देउवापछि कांग्रेसमा कति बलिया छन् महामन्त्री थापा र वरिष्ठ नेता कोइराला

१९ भदौ, काठमाडौं ।  झण्डै एकमहिना अगाडिदेखि सत्ता गठबन्धन दलका शीर्ष नेताहरु सीट बाँडफाँडमा सहमति जुटाउन प्रयासरत छन् । एकले अर्कोलाई गलाएर बढीभन्दा बढी सीट आफ्नो पक्षमा पार्ने कसरत जारी छ । आज (आइतबार) पनि कार्यदलसहित गठबन्धनमा सीट भागबण्डाबारे छलफल हुँदैछ ।

अहिलेसम्म कुल १६५ सीट मध्ये कसले कति लिने भन्ने कुरामा सहमति नभएपनि ८० र ८५ कै हाराहारीमा गएर दलहरु अड्किएका छन् । प्रधानमन्त्रीसमेत रहेका नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा पछिसम्म गठबन्धन बचाएर लानका लागि लचकता देखाइरहेका छन् भने कांग्रेसमै वरिष्ठ नेता डा. शेखर कोइराला र महामन्त्री गगनकुमार थापा १०० सीटको बटमलाइनमा अडिएर बसेका छन् ।

कांग्रेसमा सभापति देउवा ८० देखि ८५ को बीचमा चित्त बुझाउने पक्षमा देखिएपनि वरिष्ठ नेता कोइराला र महामन्त्री थापा १०० भन्दा तल झर्दा एक्लै चुनावमा जानु बेश हुने पक्षमा अडिक छन् । यसले पनि नेपाली कांग्रेसमा सभापति देउवापछि वरिष्ठ नेता कोइराला र महामन्त्री थापाको पकड कति छ भन्ने कुराको मुल्यांकन कांग्रेसभित्रै सुरु भएको छ ।

कोइराला र थापाको अडानले अहिले कांग्रेसमा देउवालाई निकै दवाव पनि परेको छ । उनले निर्धक्कसँग गठबन्धनमा कांग्रेसको सीट संख्याको बटमलाइन दिन सकेका छैनन् । उनलाई आफ्नै समूहका नेताहरूको आकांक्षा व्यवस्थापन गर्न र शेखर कोइराला समूहको दबाब थेग्नसमेत कठिनाई भइरहेको छ । गठबन्धनको बैठक चलिरहेकै बेला नेता कोइराला र एमाले अध्यक्ष केपी ओलीबीचको भएको छलफलले पनि देउवालाई झस्काएको अनुमान गरिँदैछ ।

पार्टीभित्रको असन्तुष्टि व्यवस्थापन नगरी गठबन्धनलाई मात्रै प्राथमिकता दिने हो भने पार्टीमै विद्रोह आउन सक्ने चेतावनी कोइराला समूहले दिएको छ । ओली र कोइरालाबीचको भेटमा गठबन्धन नगरी अलग–अलग निर्वाचन लड्ने विषयमा छलफल भएको बताइए पनि ओलीले कोइरालासँग सामान्य राजनीतिक कुराकानी मात्र भएको बताएका छन् । देउवालाई १०० सीट भन्दा तल जानुपरे एक्लै चुनाव लड्नुपर्ने दवाव पनि कोइराला र थापाले दिइरहेका छन् ।

कोइरालाले सयभन्दा कम सीटमा सम्झौता नगर्न पार्टी नेतृत्वलाई दबाब दिइरहेका बेला कार्यदल सदस्यसमेत रहेका महामन्त्री थापाले पनि बैठकमै सयभन्दा कम सीटमा सम्झौता नहुने अडान राखिरहेका छन् । सय सीट पनि नपाउने हो भने कांग्रेसभित्र असन्तुष्टि बढ्ने कोइरालाको जस्तै थापाको पनि भनाई आएको छ । तर, कांग्रेसमा उनीहरुको भनाईले कति अर्थ राख्छ र सभापतिले कति र कस्तो मुल्यांकन गइरहेका छन् भन्ने कुराले अर्थ राख्ने नेताहरु बताउँछन् ।

अर्कोतर्फ सीट बाँडफाँड र उम्मेदवार चयनमा पनि सभापति देउवा जत्तिकै दवावमा देखिएका छन् महामन्त्री थापा पनि । उनले उम्मेदवारका लागि नाम सिफारिस गर्न जारी गरिएको परिपत्रमा हस्ताक्षर त गरे तर, त्यसमा राखिएका प्रवाधानले धरै शीर्ष नेताहरु रिङआउट भएका छन् । समानुपातिकमा दाहोरिन नपाउने प्रावधान बाहिरिएपछि नेताहरुलाई महामन्त्रीको हैसियतले व्यवस्थापन गर्नुपर्ने बाध्यता थापामा छ । तर, उनीहरुलाई व्यवस्थापन गर्ने ठाँउ छैन् ।

यस्तै प्रत्यक्षतर्फ तीन जना भएकोमा महिला अनिवार्य नगरिएकाले महिला नेतृहरुले पनि थापाप्रति नकारात्मक टिप्पणी गरिरहेका छन् ।उता, समानुपातिकमा एक महिला अनिर्वाय भनिएपनि कलस्टर नछुट्टाइएकाले यसमा पनि थापाको विरोध भइरहेको छ । महिलामा पनि खसआर्य, दलित, जनजाजी, मधेशी, पिछडिएको क्षेत्र र वर्गको वर्गीकरण गरिएको छैन् । थापा आफैले पनि बाहिर भाषण गर्नुभन्दा पदमा पुगेपछि व्यवस्थापन गर्न गाह्रो भएको कुरा बताएका छन् ।

