चिनियाँ चासोमा नेपालः नेपालको राजनीतिक गति र दिशा बदलिएला र ?
भेषराज पोखरेल
चैत १७, २०७८ बिहिबार १८:३७:११
चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यी दक्षिण एशियाका राष्ट्रहरु पाकिस्तान, अफगानिस्तान, भारत हुँदै नेपाल आए । छिमेकी राष्ट्रबाट हुने उच्चस्तरीय भ्रमण त्यसैपनि महत्वपूर्ण नहुने कुरा भएन । अझ अमेरिकी सहयोग एमसीसीका सम्बन्धमा कडा प्रतिक्रिया जनाएको चीनका विदेशमन्त्रीको भ्रमण त्यसै पनि चासोको विषय बन्ने नै भयो ।
एमसीसीका सम्बन्धमा चीनले पहिले जुन प्रतिक्रिया जनाएको थियो, अहिले पनि नेपालका उच्च अधिकारीहरुसँगको भेटमा त्यसैलाई औपचारिक रुपमा दोहोर्याएर गएका छन् । अन्य सहयोगसम्बन्धी सहमति त्यति ठूलो प्रभाव छाड्ने खालका होइनन् । दुई देशबीचको सम्बन्धलाई कायम राख्न गरिने सामान्य औपचारिक जस्ता हुन् ।
योभन्दा बढी महत्वपूर्ण कुरा सामान्यजस्तो बनाएको यो भ्रमणलाई चीनले नेपालमा भरपर्दो राजनीतिक शक्तिको खोजी गर्नमै उपयोग गरेको देखियो । अति महत्वपूर्ण स्थानीय निर्वाचन नजिकिँदै गर्दा राजनीतिक दलहरु एक अर्काप्रति आक्रामक बनिरहेका बेला भएको यो भ्रमणबाट नेपालको राजनीतिमा कस्तो प्रभाव पर्ने हो ? त्यो भने हेर्न बाँकी छ ।
चिनियाँ विदेशमन्त्री यी को भ्रमण सामान्य खालको देखियो । उनले नेपाललाई भूराजनीतिक खेलमा संलग्न बनाउने कुनै पनि प्रयासको चीनले विरोध गर्ने बताए । यो कुरा एमसीसी पास गर्ने समयमा पनि चीनबाट आएको थियो । त्यसैलाई नेपाली अधिकारी तथा नेताहरुलाई प्रत्यक्ष भेटेर दोहोर्याए । यी ले नेपाललाई ठूलो सहयोगको आश्वासन दिएनन् तर विकासमा सहयोग गर्ने बताए । चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिन फिङको भ्रमणका बेला दिने भनिएको सहयोगलाई कार्यान्वयनमा ल्याउने कुरालाई सामान्य सहमति जनाए । अन्य सहयोगको सहमति पनि ठूलो प्रभाव पार्ने खालका छैनन् ।
ओलीको महत्वाकांक्षा बढ्दै गएर चीनका चासोका आयोजना कार्यान्वयनमा बेवास्ता भयो । नेकपा फुटमा गएपछि पनि चीनले कम्युनिष्ट शक्ति एकगठ बनाएर अघि बढाउन ठूलो प्रयास गर्यो तर त्यो सम्भव भएन ।
चीनले अगाडि सारेको बेल्ट एन्ड रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) का सम्बन्धमा नेपालका मुख्य राजनीतिक दलहरुको धारणा बुझ्नमा उनी केन्द्रित देखिए । नेपालले अनुदान हो या ऋण भन्ने कुराको स्पष्टता चाहेकाले अहिले नै त्यसको कुनै निर्क्याैल भएन । यसलाई चीनले कसरी लिने हो ? भविष्यले देखाउला । चीनले तिब्बती शरणार्थीका बारेमा राख्ने चासो त पुरानै हो । अहिले पनि चासो राख्यो ।
