कांग्रेस र एमाले मिलाउन तेस्रो शक्ति सक्रिय, शेखर नेतृत्वमा सहमति खोजिदै

२४ मंसिर, काठमाडौं । सत्ता गठबन्धनमा रहेका दलहरुले नयाँ सरकार गठनको तयारी गरिरहेका बेला सरकारको समीकरण परिवर्तन हुनसक्ने संकेतहरु देखिन थालेका छन् । प्रत्यक्ष रुपमा पहिलो र दोस्रो दल बनेका नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमालेबीच सरकार गठनमा सहमति हुननसक्ने वातावरण बनिरहेका बेला अमुक शक्तिले यी दुई दल मिलाउन कसरत गरिरहेको सूचना बाहिरिन थालेका छन् । सम्बद्ध दलका नेताहरुले नै अब बन्ने सरकार कांग्रेस र एमालेको संयुक्त सरकार हुनसक्ने अहिले बताउन थालेका छन् ।

राजनीतिक स्थायित्व र आर्थिक विकासका लागि निर्वाचनमा प्राप्त जनमत अनुसार कांग्रेस र एमालेको सरकार बन्नुपर्ने उनीहरुको भनाइ छ । कांग्रेस र एमाले भित्रैबाट पनि दोस्रो र तेस्रो तहका नेताहरुले नेतृत्वलाई कांग्रेस र एमाले मिलेर सरकार बनाउनुपर्ने सुझाव दिइरहेका छन् ।तर, सहमति कहाँबाट गर्ने भन्ने बिन्दु फेला परेको छैन् । उनीहरुको भनाइमा छिमेकी राष्ट्रको पनि दुई दल मिलेर सरकार बनाउन भन्ने चाहना छ ।

नयाँ सरकार गठनको विषयलाई प्राथमिकतामा राखेर नेपालका लागि भारतीय राजदूत नविन श्रीवास्तवले दलका शीर्ष नेताहरुसँग भेटघाट बाक्लो बनाइरहेका बेला नेताहरुले समेत कांग्रेस र एमालेको संयुक्त सरकारको विषय उठाएका छन् । यहिबेला नेपालका केही नेताहरु चीन पुगेका छन् । नेपाली नेता चीन पुगेलगत्तै भारतीय राजदूतको सक्रियता पनि बढेको छ । यो विषयमा कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा र नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीबीच कुराकानी भएको छैन् ।

दुई दलका शीर्ष नेतालाई मिलाउन कसरत गरिरहेका नेपाली कांग्रेसका एक नेताले बताए अनुसार देउवा र ओलीबीच सरकारका विषयमा कुरा गर्न पहिले केही विषयमा सहमति हुन आवश्यक छ । पहिलो अवस्था नेकपा माओवादीका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल‘प्रचण्डको’ भूमिका अझै शंकास्पद छ । उनी प्रधानमनत्री नपाएको अवस्थामा कस्तो भूमिकामा रहन्छन भन्ने विषय खुलिनसकेको नेताहरु बताउँछन् । यसकारण माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले प्रधानमन्त्री बन्ने दौडलाई तीव्रता दिँदा वर्तमान गठबन्धन रहन्छ अथवा रहँदैन भन्ने प्रश्न बाँकी नै छ ।

प्रचण्डलाई आफ्ना मातहतका नेताहरूले एमालेसँग गठबन्धन गरेर अघि बढ्न सुझाव दिइरहँदा कांग्रेसले पनि एमालेसँग गठबन्धन गर्छ वा गर्दैन भन्ने राजनीतिक वृत्तमा चर्चा सुरु भइरहेको बेला उनी चुपचाप बसेका छन् । दुई नेता मिलाउन प्रयासमा रहेका एमाले नेताको भनाईमा भारतीय राजदूत श्रवास्तवले पनि यो विषयमा ओलीसँग कुरा उठाएका थिए । भारतीय राजदूत श्रीवास्तव एमालेका अध्यक्ष ओलीलाई भेट्न बालकोट पुगेका थिए ।

राजदूत श्रीवास्तवले भेटको खबर पठाएपछि ओलीले सचिवालय बैठकसमेत रोकेर श्रीवास्तसँग एक घण्टा छलफल गरेका थिए । अहिले मुख्य तीन विषयहरु उठाएर यसको निकास निकाल्नका लागि कांग्रेस र एमालेको संयुक्त सरकार बन्नुपर्ने तर्क अगाडि सारिएको छ । शान्ति प्रक्रियालाई टुंग्याउन, नागरिकता विधेयकलाई सहज रुपमा पारित गर्न र निर्वाचन प्रणालीमा केही परिवर्तन गर्ने जस्ता विषयमा पनि कांग्रेस एमाले नमिलि सहमित नहुने भनिएको छ ।

संविधान संशोधन गर्नुपर्ने माग पनि उठिरहेको र यसका लागि कांग्रेस र एमालेको संयुक्त सरकार बनेमा अरु दललाई सहभागी गराएर दुईतिहाई पुर्याउन सकिने सम्भावना रहने उनीहरुको तर्क छ । यस अभियानमा केही नागरिक अगुवाहरु पनि रहेको बताइएको छ । देउवा र ओलीले पनि यसअघि निर्वाचन प्रणालीमा कतिपय कुरा फेर्न आवश्यक भएको बताएका थिए । यसका लागि संविधान संशोधन गर्न आवश्यक छ ।

