नीति होइन गालीको डण्डा बजार्दै नेताहरुः अपमानको राजनीतिले कस्तो समाज बन्ने होला ?

प्रजातन्त्र वा लोकतन्त्र सम्मान, सद्भाव, सहकार्य र न्यायपूर्ण राज्यमा आधारित हुन्छ । यसले समाजलाई समुन्नत र सुसंस्कृत पनि बनाउँछ ।लोकतान्त्रिक प्रणाली मानिएका राष्ट्रमा रहेका राजनीतिक दलहरुले यी कुराहरुलाई बेवास्ता गर्दै एकअर्का दलका नेताहरुप्रति अपमान, गालीगलौज र अनेक लान्छना लगाउँदै लल्कार्नमा समय खेर फाल्छन् भने देश कस्तो बन्ला ? समाजको संरचना कस्तो तयार होला ?

अहिले नेपालमा नीतिको, कुशल कार्यव्यवस्थाको भन्दा गालीगलौजको राजनीति द्रुतगतिले अघि बढिरहेको छ । अरु दलका नेताहरुलाई गाली गरिँदैछ, सकेसम्म अपमान गरिँदैछ । अझ रमाइलो कुरा त के छ भने दशकौं सँगै एउटै राजनीतिक दलमा रहेर अभियान चलाएका तथा नेतृत्वको अहम् बाहेक एउटै नीति मान्ने दलका नेताहरुबीच तिक्तताको आगो ओकलिँदै छ ।

कम्युनिष्ट नेताहरुले पटकपटक सरकार सञ्चालन गरेर पनि जनवाद होइन दलाल पुँजीवादले जरा गाड्नु पनि कहिले कसैलाई आफ्नो ठान्ने कहिले शत्रु करार गर्नुले नै हो । यसले गलत प्रक्रियाबाट फाइदा लिन पल्केकाहरु कहिले कसैका आफन्त कहिले कसैका शत्रु बनेर सक्रिय हुन सघाएको छ ।

नेपालमा कांग्रेस र कम्युनिष्टबीचको तिक्तता, सहकार्य अनि तिक्तता त चलेकै हो तर लामो समयको कालखण्डसम्म सहकार्य गरेका तथा उस्तै नीति बोकेर हिँडिरहेका कम्युनिष्ट नेताहरुबीच डरलाग्दो रुपमा यस्तो गालीगलौजको राजनीति चलिरहेको छ । एकले अर्कालाई सम्मान गर्न नसक्ने, सहकर्मी र सहधर्मीलाई सकेसम्म लल्कार्दै राजनीतिक मैदानबाटै समाप्त गर्न चाहने नेताहरुले कस्तो जनवादी शासनसत्ताको कल्पना गरेका होलान् ?

नेपालमा कम्युनिष्ट जनमत राम्रै भएपनि कम्युनिष्ट नेताहरुले पटकपटक सरकार सञ्चालन गरेर पनि जनवाद होइन दलाल पुँजीवादले जरा गाड्नु पनि कहिले कसैलाई आफ्नो ठान्ने कहिले शत्रु करार गर्नुले नै हो । यसले गलत प्रक्रियाबाट फाइदा लिन पल्केकाहरु कहिले कसैका आफन्त कहिले कसैका शत्रु बनेर सक्रिय हुन सघाएको छ ।

पूर्वप्रधानमन्त्री तथा एमाले अध्यक्ष केपी ओलीले आधा शताब्दी सँगै कम्युनिष्ट अभियान चलाएका, एक दशकभन्दा बढी एमाले नेतृत्वमा रहेर पार्टीलाई गति दिएका नेता माधव नेपाललाई गालीबाटै सिध्याउन चाहन्छन् । उनलले माधव नेपालकाे नयाँ पार्टीलाई राजनीतिको मैदानबाटै खसाल्न नीतिको होइन, गाली र अपमानको सहारा लिँदैछन् । नेता माधव नेपालले अवश्य पनि पार्टीबाहिर गएर कांग्रेस, माओवादी र जसपासँग मिलेर ओलीविरुद्धको अभियानलाई साथ दिएका हुन् । ओलीको संसद विघटनलाई नस्वीकारेर उनलाई सत्ताबाट खसाल्न सहयोगी बनेका हुन् । ओलीले ठूलो राजनीतिक संघर्षबाट बनेको संविधान उल्लंघन गरेको र स्वेच्छाचारी बन्न खोजेको त सर्वोच्चको संवैधानिक इजलाशले प्रमाणित गर्यो नि ।

