दलहरुको दलाल प्रवृत्तिः सिद्धान्तलाई धोती लगाउँदै भीड जम्मा गर्ने होडबाजी

राजनीतिमा कोही पनि शत्रु र कोही मित्र हुँदैन भन्ने भनाई प्रचलनमा छ । नेपालमा यो धारणा अझ बढी प्रयोगमा छ । यसै हो भने नेपालमा दलहरुबीच तिक्तता छैन ? सबै दल र नेताहरुबीच सद्भाव र सहयात्राको अवस्था छ त ?

तर एउटा दलका नेता, कार्यकर्तालाई अर्को दलमा भित्राउन र कुनै दललाई धूलो चटाउन जस्तो रुपको सहकार्य गर्न पनि नहच्कने अवस्थामा कोही पनि शत्रु नहुने संस्कार विकास हुँदै गएको छ । याे सद्भावको संस्कार होइन । शीर्ष नेताले आफ्नो स्वार्थ पूरा गर्न दलले अघि सारेको सिद्धान्तको कुनै मतलव नगरेको देखिएको छ ।

२०७४ को निर्वाचनपछि एमाले र माओवादी केन्द्र एक भएर बनेको नेकपाले लगभग दुई तिहाईको सरकार हात पार्न सफल भयो ।नेताहरुबीच आपसी तिक्तताबाट उब्जेको राजनीतिक सुनामीपछि नेकपा भताभुंग भएपछि एमाले, माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादीका नेताहरुबीच यति वैमनस्यता बढेको छ कि केपी ओली, प्रचण्ड र माधव नेपाल, झलनाथ खनाल कसैले कसैलाई नेता मान्दैनन् । कम्युनिष्ट मान्दैनन् ।

अहिले जे जस्ता डंका पिटेर अरु नेताहरुमाथि गालीका पर्रा वर्षाएपनि सबै नेताहरुलाई आफ्नो पार्टीको अस्तित्व जोगाउन नसकिनेमा ठूलो डर छ । जसले गर्दा यी तीनै दलले आफ्ना सिद्धान्त, आफूले भन्दै आएका नीति सबैलाई धोती लगाइदिएर अरु पार्टीका कार्यकर्ता भित्राउन तँछाडमछाड गरिरहेका छन् । नेताहरुको यस्तो दलाली व्यवहारले सिद्धान्तलाई मार्दैछ नै, भविष्यमा कस्तो लोकतन्त्रको संरचना तयार गर्ने होला ?

सिद्धान्त, नीति, कार्ययोजनालाई लत्याउँदै आज त्यही समूहका नेताहरुलाई गाली गर्ने, लल्कार्ने भोलि तिनैलाई अबिर लगाएर रातो कार्पेट बिछ्याएर प्रशंसा गर्दै पार्टी प्रवेश गराउनु कस्तो राजनीतिक संस्कार हो ? नीति हो ?

नेपालमा लोकतन्त्र आएपछि कम्युनिष्ट नेताहरुले सकेसम्म कांग्रेसलाई लल्कार्ने, नेताहरुलाई सकेसम्म अपमान गर्दै आए । यति मात्रै होइन उनीहरुले आफ्नै दलबाट विभाजित कम्युनिष्ट समूहका नेताहरुलाई अपमान गर्ने, खुइल्याउने, नांगेझार पार्न पछि परेनन् तर चुनाव आउँदा तिनै दलका नेता, कार्यकर्ता आफ्नो दलमा भित्राउन सकेको बल लगाए । कांग्रेस नेताहरुको त्यति चर्को स्वर नभए पनि अपमान हुनेसम्मका बोली बोल्न छाडेनन् । अरु दलका नेता, कार्यकर्ता भित्राउन के छाड्थे । बरु वर्षौं कांग्रेसमा लागेर जीवन समर्पण गरेका नेता, कार्यकर्तालाई पछि पारेर अरु पार्टीका नेताहरुलाई ठाउँ दिए ।

२०७४ का निर्वाचनमा ओलीको हुँकार, फुँकार, गाली, अपमान र रणनीतिले जित्यो । कांग्रेसको कम्युनिष्ट शक्तिमाथि लगाइने परम्परागत ओरापले हार्यो । यस्तो अपमानको संस्कृति शान्तिप्रक्रियामा आएपछि माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले कांग्रेस र एमाले पराजित गर्न सुरु गरेका हुन् । उनको अपमान राजनीति पहिलो संविधानसभाको निर्वाचनमा काम आयो । अहिले एमाले अध्यक्ष केपी ओलीले त्यो संस्कारलाई डरलाग्दोसँग अघि बढाइरहेका छन् । अहिले प्रचण्ड भने ओलीका सामू फिका पर्न गएका छन् ।

निर्वाचन राजनीतिक दलहरुको परीक्षाको घडी हो । यो समयमा आमजनतालाई आफ्ना सिद्धान्त, नीति र कार्ययोजना देखाएर, बुझाएर आफ्नो दलतिर आकर्षित गरेर मत बटुल्नु राजनीतिक धर्म हो, कर्म हो । सिद्धान्त, नीति, कार्ययोजनालाई लत्याउँदै आज त्यही समूहका नेताहरुलाई गाली गर्ने, लल्कार्ने भोलि तिनैलाई अबिर लगाएर रातो कार्पेट बिछ्याएर प्रशंसा गर्दै पार्टी प्रवेश गराउनु कस्तो राजनीतिक संस्कार हो ? नीति हो ?

