राजनीतिको मुसेदौड : कांग्रेस अब झोक्राएर बस्ने कि अझ सशक्त दलको रुपमा अगाडि आउने ?

 नेपालको लोतान्त्रिक राजनीति मुसेदौडमा चल्न अभिसप्त छ । मुसेडौड त्यस्तो राजनीतिक डौड हो जयसका लागि न कुनै सिद्धान्त आवश्यक पर्ने न नैतिकता ? सत्ता हात पार्न जता जान सकिन्छ उतै डौडने । सत्ताबाट बाहिर आए एकले अर्कालाई अनेक आरोप लगाउने, भ्रष्टाचारी तथा अनैतिकताको प्रतिमूर्ति नै देख्ने प्रवृत्ति र सत्ता हात पार्न सिद्धान्तलाई एकातिर झुण्ड्याएर जोसँग जहिले पनि छुट्टिन र मिल्न जाने ।

पहिलेको राप्रपा मात्रै होइन पछिल्लो समय आफूलाई क्रान्तिकारी मान्ने तर खुम्चिँदै गरेको माओवादी डौडमा अब्बल देखियो । २०५१ पछि मुसेदौडका सुरुवातकर्ता शेरबहादुर देउवा पछिल्लो समय आफै दर्दनाक रुपमा खाडलमा परेका छन् । अतिमहत्वाकांक्षाको खाडलमा डुबेर डौडिरहेका राजनीतिक मुसाहरुलाई टुलुटुलु हेरिरहन बाध्य भएका छन् । उनले ज्योतिषीले सातौं पटकसम्म प्रधानमन्त्री बन्छौ भनेकोमा मखलेल हुँदै दलका नेता कसैलाई पनि मतलव नगरी आरजुसहित आफ्नो वरिपरिको सानो राजनीतिक घेराको मन्त्रणामा फसेर अहिलेको राजनीतिक अंकगणित र नेपाली कम्युनिष्टहरुको मुसेक्रान्तिकारी छलांगको हेक्का राख्न सकेनन् । अब उनी सफल राजनीतिक व्यक्तिका रुपमा त रहेनन् नै पार्टीका लागि भार बन्ने अवस्थामा आइपुगेका छन् । शेरबहादुर त फसे नै अब जनताले आशा गरेका युवा नेताहरुले कांग्रेसलाई कुन बाटोमा डोर्याउने होलान् ?

ओलीको संसद विघटन कदमको विरोध गर्दै गठबन्धन गर्नु र सरकार निर्माण गर्नुसम्म त ठीकै हो तर अहिलेको चुनावमा सिद्धान्तको साइनो नमिल्ने दलसँग कांग्रेसले गठबन्धन गरेर जानु सत्ता प्रप्तिका लागि थियो । त्यो पनि सभापति देउवा र उनको सानो घेराको महत्वाकांक्षा पूरा गर्नका लागि । प्रतिपक्षमा बस्न अहिलेको गठबन्धनका कारण ठूलो पार्टी भएको दोष किन बोक्नुपरेको थियो ? एक्लै चुनाव लडेर प्रतिपक्षमा बसेको भए ठूलो सम्मान पनि पाइन्थ्यो नि । हुन त २०७४ सालमा सरकारमै संलग्न भएका बेला सुटुक्क एमालेसँग गएर कांग्रेसलाई पल्टाइदिने पुष्पकमल दाहाललाई पूण विश्वास गरेर सत्तासुखको र्याल चुहाउनुु मूर्खताको पराकाष्ठा नै हो । कांग्रेस यदि एक्लै निर्वाचनमा गएको भए प्रजातन्त्रमा विश्वास गर्ने आमजनताले कति माया गर्थे होलान् ? कार्यकर्ता संगठन विस्तारमा कति सक्रियताका साथ लाग्थे होलान् ? कांग्रेस लोभी, दम्भी र आफ्नै कुरुप चरित्रको छायाँबाट डराएका शीर्ष नेतृत्वका कारण सम्मान गुमाउने अवस्थामा पुग्यो ।

कांग्रेस शीर्ष नेताहरुको त अब सान गिर्यो नै अब अन्य बौद्धिक युवा नेतहरुले यो प्रतिपक्षी भूमिकालाई बृहतरुपमा उपयोग गर्न सक्नुपर्छ । अहिलेसम्म आइपुग्दा कांग्रेस सिद्धान्त हराएको, समय सिद्धएको पुरानो दलको अवस्थामा गयो भन्ने चिन्ता तथा आरोपलाई चिर्न गम्भीर रुपमा लाग्नुपर्ने बेला आएको छ । वीपीले अगाडि सारेको प्रजातान्त्रिक समाजवाद के हो ? अब त्यसको औचित्व छ कि छैन ? त्यसको बृहत् बहसद्वारा निरुपण गर्ने बेला आएको छ । अहिले कम्युनिष्ट दलहरुले जनवाद, समाजवाद भने पनि खुला अर्थनीतिलाई छाड्न सक्ने अवस्था छैन । उनीहरु वास्तवमा इमान्दार भए त्यही वीपीको समाजवादसम्म पुग्न सक्छन् ।