केन्द्रीय समितिमा बहुमतमा रहेका सभापति देउवाले अन्त्यमा पार्टीभित्र सहमति नजुटे बहुमतका आधारमा निर्णय गराएर सीट संख्यादेखि उम्मेदवार चयनसम्ममा हस्तक्षेप गर्न सक्ने सम्भावन उत्तिकै छ । अहिले सभापति देउवाले महामन्त्री थापालाई पार्टीका विवाद आउने आन्तरिक कामको जिम्मा दिइरहेका छन् । यसले पनि सीट बाँडफाँडदेखि उम्मेदवार चयनसम्म महामन्त्री थापालाई साथमा लिएर अगाडी जाने सोचमा देउवा देखिएका छन् ।

सभापति देउवाले अर्का महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मालाई भन्दा थापालाई महत्वपूर्ण काममा अघि सार्नुको कारण उनी कोइराला पक्षका हुन् । थापालाई मनाउँदा कोइराला पक्षलाई पनि सहजताकासाथ मिलाएर लान सकिने अनुमान देउवाको छ । तर, पार्टी भित्रका तल्लो तहका नेताहरुले भने सीट संख्या र उम्मेदवार चयनमा कोइराला र थापाले देउवाका अगाडि कति दम देखाउन सक्छन भन्ने कुरा हेरिरहेको बताइन्छ ।

यता, सत्ता गठबन्धनभित्रको कुरा गर्ने हो भने पनि मुख्य दुई दल कांग्रेस र माओवादीले आगामी निर्वाचनपछि बन्ने सरकार निर्माणको अंकगणितलाई रणनीति बनाएर भाग खोजिरहेको देखिन्छ । माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दहाल ‘प्रचण्ड’ जसरी हुन्छ आउँदो निर्वाचन पछि दास्रो शक्तिका रुपमा आउने रणनीतिमा रहेका छन् । उनलाई एमालेभन्दा एक सीट भएपनि माथि जानुपर्ने भूत चढेको नेताहरू बताउँछन् ।

प्रचण्डका कारण निर्वाचन क्षेत्र बाँडफाँट र सीट संख्याको निर्णय लिन गठबन्धनलाई सकस परेको छ । सरकार निर्माणमा माओवादीबाहेक अन्य साना दल निर्णायक नहुन् भन्ने माओवादीको र माओवादीबाहेक नै सरकार निर्माण गर्न सकियोस् भन्ने कांग्रेसको रणनीतिक दाउ अहिले सीट भाबण्डाको हलो अड्काउने मुख्य अस्त्र बनेको देखिएको छ ।

कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा निर्वाचनपछि छैटौं पटक प्रधानमन्त्री हुने दाउमा छन् । माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालको लक्ष्य पनि प्रधानमन्त्री हुने नै छ । आइतबार बिहान देउवा र दाहालबीच करिब एक घन्टा वान–टु–वान छलफल पनि यसै विषयमा भएको छ ।

नेताहरुका अनुसार अहिले सीट संख्यामा भइरहेको रस्साकसीले निर्वाचन परिणामपछिको राजनीतिक परिस्थितिप्रति दुवैजना ढुक्क हुने स्थिति नरहेको संकेत गर्छ । त्यसैले दुवै नेताले सीट संख्या बढी लिन चाहिरहेका छन् । कांग्रेसले अन्य साना दल लिएर सरकार निर्माण गर्न नसक्दा आफ्नो पार्टी निर्णायक शक्ति हुने दाहालको बुझाइ छ ।

कांग्रेस नेताहरूले गठबन्धन बैठकमा दाहाल लचकजस्तो, एकीकृत समाजवादी र जनता समाजवादी पार्टी कडा रूपमा प्रस्तुत हुनुका पछाडि पनि दाहालको रणनीतिसँग जोडेर हेर्ने गरेका छन् । माओवादीसँग पार्टी एकीकरण गर्ने गृहकार्य चलिरहेका बेला एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपालले कांग्रेसलाई ७० भन्दा बढी सीट दिन नसकिने अडान दोहार्याएका छन् । नेपालको भनाइपछि कांग्रेसका थापा र कोइरालाले थप असन्तुष्टि जनाएका छन् । थापाले आजको गठबन्धन बैठकमा यो विषयलाई कडाइका साथ उठाउने भएका छन् ।

देउवा भने गठबन्धन जोगाउन लचक हुन तयार देखिएका छन् । सीट संख्या नमिलेकै आधारमा गठबन्धन भत्किए माओवादी एमालेसँग मिल्न सक्ने भय देउवामा छ । त्यसैले उनी केही सीटमा लचकता देखाएर पनि गठबन्धन जोगाउने पक्षमा देखिन्छन् । त्यस्तो छनक उनले बिहीबारको बैठकमा दिइसकेका छन् ।

देउवानिकट एक नेताका अनुसार उनले बैठकमा ‘८६ प्लस दुई’ को प्रस्ताव गरेका थिए । कांग्रेसले ८८ सिट लिएर दुई सीट लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष महन्थ ठाकुर र नेता राजेन्द्र महतोका लागि छाडिदिने प्रस्ताव देउवाको थियो । समझदारीमा जाँदा ९० सीटभन्दा घट्नै नहुने अडान कांग्रेस नेता रामचन्द्र पौडेल र महामन्त्री थापाले लिएका थिए ।