेको बेला सरकार फेर्ने कार्य कत्तिको बुद्धिमत्तापूर्ण हो, त्यो पनि औचित्य सिद्ध हुन बाँकी नै छ । पूर्वी पहाड तेह्रथुम जिल्ला आठराई इवा गाविसको अतिसामान्य परिवारमा जन्मिएका ओली सत्ताको शिखरमा चढ्नु नेपाली लोकतन्त्रको पनि जीत हो । बिरलै देश होलान् जसले यति सामान्य पृष्ठभूमिका मानिसलाई प्रधानमन्त्रीको कुर्सीमा पुर्याउने गरेको छ ।
यो सत्यको अर्को पाटो पनि छ ।

ओली सामान्य परिवारमा जन्मिएका थिए, त्यो उनको विगत हो । अहिले बालकोटको बसाई, रहनसहन, आय–व्यय र सम्बन्धहरू सामान्य परिवारको दायरामा अटाउँदैनन् । लामो भूमिगत राजनीति र १४ वर्ष लामो जेल जीवन व्यतीत गरेर २०४६ सालमा खुला राजनीतिमा आएपछिका ३० वर्षमा झापाका क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट युवा खड्गप्रसाद ओली आकाश–जमिनको फरकले रुपान्तरित भइसकेका छन् ।

पत्रकार सुधीर शर्माको चर्चित पुस्तक ‘प्रयोगशाला’ को पहिलो अध्यायको सुरुआत ओली र भारतीय गुप्तचर संस्था ‘रअ’ प्रमुख सञ्जीव त्रिपाठी तथा तत्कालीन काठमाडौं स्टेसन प्रमुख पिटर हनामानबीचको एउटा अँध्यारो कोठाको भेटबाट सुरु हुन्छ । अँध्यारा कोठामा भारतीय गुप्तचरलाई भेट्ने र मोलतोल गर्ने नेपाली राजनीतिज्ञले केकस्तो सम्बन्ध बनाउँछन् । त्यसको लेखाजोखा नेपाली राजनीतिले राख्न असम्भव छ । एउटा समय यस्तो थियो, ओलीको भारतसँगको सम्बन्ध गोप्य कोठामा सीमित थिएनन्, खुल्लमखुल्ला थिए ।

खिलराज रेग्मीलाई चुनावी मन्त्रिपरिषदको अध्यक्ष बनाउने क्रममा सुरुमा धुँवाधार विरोध गरेका ओली दुई दिनभित्र त्यो प्रस्तावको जननीले ‘सम्झाउने’ बित्तिकै फनक्क एकसय असी डिग्री फर्किए । २०७४ को निर्वाचनमा माओवादीसँग एकता गरी झन्डै दुईतिहाई बहुमतका साथ संसदीय, प्रदेश र स्थानीय निर्वाचन जितेका ओलीले भारतविरोधी ‘राष्ट्रवादी’ गठबन्धनको उम्मेदवारका रूपमा प्रधानमन्त्रीको चुनाव जिते । कसैको चर्को क्रान्तिकारिता, कुनै नेताको आत्मरति वा हठले हाम्रो भूराजनीतिको कठोर यथार्थ बदलिन्न भन्ने इतिहासले देखाएको छ ।

तीन वर्ष (२०७४–७७) प्रधानमन्त्री रहँदा ओलीको ढोकैमा थुप्रिएका समस्याहरुको समाधान खोज्न उनी असक्षम र असफल भईसकेको यथार्थ आफूलाई लगभग दुईतिहाई समर्थन दिइरहेको प्रतिनिधिसभा विघटन नै हो । सत्तामा हुँदा मात्र मुलुकप्रति आफ्नो जिम्मेवारी ठान्ने पार्टीहरू अन्ततः सत्ताका लागि नालायक ठहरिन्छन् । त्यति अनुकूल र विराट समर्थन दिईरहेको प्रतिनिधिसभा विघटन गर्नु नै उनको पलायनवादी र नालायक चरित्र हो, पराजित मानसिकताको द्योतक हो । पराजित मानसिकता बोकेर उपलब्ध अवसरबाट सफल हुन्छु भन्ने तर्क नै अनुचित आकांक्षा हो । यसको लागि ओली वा सबै नेताले आफ्ना साविकका बोली–वचनमा परिवर्तन गर्नुपर्ने जरुरी छ ।