राजनीति तरंगित हुँदै गलत बाटोतिरः आफू नै हार्ने डरले शीर्ष नेताहरु छट्पटीमा

स्थानीय निर्वाचन सकिएर संघ र प्रदेशको निर्वाचन नजिकिँदै गर्दा नेपालको राजनीति थप तरंगित बन्न थालेको छ । स्थानीय निर्वाचनको परिणामले एमालेलाई सशंकित बनायो भने माओवादी केन्द्रले उल्लेख्य स्थानमा जित हासिल गर्न नसके पनि गठबन्धनबाट गुम्दै गएको राजनीतिक शक्ति फर्काउन सकिनेमा त्यसका नेताहरु बढी उत्साहित देखिएका छन् । माधव नेपाल नेतृत्वको एकीकृत समाजवादी भने अन्योलमा देखिएको छ । अबकाे निर्वाचनमा अस्तित्वपूर्ण स्थान हासिल गर्न नसकिने हो कि भन्ने त्यसका शीर्ष नेतामा त्रास देखिन थालेको छ ।

नेपाली कांग्रेसमा आन्तरिक राजनीति बलियो बनाउन भन्दा गठबन्धनबाट सजिलै ठूलो पार्टी बन्न सकिने आंकलन गरेकाले कतै सत्ता गठबन्धनमा रहेका कम्युनिष्ट दलहरु एमाले वा आपसी गठबन्धनमा गएर आफूलाई कमजोर बनाउने त होइनन् भन्ने चिन्तामा छ । अस्तित्व रक्षा गर्न नसकिने हो कि भनेर संस्थापन पक्षका नेताहरु बढी चिन्तित देखिन थालेका छन् ।

यही मेसोमा गठबन्धन गर्ने, को सँग गर्ने ? कस्तो हैसियत प्राप्त गर्ने ? भन्ने हिसाबकिताब र रणनीति बनाउँदै गर्दा सबै ठूला राजनीतिक दलहरुले नीति र सिद्धान्तलाई तिलाञ्जली दिने स्पष्ट संकेत देखिन थालेका छन् । यसले राजनीतिलाई व्यवस्थित गर्दै लोकतन्त्रलाई थप मजबुत बनाउनुको साटो अझ बिकृत बन्ने जाने अवस्था देखिन थालेको छ ।

पछिल्लो समय अहिलेको सत्ता गठबन्धन यथावत रहन गएमा एमाले कमजोर रहने आंकलन अध्यक्ष केपी ओली र त्यसका अन्य प्रभावशाली मानिएका नेताहरुको छ । यही आंकलन अनुसार सकेसम्म माओवादीसँग एकताकै हल्ला चलाउने नभए चुनावी तालमेल गरेर जाने गरी विभिन्न तहका नेताहरुबीच वार्ता, छलफल चलिरहेका छन् । अर्को, माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल हल्ला गरेर वा आक्रोशित जस्तो देखिएर अवस्थाको आंकलन गर्दै कसरी बढीभन्दा बढी फाइदा लिने र आफ्नो दललाई स्थापित गर्ने भन्ने रणनीतिमा छन् ।

उनले एमालेसँगको सहकार्यलाई अस्वीकार गरेका छैनन् । जसले गर्दा गठबन्धन टुटेमा आफ्नो पुनः प्रधानमन्त्री बन्ने सपना साकार गर्ने तथा श्रीमती र सकेसम्म छोरालाई समेत स्थापित गर्न सकिँदैन कि भनेर छट्पटीमा रहेका प्रधानमन्त्री तथा कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवासँग बढीभन्दा बढी सिट लिने दाउमा छन् । दाहाल गठबन्धनमा रहेका दलहरुको कम्युनिष्ट मोर्चा बनाउन कोशिश गरिरहेका छन् । सो गठबन्धनलाई समाजवादी केन्द्रको नाम दिइने बताइएको छ ।

स्थापित भइनसकेको एकीकृत समाजवादी र जनता समाजवादीबाट अलग भएको बाबुराम भट्टराईको समूह तथा बामदेव गौतमको पार्टीको राजनीतिक अस्तित्वको संकटका कारण उनको योजना सफल हुन सक्छ । हुन त एसका नेता झलनाथ खनाल एमाले अध्यक्ष ओलीतिर लहसिन खोजेकाले सफल नहुन सक्छ । उनीहरुले भन्ने समाजवादको भने कुनै अर्थ रहने छैन ।

