यस वर्ष सुपारी आयात खुला गर्दा ६० करोडको डिल

८ चैत, काठमाडौं । प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा पत्नी आरजु देउवा र केही व्यापारीहरुको मिलेमतोमा सुपारी आयात खुलाउन ठूलो आर्थिक चलखेल भएको समाचार यतिबेला नेपालका प्रमुख सञ्चारमाध्यममा छरपष्ट भएको छ ।

आर्थिक चलखेलकै कारण उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयका उच्च अधिकारीहरूले सुपारी, केराउ, छोकडा जस्ता वस्तु आयातको टिप्पणी उठाएर स्वीकृतिका लागि प्रधानमन्त्री देउवालाई पठाएका थिए ।

‘विभागीय मन्त्री नभएको बेला सिधै प्रधानमन्त्री निवास र कार्यालयबाटै सुपारीको ‘लाइन’ खुलाउन दवाव आएको थियो हामीले सोही अनुसार स्वीकृतिका लागि टिप्पणी उठाएर पठाएका हौ’, मन्त्रालयका एक उच्च अधिकारीले नेपालबहसलाई बताए । स्रोतका अनुसार अघिल्लो सरकारले परिणात्मक बन्देज लगाएको सुपारी प्रदीपकुमार मित्तल र दिनेश राठी लगायतका केही व्यापारीलाई फाइदा पुग्ने गरी आयात अनुमति दिइएको हो ।

‘प्रधानमन्त्री कार्यालय र निवासबाट दवाव आएपछि सुपारी आयात खुलाउने प्रस्ताव मन्त्रिपरिषदमा पठाइयो, त्यहाँ रोकिने अवस्था थिएन’, स्रोतले भन्यो । अहिले उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयको जिम्मेवारी प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले नै सम्हालिरहेका छन् ।

तर, सुपारी आयात खुलाउने चाँजोपाँजो भने कांग्रेसका पूर्वसांसद तथा व्यवसायी अनिल रुङ्टा र प्रधानमन्त्रीकै गृहजिल्ला डडेलधुरा घर भएका विवादस्पद पूर्वप्रशासक रामचन्द्र भट्टले गरेको बताइन्छ । हाल भट्ट विदेशमा रहेका छन् ।

नेपालकै ठूलो सुर्ती कम्पनी श्रीराम टोबाको कम्पनीका किशोरकुमार मालपानी, विजयकुमार मालपानी र उमाशंकर मालपानी दाजुभाइसँग डिल गरेर देउवा पत्नीमार्फत भट्टले सो चाजोपाँजो मिलाएका हुन् । ‘सुपारी तस्करीको लाइन खुलाउन कम्तीमा ५० देखि ६० करोड रूपैयाँको डिल भएको छ’, स्रोतले भन्यो । यसको संयोजन पूर्वमा विराटनगरका व्यवसायी दिनेश राठीले गरेका थिए । मागभन्दा बढी परिणाममा तेस्रो मुलुकबाट सुपारी आयात गरेर ती व्यापारीले भारततिर तस्करी गर्छन् । नेपालको भन्सार दर सस्तो भएकाले तस्करहरूले नेपालमा चलखेल गरेर आयात खुलाउने र सुपारी ल्याएर भारततिर लैजाने गरेका छन् ।

सुपारी मुख्यतया इन्डोनेसिया, मलेसिया, थाइल्याण्डलगायतका तेस्रो मुलुकबाट नेपाल आयात हुन्छ । आयात भएको सुपारी भारत तस्करी हुने गरेकाले अघिल्लो केपी ओली सरकारले परिमाणात्मक बन्देज लगाएको थियो । दिनेश राठी, अनिल रुङगटा लगायतका व्यवसायीहरूको सुपारी आयात नै मुख्य धन्दा हो । भारतमा सुपारी आयात बन्देज छ ।

क्षमायाचना तथा भूल सुधार

यस समाचारमा उल्लेखित पूर्वप्रशासक रामचन्द्र भट्ट डडेल्धुराको फोटो हुनुपर्नेमा प्राविधिक असावधानीबश नागरिक दैनिकका पूर्व पत्रकार हाल अमेरिका निवासी रामचन्द्र भट्टको फोटो पर्न गएकोमा समाचार प्रकाशित भएको २ घण्टाभित्रै हटाइएको सबैमा जानकारी गराउँदछु ।
असम्बन्धित व्यक्तिको फोटो समाचारमा परेकोमा पत्रकार रामचन्द्र भट्टसित म व्यक्तिगत र संस्थाको तर्फबाट समेत माफी माग्दै गल्ती भएकोमा क्षमायाचना गर्दछु । यसबाट उहाँमा पर्न गएको चोटप्रति क्षमायाचना तथा भूलसुधार गर्दै आम पाठक वर्गले सोही अनुसार बुझिदिनु हुन पनि अनुरोध गर्दछु । धन्यवाद । प्रधानसम्पादक , नेपालबहस डटकम ।

त्यसैले नेपालका केही व्यापारीले सरकारलाई प्रभावित पारेर आफूलाई फाइदा हुनेगरी आयात खुलाउने र तेस्रो मुलुकबाट आयात गरेर अवैध बाटो हुँदै भारत लैजान्छन् । उनीहरुले सुपारी आयात गरी विदेश पठाउन थालेपछि नेपालको सुपारीको मुल्यमा गिरावट आउने गरेको छ । त्यतिमात्र होइन नेपालमा उत्पादन भएको सुपारी बिक्री हुन समेत छाडेको छ । तर व्यापारीहरुले आयात गरेको सुपारीलाई पनि नेपालमै उत्पादन भएको भन्दै भारतमा तस्करी गर्ने गरिएको छ । सुपारीको आयात खुलाउँदा २० देखि २५ रुपैया प्रतिकिलो कमिशन छुट्याउने गरिएको स्रोतको दावी छ ।

भन्सार विभाग मौन

भन्सार विभागले सुपारी आयातको मात्रै विवरण राख्ने गरेको छ । निर्यातको विवरण नै नभएको विभागले जनाएको छ । भन्सार विभागको तथ्यांक अनुसार नेपालमा आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा १ अर्ब १६ लाख रुपैयाँ बराबारको ६ हजार ४ सय १५ टन सुपारी आयात भएको छ । उक्त सुपारी आयात भएको विवरण देखिए पनि निर्यातको विवरण भन्सार विभागसँग छैन । थाइल्याण्ड, इन्डोनेसियाबाट आयात भएको सुपारी अवैध रूपमा भारत पठाउने गरिएको छ ।

भन्सारका कर्मचारीसँग मिलेर विदेशी सुपारीलाई नेपाली उत्पत्तिको प्रमाणपत्र दिने र भारत निकासी हुने गरेकाले त्यसको विवरण नराखिएको हो । तस्करीलाई रोक्न र निर्यातलाई व्यवस्थित गर्नसके नेपालमा सुपारी खेतीमा युवाको सहभागिता हुने संभावना भएपनि सरकार नै त्यसको बाधक बनेको छ । ‘सरकार नै तस्करीमा संलग्न भएको अवस्था देखिन्छ, कानुन र विधि पुर्याएर व्यापारीलाई आयात गर्न दिदाँ यो अवस्था देखिएको हो’, एक उच्च अधिकारीले भने ।

र याे पनि….

शक्तिको आडमा सुपारी आयात खुला: यी हुन् भारततर्फ तस्करीको लाइन चलाउने व्यापारीहरु