अपमान गर्नमा ओली मात्रै हुन्, माधव नेपाल होइनन्, उनी नीतिवादी हुन् भन्न खोजिएको होइन । नेपालका पनि अनेकौं राजनीतिक कमजोरी देखिएका छन् । वैधानिक रुपमा पार्टी नेतृत्वमा आएका र एमाले लगायतका पार्टीको विरोध गर्दै खुला राजनीतिमा आएको माओवादीलाई एकीकरणमा ल्याउने तथा हुइम चलाएर संघ र प्रदेशको निर्वाचन एमालेको पोल्टामा ल्याउन सफल ओली सरकारलाई उनले सहयोगीको भूमिका खेल्न सकेनन् । संवाद, छलफल गर्दै सबै पक्षलाई सक्रिय बनाएर ओलीको अति महत्वाकांक्षालाई रोक्न सक्थे, त्यो भएन वा सकेनन् ।

माधव नेपालले आफू शिष्ट, लोकतान्त्रिक र नीतिवादी नेता देखाउने प्रयास गरे । उनले ओलीलाई गद्दार, तानाशाही भनिरहेका छन् ।एमालेलाई विशेष नीतिबाट जित्न सकिन्छ भन्नु भन्दा अपमान र गालीबाटै पल्लो छेउँमा पुर्याउन सकिन्छ भन्ने नेपाल नेतृत्वको एकीकृत समाजवादीलाई पनि लागेको देखिन्छ ।

उता माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले युद्धको समयमा त हुँदै हो, खुला राजनीतिमा आएपछि कांग्रेस र एमालेलाई लल्कारेरै, अपमान गरेरै पराजित गर्न सकिन्छ भन्ने मान्यता राखे । उनको यो नीतिले पहिलो संविधानसभामा काम दियो, माओवादी संसदमा सबैभन्दा ठूलो दल बन्न पुग्यो । उनले खुला राजनीतिमा आएसँगै नीतिमा विशेष जोड दिएर अगाडि बढ्न खोजेको भए, युद्धका बेला बोलिएका कुरा पूरा गर्न प्रयास गरेको भए माओवादी साँच्चै राजनीतिको केन्द्रमा रहने थियो । अहिले प्रचण्ड समय समयमा कुर्लिन्छन्, सामन्ती र परिवर्तन विरोधीलाई पराजित गरेरै छाडिन्छ त भन्ने गरेका छन् । तर पछिल्लो भने समय गाली र अपमान मत्थर हुन गएको छ ।

कम्युनिष्ट पार्टीका संस्थापक नेता पुष्पलाल गद्दार घोषित भए, मोहनविक्रम सिंहलाई त्यस्तै भनियो । सीपी मैनाली, प्रचण्ड, केपी ओली गद्दार करार गरिएका छन् । माधव नेपाल राजनीतिक अपराधी बनाइएका छन् । कोही जडसूत्रवादी, कोही संशोधनवादी, कोही विसर्जनवादी, कोही उग्रवादी बनाएका छन् । त्यस्तो कसले बनायो ? सबै कम्युनिष्ट नेताहरुले ।

