बालकोट र बालुवाटार मिलाउन तेस्रो शक्ति सक्रिय, सहमति भए गठबन्धन भत्किने सम्भावना

२५ भदौ,काठमाडौं । लामो संघर्षका बीच पनि सत्ता गठबन्धनमा सहभागी दलहरुबीच सीट बाँडफाँडमा सहमति नजुटेपछि नेपालको वर्तमान राजनीतिक परिदृष्यले कोल्टो फेर्ने सम्भावना देखिएको छ । सहमति हुनसक्ने रोडम्यापसहित तेस्रो शक्ति बालकोट र बालुवाटार मिलाएर फरक ढंगले निर्वाचनमा जाने वातावरण मिलाउन प्रयासरत रहेको रहस्य खुलेपछि यो सम्भावना देखिएको हो ।

सत्ता गठबन्धनको नेतृत्वसमेत गरिरहेको नेपाली कांग्रेससँग बाँकी दलहरुले दलीय हैसियतभन्दा माथिको भाग खोजेपछि सीट भागबन्डामा सहमति हुन नसकिरहेका बेला तेस्रो अमूक शक्ति तेस्रो विकल्प लिएर बालकोट र बालुवाटार मिलाउने कसरतमा जुटेको बालुवार निकट उच्च स्रोतले जानकारी दिएको छ । उक्त शक्ति कुन हो र कुन कुन विषयमा बालकोट र बालुवाटारबीच सहमति गराउन खोजिरहेका छन् भन्ने बारे भने स्रोतले केही खुलाएको छैन् ।

आगामी मंसिर ४ को निर्वाचनपछि सत्ता नेतृत्वका लागि ठूला भनिएका दुई दल कांग्रेस र एमालेमध्ये एक दल पुग्ने हो । कांग्रेस र एमालेबाहेक सरकार बनाउने हैसियत अरु दलमा छैन् । निर्वाचनबाट एकल सरकार बनाउन आवश्यक संख्या पुर्याउन नसकिने दुबै दलको ठहर छ । यसैले सम्भव भएसम्म दुवै दल गठबन्धन बनाएर वा निश्चित निर्वाचन क्षेत्रमा तालमेल कायम गरेर चुनावमा जाने तयारीमा छन् ।

तत्कालीन नेकपा नेतृत्वको सरकारबाट केपी शर्मा ओलीको बहिर्गमन भएपछि नेकपा टुक्रिएर तीन दलमा विभाजन भएको छ । नेकपाभित्रको विवादलाई लिएर सर्वोच्च अदालतमा रिट परेपछि अदालतले पुरानै हैसियत रहने निर्णय गर्दा नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्र पुरानै हैसियतमा फर्किएका थिए । पछि एमालेबाट विभाजित भएर माधव नेपाल समूहले नेकपा एकीकृत सामाजवादी पार्टी गठन गरेपछि तत्कालीन नेकपा तीन भागमा विभाजित भएको थियो ।

एमालेले हाल गठबन्धनमा रहेका नेकपा माओवादी र नेकपा एसलाई छाडेर कांग्रेस एक्लाएक्लै चुनावमा जानुपर्ने प्रस्ताव गरेको छ । एमाले अध्यक्ष ओली माओवादी र माधव नेपाल नेतृत्वको नेकपा एस चुनावबाटै बढारियोस् भन्ने पक्षमा छन् ।

तत्कालीन प्रधानमन्त्री ओलीले दोस्रोपटक संसद विघटन गरेपछि नेकपा माओवादी, नेकपा एकीकृत समाजवादी र जनता समाजवादी पार्टी मिलेर नेपाली कांग्रेसको नेतृत्वमा गठबन्धन सरकार गठन गरेका थिए ।   यो गठबन्धनलाई आगामी निर्वाचनसम्म लाने भन्दै प्रदेश र प्रतिनिधिसभाको सीट भागबण्डा मिलाउन एकमहिना अगाडीदेखि जुटेका दलहरु सहमतिमा पुग्ने भन्दा गठबन्धन भत्काउनेतर्फ बढी केन्द्रित देखिएका छन् । यही मौकामा तेस्रो शक्तिले बालुवाटार र बालकोटबीच नयाँ शिराबाट चुनावमा जाने खेल सुरु गरेको छ ।