लामो समयदेखि अवरोध खेपेको कोदारी नाका खोल्ने कुरा निश्चित हुन सकेन । रेलको अध्ययन, रसुवागढी नाकालाई दुईतर्फी सुचारु बनाउने सहमतिको विषयदेखि चितवनमा उत्पादल हुने घाँस निर्यातको कुरासमेत छलफलमा आए । छिमेकी मित्र राष्ट्रबीचका निर्बाधरुपमा चलिरहनुपर्ने यी नाका बन्द गरिरहनु पर्ने कारण पनि थिएन र खोल्न सहमति नै गर्नुपर्ने विषय पनि होइनन् । चीनले कसरी लिने हो ? हेर्न बाँकी छ ।
चीनले धेरै पहिलेदखि नेपालमा स्थायी र शक्तिशाली राजनीतिक शक्तिलाई सहयोग गर्दै आएको देखिन्छ । पञ्चायतकालमा राजसंस्थालाई सहयोग गर्दै आयो, सहकार्य गर्दै आयो । गणतन्त्र आएपछि त्यस्तै राजनीतिक शक्ति खोज्ने क्रममा एमाले र माओवादी केन्द्र एक भएर बनेको नेकपालाई सहयोग गर्ने छनक देखायो । केपी ओली पहिलोपटक एमालेका अध्यक्ष भएदेखि नै चीन सकारात्मक हुँदै गयो । नेकपा बनेपछि उनको आक्रामक शैलीलाई भरथेग हुने गरी दुई देशबीच अन्तर्राष्ट्रिय नाका दिनेदेखि अरु पनि सहमति भए । ओलीको महत्वाकांक्षा बढ्दै गएर चीनका चासोका आयोजना कार्यान्वयनमा बेवास्ता भयो । नेकपा फुटमा गएपछि पनि चीनले कम्युनिष्ट शक्ति एकगठ बनाएर अघि बढाउन ठूलो प्रयास गर्यो तर त्यो सम्भव भएन ।
केही दिनअघि डा. शेखर कोइरालालाई गठबन्धन नगरेर माओवादीलाई ओलीको कित्तामा पठाइदिऊँ त भनेका थिए । यही क्रममा माओवादी नेताहरुले कांग्रेससँग गठबन्धन नभए एमालेसँग पनि गठबन्धन हुनसक्ने बताउँदै आएका छन् । केही दिनअघि एमाले उपाध्यक्ष विष्णु पौडेल र माओवादी नेता वर्षमान पुनको चीन भ्रमणले पनि केही आशंका उब्जाउने ठाउँ दिन्छ ।
अहिले पनि विदेशमन्त्री यी ले ठूला कम्युनिष्ट पार्टी एमालेका अध्यक्ष केपी ओली र माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डलाई भेटेका छन् । अहिले पनि चीनको आशय यी दुई ठूला कम्युनिष्ट दल मिलेर शक्तिशाली कम्युनिष्ट शक्ति बनोस् भन्ने देखिन्छ । अन्य साना कम्युनिष्ट दलहरुलाई चीनले विश्वास गरेको देखिँदैन । माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादी पार्टी नेपाली कांग्रेससँग गठबन्धन गरेर चुनावमा जाने र ओलीलाई कमजोर पार्ने रणनीतिमा रहेका बेला भएको भ्रमणले राजनीतिक समीकरणमा तत्काल परिवर्तन ल्याउन भने कठिन छ ।
प्रधानमन्त्री तथा कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाले सायद ओली र दाहालको अतिमहत्वाकांक्षी, अस्थिर तथा अस्तित्व रक्षाका लागि जे जस्तो गठबन्धन पनि गर्न सक्छन् भन्ने सोचेर होला, केही दिनअघि डा. शेखर कोइरालालाई गठबन्धन नगरेर माओवादीलाई ओलीको कित्तामा पठाइदिऊँ त भनेका थिए । यही क्रममा माओवादी नेताहरुले कांग्रेससँग गठबन्धन नभए एमालेसँग पनि गठबन्धन हुनसक्ने बताउँदै आएका छन् । केही दिनअघि एमाले उपाध्यक्ष विष्णु पौडेल र माओवादी नेता वर्षमान पुनको चीन भ्रमणले पनि केही आशंका उब्जाउने ठाउँ दिन्छ ।
