सत्ता गुमेपछि धुम्बाराहीमा इतर समूहसँग सामिप्यता बढाउँदै सभापति देउवा

२३ पुष, काठमाडौं । आफु नेतृत्वको गठबन्धन भाँडिएर सत्ताविमूख भएका नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा पुष १० यता सार्वजनिक कार्यक्रममा सहभागी भएका छैनन् । १३ दिन वित्दा पनि उनको सत्ता र पार्टी राजनीतिबारे कुनै पनि धारणाहरु आएका छैनन् । दिनहुँ जसो समाचार बनिरहने सभापति देउवा आफ्नै हठका कारण सत्ताबाट बाहिरिनु परेको अवस्थामा गुप्तबास बसेको अनुमान धेरैले गरेका थिए । तर, देउवा बाहिर अनुमान गरिए जस्तो न चिन्तित छन् न निष्क्रिय नै ।

उनी धुम्बाराहीस्थित कूटनीतिज्ञ कुलचन्द्र गौतमको निवासमा सबेरदेखि अबेरसम्म राष्ट्रिय राजनीतिको सेरोफेरोमै व्यस्त छन् । सत्ता राजनीतिमा सर्वश्व गुमाएपछि कांग्रेसमा बढेको तिक्तता मेटाउन र बाहिरिया राजनीतिलाई आफु अनुकुल बनाउन आन्तरिक र बाह्य नेताहरुसँग निरन्तर छलफलमा छन् । सोमबारसम्म गुटगत भेटघाटमा मात्र सीमित रहेका देउवा बुधबार यता निकै सक्रिय भएको उनी निकट नेताहरु बताउँछन् । एकाएक पुरानो गठबन्धन छाडेर नयाँ गठबन्धनबाट प्रधानमन्त्री बनेका माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले दिएको धोकाको बदला लिन रणनीतिक खेल पनि देउवाले निवासबाटै खेलिरहेका छन् ।

कांग्रेसलाई राजनीतिक दुर्घटनामा पुर्याएको भन्दै पार्टीभित्र चर्को विरोध भइरहेपनि यसलाई साम्य पार्न देउवाले निकटस्थहरुसँग सामिप्यता बढाएका छन् । पार्टी पंक्तिबाट नीति र विषेश महाधिवेशनको माग भइरहेका बेला परिस्थितिलाई अनुकुल बनाउने भन्दै केन्दीय समितिको बैठक पर सारेर इतर समूहका नेताहरुसँग पनि देउवाले छलफल थालेका छन् । माओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारले २६ पुसमा विश्वासको मत लिने तयारी गरिरहेका बेला सभापति देउवाले यसलाई असफल बनाउने बारे सबैभन्दा पहिले इतरसमूहका नेता डा। शेखर कोइरालासँग छलफल गरेका थिए ।

गत बुधबार देउवाले कोइरालालाई धुम्बाराही निवासमै बोलाएर पार्टीको केन्द्रीय समितिको बैठकका एजेण्डा र सत्ता समीकरणका विषयमा छलफल गरेका थिए । करिब दुई घण्टा देउवा र कोइरालाबीच छलफल भएको थियो । नेताहरुका अनुसार दुई घण्टा दुईबीच वान टु वान मात्र भएको छलफल सकिएपछि कोइराला हसिँलो अनुहार लिएर बाहिर आएका थिए । लगत्तै भोलीपल्ट बिहीबार संस्थापन इतर समूहले बोलाएको भेला पनि स्थगित भएको थियो । कोइराला बाहिरिए लगत्तै देउवासँग मुख्यसचेतक रमेश लेखक र पार्टी प्रवक्ता डा। प्रकाशशरण महतले केहीबेर छलफल गरेका थिए ।

डा।शेखर र महतसहितका नेतासँगको छलफल पछि बुधबार नै सभापति देउवाले पूर्वमहामन्त्री डा। शशांक कोइरालालाई पनि निवासमा बोलाएका थिए । शशांक र देउवाबीच पनि केन्द्रीय समिति, सरकार र समसामयिक राजनीतिक घटनाबारे लामै छलफल भएको थियो ।देउवाले शुक्रबार नीति महाधिवेशनको माग गर्दै विज्ञप्ती जारी गरेका महामन्त्रीद्वय गगन थपा र विश्वप्रकाश शर्मालाई पनि बोलाएर छलफल गरेका छन् । अहिले देउवा निवासमा संस्थपन र इतरसमूहका नेताहरुको भेटघाट बाक्लिएको छ ।