उच्च स्रोतको भनाई अनुसार पहिलो शर्तमा आगामी निर्वाचनमा कांग्रेस र एमालेले अन्य कुनैपनि दलसँग गठबन्धन नगरी एक्लाएक्लै चुनावमा जाने । प्रतिस्पर्धामा जो अगाडि आउँछ उसले एकल सरकार बनाउन नसके अरु साना दलसँग मिलेर बनाउने वा देश निमार्णका लागि रोडम्याप बनाएर दुई ठूला दल पक्षविपक्ष नभइ रोडम्यापसहित सरकार बनाउन र त्यो सरकार संचालनका लागि संयन्त्र परिचालन गर्ने रहेको छ ।

दोस्रोमा साझा धारणा बनाएर आलोपालो प्रधानमन्त्री प्रणालीमा जान सकिने विषय पनि उठाइएको छ । यसमा ओलीले विगतदेखि भन्दै आएको दुई दलीय प्रणालीमा एमालेको जोड रहेको छ । एमालेले हाल गठबन्धनमा रहेका नेकपा माओवादी र नेकपा एसलाई छाडेर कांग्रेस एक्लाएक्लै चुनावमा जानुपर्ने प्रस्ताव गरेको छ । एमाले अध्यक्ष ओली माओवादी र माधव नेपाल नेतृत्वको नेकपा एस चुनावबाटै बढारियोस् भन्ने पक्षमा छन् । उनीहरु चुनावमा पराजित भएपछि फर्किएर पछि एमालेमा आउने ओलीको विश्वास छ ।

यो प्रस्तावमा प्रधानमन्त्रीसमेत रहेका नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा भने सहमत नदेखिएको स्रोतको भनाई छ । एक्लाएक्लै चुनावमा जाँदा पराजित हुने कम्युनिष्ट पार्टीहरु पछि गएर एक हुँदा नेपालमा कम्युनिष्टहरुको बाहुल्यता हुने र कांग्रेसलाई चुनाव जित्न कठिन हुने भन्दै देउवा कम्युनिष्टहरु विभाजित अवस्थामै रहनुपर्छ भन्ने पक्षमा छन् । तर, सीट बाँडफाँडमा ठूलो भाग खोजे ओलीको शर्त अनुसार दुबै दलले गठबन्धन वा तालमेल नगरी एक्लाएक्लै चुनाव लड्ने विषयमा भने देउवा सहमत देखिएका छन् ।

यी यावत कारणले गर्दा कांग्रेस संस्थापनइतर पक्षका नेता डा. शेखर कोइराला र महामन्त्री गगनकुमार थापाले सय सीटभन्दा तल नआउन सभापति देउवालाई दवाव दिइरहेका छन् । नेकपा विभाजित भएयता नेकपा एमालेको पनि जनमत खस्किएको छ । यो अवस्थामा सबै दल एक्लाएक्लै चुनाव लड्दा पनि कांग्रेसलाई खासै घाटा हुने देखिदैन् ।

देउवा नेतृत्वमा गठबन्धनमा रहेका दलहरु मिलेर नै चुनावमा गएपछि नेकपा माओवादी सीट संख्यामा एमालेभन्दा माथि जानसक्ने आशंका ओलीमा रहेकाले पनि उनी जसरी पनि माओवादीलाई पछार्ने पक्षमै अडिक देखिएका छन् । कांग्रेसलाई केही सहुलियत दिएर वा अन्य कुनै लालचा देखाएर भएपनि माओवादीलाई एक्लै चुनावमा पठाउने रणनीतिको खोजीमा अध्यक्ष ओली रहेका छन् । उनको यो आकांक्षा पुरा गराउन तेस्रो शक्ति प्रयासरत छ ।