पार्टी विभाजन हुँदा अलोकतान्त्रिक झुण्ड, कम्युनिष्ट विरोधी भनिएका नेताहरु अहिले एमालेका लागि कसरी उच्च कम्युनिष्ट बौद्धिक र सक्षम भए ? एमालेमा रहेका ओलीपथका संविधानविरोधी जत्था भनिएका नेता, कार्यकर्ताहरु कसरी माओवादी र एकीकृत समाजवादीका लागि महत्वपूर्ण नेता भए ?

एकजना तराई मूलका लेखकले भनेका छन्, एमालेले तराईमा भर्तीकेन्द्र खोलेको छ । उनले नेता र पार्टीहरुको यही सिद्धान्तलाई धोती लगाइदिएर आफू फेरि राष्ट्रको मालिक बन्ने फोहोरी खेललाई इंगित गरेर भनेका हुन् । तराई मधेश क्षेत्र पछि पारियो, मधेशीप्रति विभेद गरियो भन्दै दल खोलेर राजनीति अघि बढ्यो । संविधानमा मधेशीको समावेशिताको माग सुनुवाइ भएन भन्दै मधेशी नेताहरु विरोधमा उत्रिए ।उनीहरुले ठूला राजनीतिक दलहरु मधेशीप्रति अनुदार भएको आरोप लगाए ।

एमाले अध्यक्ष केपी ओलीलाई मधेशी जनताको हितविपरीतका नेताका रुपमा लिए । अहिले भने ओलीले अवसर दिने लोभ देखाउँदै वर्तमान मेयरदेखि विभिन्न दलका नेताहरुलाई आफूतिर तानिरहेका छन् । तराई क्षेत्रका नेता, कार्यकर्ताहरु दाैडिरहेका छन्, ओलीको हातबाट माला लगाउन तँछाडमछाड गरिरहेका छन् ।

केपी ओली, प्रचण्ड, माधव नेपाल एकातिर एक अर्कालाई समाप्त पार्ने गरी बोलिरहेका छन्  । अर्कातिर तिनीहरुले नेतृत्व गरेका पार्टीका नेता, कार्यकर्ता तान्न सकेसम्मको शक्ति खर्च गरिरहेका छन् । पार्टी विभाजन हुँदा अलोकतान्त्रिक झुण्ड, कम्युनिष्ट विरोधी भनिएका नेताहरु अहिले एमालेका लागि कसरी उच्च कम्युनिष्ट बौद्धिक र सक्षम भए ? एमालेमा रहेका ओलीपथका संविधानविरोधी जत्था भनिएका नेता, कार्यकर्ताहरु कसरी माओवादी र एकीकृत समाजवादीका लागि महत्वपूर्ण नेता भए ? पद र शक्तिको खोजीमा जता पनि जाने, जसो पनि गर्न तयार हुने नेताहरु कसरी नैतिकवान् भए ? सिद्धान्तनिष्ट भए ?

यस्ता अवसरवादी नेताको झुण्डले राष्ट्रलाई जसरी पनि दोहन गर्ने हुन्, त्यसो गर्न पाउँदासम्म नेताको गुणगान गर्ने हुन्, नपाउने अवस्थामा लात मार्ने हुन्, अन्तै पलायन हुने हुन् । अहिलेको अवस्था यस्तो देखिएको छ कि जेसुकै गरेर भएपनि जित्नसक्ने व्यक्ति, जेसुकै गरेर भएपनि धेरै कमाएर नेता र पार्टीलाई सहयोग गर्ने व्यक्ति कम्युनिष्ट पार्टीका प्रिय पात्र बनिरहेका छन् । कांग्रेसले पनि यो प्रवृत्तिबाट टाढा हुन खोजेको छैन ।

यस्तो अवस्थामा समुन्नत समाज, प्रजातन्त्र, लोकतान्त्रिक शासन व्यवस्था, समतामूलक समाज निर्माण गर्ने नीतिमा आधारित अर्थतन्त्रको आधार तयार हुन्छ ? यो त राजनीतिक दलहरुको खुलारुपमा दलाल पुँजीवादको अभ्यास हो । व्यक्ति र समाज खरिदबिक्री हो । दलहरुको यो प्रवृत्ति र नेता, कार्यकताको अवसरवादले कहिल्यै पनि नेपाल समृद्ध राष्ट्र बन्ने छैन । समतामूलक समाज त कल्पना मात्र हुने निश्चित छ ।