ती नेताले भने,‘संविधानका प्रावधान फेर्ने, संविधानमा व्यवस्था नभएका कुरा संशोधन गर्ने, परिवर्तन हुने खालका अनेक स्वार्थका विषय भएपनि यथार्थमा संविधान रक्षाको प्रश्न महत्वपूर्ण छ । निर्वाचनको परिणामले अहिले दलीय व्यवस्था र दलहरूविरुद्ध जसरी संगठित अभियान चलाउन खोजिएको छ, त्यसप्रति सजग रहन पनि निर्वाचन प्रणालीमा परिमार्जन गर्नुपर्छ ।’ यतिबेला बहुदलीय व्यवस्था र दलीय प्रणालीकै विरुद्ध आवाज पनि उठिरहेको छ ।

नेकपा एमालेका अध्यक्ष ओली पनि चुनावपछि कांग्रेस–एमालेको गठबन्धन सरकार बन्न सक्ने बताएका थिए । ओलीले केही महिनादेखि चुनावपछि सत्ता गठबन्धन भत्किने सम्भावना औल्याउँदै मतदान हुनुभन्दा दुई दिनअघि कांग्रेस–एमालेको गठबन्धन सरकार बन्ने बताएका थिए । गृहजिल्ला झापा पुगेका ओलीले यस्तो समीकरणबारे सार्वजिनक रूपमा बोलेका कारण पनि अहिले अदृष्य रुपमा खेलिरहेका राजनीतिक खेलाडीहरुलाई कांग्रेस र एमालेको सरकार बनाउन सहमति जुट्ने बताइरहेका छन् ।

यदि कांग्रेस र एमाले मिलेर सरकार बनाउने अवस्था आउनसक्ने देखिएमा एमालेले कांग्रेसले नेतृत्व गर्दा व्यक्ति फेर्नु पर्ने शर्त पनि राखेको बताइएको छ । उसले देउवाको नेतृत्वलाई जनताले अश्विकार गरिसकेको भन्दै कांग्रेसले प्रधानमन्त्रीमा अर्को व्यक्ति उभ्याउनुपर्ने शर्त राखेपछि कांग्रेसका संस्थापन इतरसमूहका नेता डा. शेखर कोइरालालाई प्रधानमन्त्री बनाउने गरी सहमतिको प्रयास भइरहेको नेताहरुको भनाई छ । तर, यसमा देउवा सहमत हुने विषय झन गम्भीर छ ।

सात पटक प्रधानमन्त्री बन्ने सपना बोकेका सभापति देउवा अहिले पनि पार्टीको नयाँ पुस्ता र सत्ता गठबन्धनकै अर्का उम्मेदवार प्रचण्डलाई समेत सत्ताको वागडोर सुम्पन तयार देखिएका छैनन् । त्यसैले एमालेका दोस्रो तहका नेताहरूको आश्वासनका आधारमा प्रचण्ड एमालेसँगै सत्ता साझेदारीको मनस्थितिमा जानसक्ने आशंका बढिरहेको छ । प्रचण्डले विकल्प खोजेमा एमालेसँग गठबन्धन गरेर कांग्रेस अघि बढ्ने सम्भावनालाई लिएर यी दुई दल मिलाउन अहिले प्रयास भइरहेको हो ।

यो विषयमा कांग्रेस र एमालेका मध्यमार्गी नेताहरुबीच छलफल चलेपनि छलफल भएको विषय बाहिरिएको छैन । तर, अनौपचारिक केही छलफल भएको विषयलाई नेतृत्वले पनि अस्वीकार गरेको छ । चुनाव जित्नेबित्तिकै एमाले अध्यक्ष केपी ओली र नेता प्रकाशमान सिंहबीच संवाद भएको थियो । तर, त्यो संवादलाई शुभकामना आदानप्रदान मात्र भएको मानिएको छ । कांग्रेस संस्थापन इतरसमूहका नेता कोइराला र ओलीबीच भने यी विषयमा समय समयमा कुराकानी भइरहेको बुझिएको छ ।

नेकपा एमाले उपाध्यक्ष युवराज ज्ञवाली पनि देशमा राजनीतिक संकटको परिस्थितिमा रहेकाले कांग्रेस–एमाले सरकार बन्नसक्ने संकेत गरेका छन् । सुनसरी क्षेत्र नम्बर ३ बाट चुनाव हारेका कांग्रेस नेता विजयकुमार गच्छदारले पनि देउवालाई भेटे लगत्तै सुनसरी पुगेर कांग्रेस एमालेको सरकार बन्नुपर्ने र यस विषयमा अनौपचारिक छलफल चलिरहेको बताएका थिए ।

ओलीको कोटरीभित्र पनि दुईथरीका भनाईहरु आईरहेका छन् । एकथरीले कांग्रेससँग मिलेर सरकार बनाउनुपर्नेमा जोड दिईरहेका छन् भने अर्कोथरीका नेताहरुले अहिले एमाले प्रतिपक्षमा बस्दा नै उचित हुने सुझाव ओलीलाई दिईरहेका छन् । तर अध्यक्ष ओलीले भने नेताहरुका यस्ता अभिव्यक्तिलाई बहसको विषय बनाएका छैनन् । एमाले अध्यक्ष ओलीले जोड दिएर विगतमा कांग्रेससँग गरेको गठबन्धनको उदाहरण दिँदै ‘मंसिरको निर्वाचनपछि कांग्रेस र एमाले सरकार पनि बन्न कुरामै जोड दिएर अहिले चुपचाप बसिरहेका छन् ।