शारीरिक एवं मानसिक स्वास्थ्यका लागि उचित आहार-विहारको आवश्यकता

१३ जेठ, काठमाडाैं । शरीरको समग्र स्वास्थ्य कायम राख्न सबैले शारीरिक र मानसिक गतिविधमा विशेष ध्यान दिनु आवश्यक हुन्छ । प्रायः मानिसहरू शारीरिक समस्या निराकरणका लागि सचेत रहे पनि मानसिक स्वास्थ्यप्रति बेपर्वाह रहेको पाइन्छ । शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्य परिपूरक भएकाले एकतिर समस्या हुँदा अर्कातिर पनि असर पर्ने विज्ञहरू बताउँछन् । त्यसैले सबै जना मानसिक स्वास्थ्यप्रति समेत सचेत हुनैपर्छ ।

हाम्रो खानपान र दैनिक बानीले मानसिक स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष प्रभाव पारेको विज्ञहरू बताउँछन् । जानाजान वा अज्ञानतावश दिनहुँ हाम्रो मानसिक स्वास्थ्यलाई असर पार्ने यस्ता धेरै काम हामीबाटै हुन सक्छन् । कतिपय बानीले मानिसलाई सानै उमेरमा तनाव, चिन्ता र डिप्रेसन जस्ता मानसिक स्वास्थ्य समास्याको सिकार बनाउन सक्छ । यस्ता बानीबाट सबै सचेत हुन  स्वास्थ्य समस्याहरूको शिकार बनाउन सक्छ । यस्ता भयंकर बानीबाट सबै मानिस सचेत हुन जरुरी छ ।

स्वास्थ्य विज्ञहरू भन्छन्, कमजोर मानसिक स्वास्थ्यले सोच्ने अनुभव गर्ने तरिकामा पनि नकारात्मक असर पार्छ । मानसिक स्वास्थ्यमा समस्या भएका व्यक्तिहरूले सकारात्मक व्यवहारमा पनि नकारात्मकता अनुभव गरिरहेका हुन सक्छन् । यस्तो अवस्थाले मानिसको रक्तचाप बढाएर हृदय रोगको समस्या निम्त्याउन सक्छ ।

नियमित व्यायाम गरेर शरीर स्वस्थ र तन्दुरुस्त राख्न सकिन्छ । व्यायामको कमीले विभिन्न रोगहरू मात्र नभइ मानसिक स्वास्थ्यमा पनि नकारात्मक असर गर्छ । व्यायामले शरीरमा एन्डोर्फिन हर्मोन निस्कन्छ । यसले डिप्रेसन, चिन्ता र तनावको भावना घटाउन मद्दत गर्छ।

तनाव जीवनको सामान्य अंश भए पनि अत्यधिक तनावले मानिसको सोचाइमै परिवर्तन ल्याइदिन सक्छ । मानिस तनावमा पुगेका बेला मस्तिष्कले कोर्टिसोल हार्मोन उत्पन्न गरेमा मस्तिष्कको सामान्य कार्यमा पनि असर पर्न सक्छ । तनाव-डिप्रेसन जस्ता समस्या निम्त्याउने कोर्टिसोल हर्मोनको उत्पादनबाट जोगिनु सबैभन्दा लाभदायी हुन जान्छ ।

पर्याप्त निद्रा नपुगेका मानिसलाई थकान र कमजोरीका साथै मानसिक स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित धेरै समस्याको जोखिम हुन सक्छ । निद्राको कमीले मस्तिष्क कोशिकाहरू बिच सञ्चार समस्या निम्त्याउन सक्छ । यसले मानसिक स्वास्थ्यमा नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्ने हुनाले सबैलाई दैनिक ६ देखि ८ घण्टा सुत्ने सल्लाह दिइन्छ ।