यही बेला चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी विदेश विभाग प्रमुखको नेपाल भ्रमण र कम्युनिष्ट शक्ति एक बनाउने चीनको रणनीतिले पनि दाहाललाई राजनीतिक स्ट्राइकरका रुपमा उभ्याएको छ । यी सबै अवस्थाले भारतलाई पनि तरंगित बनाउन पुग्यो । यही मेलोमा चीनले एउटा शक्तिशाली कम्युनिष्ट पार्टी बनाउने र त्यससँग आफ्नो पार्टीको भ्रातृ संगठनको जस्तै प्रशिक्षण, प्रवद्र्धन र आर्थिक, सांकृतिक तथा नीतिगतसमेत सहयोग गर्ने नीति लिँदा भारतले पनि अहिलेका स्ट्राइकरका रुपमा आफूलाई प्रस्तुत गर्न खोजेका दाहाललाई दिल्ली बोलाएर सत्तारुढ भारतीय जनता पार्टीले त्यस्तै हैसियत दिने बतायो ।

दाहालको स्पष्ट अडान नभएकाले भारतले केही शंकाको ठाउँ पनि सुरक्षित राखेको देखिन्छ । तिमी कता जान्छौ त्यसको लगाम हामीसँग हुनसक्छ है भनेर संकेत दियो । दाहाललाई भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले भेट दिएनन् । यी सबै घटनाक्रमले नेपालको राजनीति तरंगित बन्न गएको छ तर दिशा भने सही नभएर विदेशी हस्तक्षेप, आन्तरिक राजनीतिक होडबाजी, एक दलले अर्कालाई नजिक ल्याउने र पल्लो छेउँमा पार्ने अनैतिक व्यवहारले समग्र राजनीति विकृत हुने स्पष्ट संकेत दिँदै छ ।

यस्ता गलत अभ्यास हुँदै गर्दा औपचारिक, अनौपचारिक रुपमा शीर्ष नेताहरुको राजनीतिक भविष्यमा डरलाग्दा चुनौतीहरु आउने लक्षणहरु पनि देखिन थालेका छन् । स्थानीय निर्वाचनमा बालेन शाह, हर्क सांगपांङ जस्ता स्वतन्त्र व्यक्तिहरुले दिएका चुनौती संसदीय निर्वाचनमा शीर्ष नेताहरुका विरुद्ध आउने स्पष्ट देखिन थालेका छन् ।

अहिलेको राजनीतिक संयन्त्रको कार्य र व्यवहारप्रति असन्तुष्ट युवाहरुले एमाले अध्यक्ष केपी ओली, कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा, माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड, एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपालविरुद्ध उम्मेदवारी दिने घोषणा गर्न थालेका छन् । रवि लामिछानेको पार्टी, रमेश खरेलको पार्टी, विवेकशील साझा पार्टी, जरोकिलो पार्टी जस्ता साना वैकल्पिक दलहरु पनि यी शीर्ष नेताको विरुद्धमा अगाडि आउन जुर्मुराएको देखिन्छ । राप्रपा र राप्रपा नेपालले त हामी पूर्णरुपमा ठूला दलहरुलाई चुनौती दिने शक्ति हौं भन्दै गर्जन गरिरहेका छन् ।

स्वतन्त्र व्यक्तिहरु र यी दलका नेताहरुले ठूला दलको अस्तित्व खस्काउन त कठिनै होला तर यस्तो अवस्थामा कांग्रेस, एमाले, माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादीका शीर्ष नेता र उनका वरिपरिका प्रभावशाली मानिने नेताहरुको निद हराम हुन थालेको भने स्पष्टै हो । अर्को, आन्तरिक रुपमा पनि अहिले शीर्ष नेताहरुलाई त्यति सजिलो छैन ।

सिट बाँडफाँडमा उपयुक्त व्यक्ति छनोट गर्न सकिएन वा आफ्नो मान्छे तर गलत व्यक्तिलाई टिकट दिइयो भने शीर्ष नेतालाई नै हराउने अभियान पार्टीभित्रबाटै चल्न सक्ने देखिएको छ । एमाले महासचिव शंकर पोखरेलले त यसलाई स्पष्ट पारेकै छन् । प्रचण्डले पनि यसलाई पटक, पटक भनिरहेकै छन् । यसले पनि पार्टी नेतृत्वलाई गठबन्धनमा बढी भर हुने अवस्था आएको छ जुन लोकतन्त्रको नै खतराको अवस्था हो ।