यति भएपनि तत्कालका लागि ओली र प्रचण्डको गठबन्धन हुने आधार भने तयार भएका छैनन् । आफ्नै सरकारका पालामा बेवास्तामा परेको बीआरआईलाई केपी ओली र प्रचण्डले अहिले आफूहरुको प्राथमिकतामा रहेको छनक दिन खोजे । यसप्रति चीन कत्तिको विश्वस्त भयो, अहिले नै भन्न सकिन्न । छिमेकी राष्ट्रको जेजस्तो चाहना भएपनि पूरै समाजलाई नै विकृत गराउने गरी, दाउपेच, गाली, लान्छना, आरोप प्रत्यारोप, फेरि सहमति, फेरि फुटको खेलले नेपाललाई उँघो लगाउन भने कठिन छ ।
भेषराज पोखरेल
नेपालबहस डटकमका नियमित स्तम्भकार भेष राज पोखरेल वरिष्ठ पत्रकार हुन् । विगत २५ वर्षदेखि अर्थ राजनीतिक धारमा कलम चलाउँदै आएका पोखरेलले कान्तिपुर दैनिकमा २० वर्ष भन्दा बढी समय भाषा सम्पादकका रुपमा काम गरेका छन् । स्वतन्त्र लेखकका रुपमा समेत विभिन्न दैनिक पत्रपत्रिकाहरुमा लेखहरू लेख्दै आएका पोखरेलले दुई वर्ष नेपाल तारा डटकमको सम्पादकको रुपमा काम गरेको अनुभव पनि छ ।
लेखकबाट थपराज्य संयन्त्रको केन्द्रमै भ्रष्टाचारः कस्तो सरकार, कस्ता दलहरू ?
असार ११, २०८१ मंगलबार
दाहालको दिनगन्ती सुरुः ‘जादुई नम्बर’मा छैन अब कुनै दम
असार ११, २०८१ मंगलबार
विद्यार्थीले कक्षा दशपछि के पढ्ने ?
असार ११, २०८१ मंगलबार
विदेशबाट आएका कामतको होटलमा शङ्कास्पद मृत्यु, साथमा आएकी परस्त्री फरार
नेपालबहस संवाददाता
असार ११, २०८१ मंगलबार
अन्तरिक्षबाट घरको छतमा टुक्रा खसेपछि नासाविरुद्ध मुद्धा दायर
नेपालबहस संवाददाता
असार १०, २०८१ सोमबार
भारतको सेमिफाइनल खेलमा वर्षा भयो भने के हुन्छ ?
नेपालबहस संवाददाता
असार १०, २०८१ सोमबार
सशस्त्र प्रहरीका एसपी र डीएसपी सरुवामा गृहमन्त्रीको मनलाग्दी
असार १२, २०८१ बुधबार
यी राशीमा ३ दिनपछि आर्थिक संकटको छायाँ पर्न सक्छ !
असार १२, २०८१ बुधबार
नेपाल आइडल विजेता करण परियारलाई प्रधानमन्त्रीले दिए बधाई, गितार उपहार
असार १२, २०८१ बुधबार
कलाकार संघले भन्यो- स्वस्तिमा-साम्राज्ञीको अभिव्यक्ति गैरजिम्मेवारपूर्ण
असार १२, २०८१ बुधबार
अब साउनदेखि सिंहदरबार प्रवेश गर्न 'इ–गेटपास'को व्यवस्था गरिने
असार १२, २०८१ बुधबार
ढल्केबर–इनरुवा प्रसारण लाइन सञ्चालन
असार १२, २०८१ बुधबार
देशका विभिन्न नदीमा पानीको बहाव बढ्दै, सतर्कता अपनाउन आग्रह
असार १२, २०८१ बुधबार
कला, संस्कृतिसहितको पहिचान नै भावी पुस्ताको महत्वपूर्ण सम्पत्ति होः राष्ट्रपति पौडेल
असार १२, २०८१ बुधबार