एमाले अध्यक्ष ओलीको यही आशय बुझेर नै माओवादीका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले गठबन्धनमा ५० भन्दा माथि सीटको दावी गरिरहेका छन् । कांग्रेस धेरै लचिलो हुँदा ९० सीट भन्दा तल नआउने पक्का जस्तै छ । माओवादी र कांग्रेसले भनेजति सीट लिँदा दुई पार्टीमा नै १४० सीट जान्छ । बाँकी २५ सीटमा तीन दललाई मिलाउन कठिन छ । यही परिस्थितिलाई समाएर तेस्रो भनिएका अमूक शक्तिले बालुवाटार र बालकोटबीचमा खेल खेलिरहेको स्रोतको दावी छ ।

माओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड पनि माओवादीलाई आगामी निर्वाचनमा दोस्रो शक्तिका रुपमा स्थापित गराउने प्रयासमा छन् । गठबन्धनमा रहेका दलहरुले पाएको सीटमा फरक दलका मतदाताले पनि समान रुपमा मत दिए एमाले बढारिन सक्ने अनुमान ओलीको जस्तै प्रचण्डको पनि देखिएको छ । एक्लै चुनावमा जाँदा मधेश केन्द्रित दलभन्दा पछि पर्ने डर प्रचण्डलाई छ । त्यसैले उनी वार्गेनिङमा रहेपनि गठबन्धनबाट बाहिर जाने आँट गर्न सकेका छैनन् ।

एक्लै निर्वाचनमा जाँदा माधव नेपाल नेतृत्वको नेकपा एसको हालत झन खराब हुने निश्चित छ । यी यावत कारणले गर्दा कांग्रेस संस्थापनइतर पक्षका नेता डा. शेखर कोइराला र महामन्त्री गगनकुमार थापाले सय सीटभन्दा तल नआउन सभापति देउवालाई दवाव दिइरहेका छन् । नेकपा विभाजित भएयता नेकपा एमालेको पनि जनमत खस्किएको छ । यो अवस्थामा सबै दल एक्लाएक्लै चुनाव लड्दा पनि कांग्रेसलाई खासै घाटा हुने देखिदैन् ।

कांग्रेसलाई पनि घाटा नहुने र एमाले पनि बलियो अवस्थामै रहने भएकाले बालुवाटार र बालकोट मिलाउने कसरतमा रहेको अमूक शक्तिले गठबन्धन फुटाउने जोडबल गरिरहेको स्रोत बताउँछ । ओलीले राष्ट्रपतिको विषय पनि शर्तमा राखेका छन् । राष्ट्रपतिलाई विवादमा ल्याउने काम रोक्न र नागरिकता विधेयकमा वैवाहिक अंगीकृत नागरिकता दिँदा समय तोकिनुपर्ने उनको माग छ ।

स्रोतको भनाइमा अहिले गठबन्धन भत्काएर एक्लै चुनावमा जाने विषयमा चीनको पनि हात देखिएको छ । चीनको राष्ट्रिय जनकंग्रेस अध्यक्ष ली चान्सुको आगामी सोमबारबाट हुने नेपाल भ्रमणले यस्तो सहकार्यमा बल दिने बताइएको छ । लोकतन्त्रपछि चीनले नेपालका राजनीतिक दलसँग सहकार्य थालेको थियो । चीनको इच्छा आफ्नो जस्तै विचारधारा भएका बामपन्थी पार्टीहरूमाथि दवाव बढाउनु पनि रहेको छ ।

नेपालमा बामपन्थी मिलाउने अभियानमा चिनियाँहरू प्रयासरत देखिएका छन् । एमाले र माओवादी केन्द्र मिलेर बनेको नेपालकै ठूलो नेकपा फेरि पुरानै अवस्थामा फर्किएको छ । सुरुवातमा चीनले नेपालमा आफ्नो प्रतिनिधि पठाएर विवाद मिलाउने कोशिश गरेको थियो । तर, चीनले सोचेजस्तो बामपन्थी मिलेर अघि बढ्न सकेनका छैनन् ।