एसीसी व्याख्यात्मक टिप्पणीसहित संसदबाट पारित भएपछि कांग्रेस पनि बढी उत्साहित त भएको होइन भनेजस्तो देखिन पुग्यो । कतिपय नेताहरुले व्याख्यात्मक टिप्पणीको कुनै काम छैन, सरकारमा बस्ने निहुँ मात्रै हो भन्दै गठबन्धनका नेताहरुको अमिलो मन बनाइदिए । कतिपय नेताहरु, विश्लेषक, अभियन्ता र सर्वसाधारणको एउटा तप्काले भनेजस्तै भयो भने त के अर्थ राख्ला र ? तर सबै राजनीतिक दल एक भएर पारित गरेकाले यसको अर्थ अवश्य रहन्छ । अझ यसले कांग्रेसमाथि एकलौटी दोष थोपरिनबाट जोगाएको छ ।

प्रजातान्त्रिक नेताहरुले नीतिलाई महत्व दिँदै सबै वर्गलाई सुसूचित गर्ने हो, अरुको अपमानबाट राजनीति बलियो हुन्छ भन्ने सोच्नु गलत छ ।अघिल्लो निर्वाचनमा प्रधानमन्त्री तथा कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाले आफ्नो नीतिलाई जनतामा स्पष्ट गर्दै योजना अघिसार्नुको सट्टा कम्युनिष्टले जिते बोल्न पनि पाइँदैन, तानाशाही व्यवस्था आउँछ भन्दै हिँडे । जसले गर्दा तीनै तहका निर्वाचन हार्नुपर्यो । अहिले भने उनी संयमित देखिएका छन् । आफ्ना नेता, कार्यकर्तालाई अरु दल र नेताहरुलाई अपमान नगर्न भनेका छन् ।

नेपालमा कम्युनिष्ट शक्तिको जनमत राम्रो भएपनि दलहरु किन फुटिरहन्छन् ? सत्तामा पुगे पनि पार्टी र नेताले भनेका नीति किन लागू हुँदैनन् भन्ने कुरा खोज्दै जाँदा मुख्यबाधक नै एकले अर्काको अस्तित्व स्वीकार्न नसक्नु, घृणा, अपमान, र गालीलाई नीतिभन्दा माथि देख्नु नै हो ।कम्युनिष्ट पार्टीका संस्थापक नेता पुष्पलाल गद्दार घोषित भए, मोहनविक्रम सिंहलाई त्यस्तै भनियो । सीपी मैनाली, प्रचण्ड, केपी ओली गद्दार करार गरिएका छन् । माधव नेपाल राजनीतिक अपराधी बनाइएका छन् । कोही जडसूत्रवादी, कोही संशोधनवादी, कोही विसर्जनवादी, कोही उग्रवादी बनाएका छन् । त्यस्तो कसले बनायो ? सबै कम्युनिष्ट नेताहरुले ।

अझ कतिपय नेताहरुलाई सबैभन्दा ठूलो भ्रष्टाचारी बनाइयो । उनीहरुलाई न कतै प्रमाण जुटाएर कारबाहीमा ल्याइयो न राज्यले कारबाही गर्यो । यस्तो हुनु भनेको कम्युनिष्ट नेताहरुको ठूलो वैचारिक पतन हो । यसले समाजलाई पनि नैतिक धरातलबाट बाहिर जान प्रेरित गर्दैछ ।जसरी नेताहरुलाई गद्दार, अपराधी, जडसूत्रवादी आदि आदि आरोप लगाइयो त्यसको कथित बाहेक केही प्रमाण छैन ।

त्यसैगरी अहिले एक अर्को पार्टी प्रवेश गर्नेहरुले त्यसै गर्दैछन् । केपी ओलीको एमालेबाट माओवादी वा एसमा प्रवेश गर्नेहरुले ओलीलाई गद्दार, तानाशाही भन्दैछन् । माओवादी र एसबाट एमाले प्रवेश गर्नेहरुले दाहाल र नेपाललाई सकेसम्मका आरोप लगाउँदै छन् । अब भनौं, नेपाली समाजले यस्ता नेताहरुबाट लोकतान्त्रिक व्यवस्था, न्यायपूर्ण तथा समतामूलक समाज, सुशासनको आशा गर्न सकिएला ? यी नेताहरु इमान्दार राजनीतिज्ञ हाेलान् त ? यसको निर्णय गर्ने जिम्मा आम जनमानसलाई नै ।