अहिलेको दलाली राजनीतिको जालोमा चुर्लुम्म डुबेका ठूला भनिने नेताहरु यसबाट बाहिर निस्कन ज्यादै कठिन छ । कांग्रेसका सचेत नेताहरु गम्भीर भएर लाग्ने हो भने यसको व्याख्या, बहस र कार्यान्वयनको बाटोमा जान कुनै अप्ठ्यारो छैन । कांग्रेसको स्थानीय निकायमा ठूलो शक्ति छ । त्यसका माध्यमबाट कांग्रेसको प्रतिबद्धता पूरा गराउन सकिन्छ । सरकारी शिक्षालाई यही संयन्त्रबाट बलियो बनाउन सकिन्छ । स्वास्थ्यको भइरहेको संयन्त्रलाई व्यवस्थित गरेर जनउपयोगी बनाउन सकिन्छ । दलालीकरणलाई निषेध गर्न सकिन्छ । यसका लागि कांग्रेसका आशालाग्दा नेता केन्द्रमा बसेर कराएर होइन गाउँ गाउँ, सहर सहरसम्म गएर सहयोग र हौसला दिन सक्नुपर्छ । अहिलेको ठूलो अवसर त्यही हो उनीहरुका लागि ।

माओवादी सरकार भए पनि एमालेको नियन्त्रण दह्रो रहनेछ । ओलीले अगाडि सारेका सपनाका योजना लागू गर्न प्रयास गरिनेछ । ती योजना कार्यान्वयनमा उनीहरुसँगै बेरिएर रहेका दलालहरु नै बाधक बन्नेछन् वा ठूलो धनराशिमा अनियमितता, संस्थागत भ्रष्टाचार हुनेछ । यस्तो अवस्थामा कांग्रेसले गम्भीर भएर त्यसको विरोध गर्न सकेन भने कांग्रेस थप पतनको बाटोमा जानेछ । देउवा र उनको समूह कमजोर भएको छ । सो समूहले यस्ता कुरा अगाडि ल्याउन सक्ने आशा गर्न सकिन्न । पहिलेको नेकपा सरकारका बेला भएका अनेक अनियमिताको विरोध गरेर सुध्रिन बाध्य पार्न सकेको भए कांग्रेसलाई जनताले फरक रुपमा हेर्थे । शीर्ष नेताले जितेका छन्, सम्मान छैन, पार्टीको संगठन मजबुत छैन, सिद्धान्तमा स्पष्टता छैन । यस्तो अवस्थाबाट पार्टीलाई निकाल्न प्रतिपक्षी भूमिका हुन सक्छ ।

अब कांग्रेसले राष्ट्रपति, संघीय सरकार, प्रदेश सरकार गुमाउनेछ । लगभग सबै सरकारको नेतृत्व गर्ने तयारीमा रहेको देउवा र उनका वरिपरिको घेराका नेताहरुले माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालको अस्थिर चरित्रलाई बुझ्न सक्नुपथ्र्यो । अर्कातिर एमाले अध्यक्ष यसैको प्रतीक्षामा रहेको कुराको हेक्का रहनुपथ्र्यो त्यसो भएन । यो घटनाले शेरबहादुर वरिपरिका नेताहरु बालकृष्णा खाँड, पूर्णबहादुर खड्का प्रकाशशरण महत, विमलेन्द्र निधि, प्रकाशमानसिंह, आरजु देउवा, ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीजस्ता अनेकौं नेताको भविष्यको राजनीतिमा धक्का लगाइदिएको छ । संसदीय दलको निर्वाचनमा देउवाको पक्षमा नआएकाले दुवै महामन्त्रीलाई बेवास्ता गर्नु, अर्का उपसभापतिको उपेक्षा गर्नु र अन्य प्रभावशाली नेताहरुलाई पनि बेवास्ता गरियो । यसले गर्दा अहिलेको राजनीतिक परिघटनाको उत्तर देउवा र उनको समूहका नेताहरुले दिनुपर्नेछ । यही घटनालाई लिएर आन्तरिक कलहमा रुमल्लिनु भने कांग्रेसका लागि अझ ठूलो घातक हुन सक्छ ।