अचानक बदलिएको सत्ता समीकरणपछि केही दिन शान्त रहेका सभापति देउवाले पार्टी बाहिरका दलहरुसँग पनि छलफल बढाएका छन् । आफ्नै नेतृत्वको पाँचदलीय गठबन्धन बचाउन नसकेपछि प्रमुख प्रतिपक्षी दलको नेताको भूमिकामा पुगेका सभापति देउवाले सरकारले विश्वासको मत लिनुपूर्व सक्रियता बढाउँदा प्रधानमन्त्रीलाई विश्वासको मत लिन गाह्रो हुने विश्लेषण भइरहेको छ । पुस १० गते सत्ता गठबन्धन टुटेपछि संस्थापन इतर समूहका नेताहरुले विशेष महाधिवेशनदेखि सभापति देउवाको राजीनामा मागिरहेका बेला इतर समूहको नेतृत्व गर्दै आएका कोइराला र सभापति देउवाबीचको भेट निकै अर्थपूण देखिएको छ ।

बुधबार नै देउवाले पूर्वसहमहामन्त्री सुनीलकुमार थापा, नेता दीपक खड्का र दिलेन्द्रप्रसाद बडूसँग पनि छलफल गरेका थिए ।सत्ता समीकरणबारे देउवाले पार्टीका नेताहरुसँग मात्र हैन अरु दलका नेताहरुसँग पनि निवासमै बोलाएर छलफल गरिहेका छन् । देउवाले बुधबार माओवादी केन्द्रका नेता जनार्दन शर्मा, बिहीबार जसपा अध्यक्ष उपेन्द्र यादव र शुक्रबार एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधव नेपालसँग छलफल गरेका थिए । गठबन्धन बचाउन नसकेकोमा पार्टीभित्र भइरहेको देउवाको आलोचना पनि कम हुँदै गएको छ । समीक्षाका लागि २८ पुसमा सारिएको कांग्रेसको केन्द्रीय कार्यसमिति बैठकमा उनी सहज रुपमा प्रस्तुत हुने वातावरण पनि बनाइरहेका छन् ।

सभापति देउवा आफैँले बोलाएर सत्ता गठबन्धनका नेतासँग संवाद थालेका हुन् । अध्यक्ष नेपालले देउवासँग भेटेपछि एकीकृत समाजवादीले सरकारलाई समर्थनको विषयमा अलमल देखाएको छ । बिहीबार देउवाले जसपा अध्यक्ष उपेन्द्र यादवलाई बोलाएर समसामयिक राजनीतिक विषयमा छलफल गरेका थिए । केन्द्रमा जसपाले विश्वासको मत नदिए प्रदेशमा सहकार्य गर्न सकिने देउवाले प्रस्ताव गरेका थिए । स्रोतका अनुसार सभापति देउवा र नेकपा एमालेका अध्यक्ष ओलीबीच पनि अप्रत्यक्ष संवाद चलिरहेको छ । कांग्रेसको प्रस्तावमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले साथ दिए विश्वासको मतमा प्रचण्डलाई असफल बनाउन सकिने देउवाको बुझाइ छ ।

शुक्रबार महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माले कांग्रेसले कसैलाई प्रधानमन्त्रीको प्रस्ताव नगरेको बताएपछि राप्रपा नेताहरूले भने कांग्रेसबाट प्रधानमन्त्रीकै अफर आएको दाबी गरेका छन् । शुक्रबार बानेश्वरस्थित संसद भवनमा सर्वदलीय बैठकबाट बाहिरिने क्रममा राप्रपा नेता तथा सांसद ध्रुवबहादुर प्रधानले कांग्रेसले अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनलाई प्रधानमन्त्रीको प्रस्ताव गरेको भनााइ सार्वजनिक गरेका थिए । प्रधानको भनाइअनुसार प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्रीमा विश्वासको मत आउने अवस्थाबाट रोक्न सके अध्यक्ष लिङ्देनलाई कांग्रेसले प्रधानमन्त्री प्रस्ताव गर्ने भनेको हो ।

यता, संविधानको व्यवस्था अनुसार प्रचण्डले विश्वासको मत पाउन नसकेको अवस्थामा संसद्को पहिलो दल कांग्रेसले नै नेतृत्वमा दावी गर्नुपर्छ । कांग्रेसले ठूलो दलको हैसियतमा अरुलाई प्रधानमन्त्रीमा प्रस्ताव गर्न नसक्ने भएपछि विश्वासको मतमा प्रचण्डलाई असफल बनाउने समीकरण बन्न नसकेको हो । संविधानको धारा ७६ (१) को व्यवस्थाअनुसार कुनै पनि दलले बहुमत प्राप्त गर्न नसकेको अवस्थामा राष्ट्रपतिले संविधानको धारा ७६ (२) को व्यवस्था अनुसार आह्वान गरेकी हुन् । यो नभएको खण्डमा सिधै ७६ को ३ अनुसार जानुपर्छ ।

बहुमतसिद्ध नहुने अवस्थामा मात्र धारा ७६ (३) अनुसारको सरकार गठनको प्रक्रिया अघि बढ्छ । ‘उपधारा २ बमोजिम प्रधानमन्त्री नियुक्त हुनसक्ने अवस्था नभएमा वा त्यसरी नियुक्त प्रधानमन्त्रीले उपधारा ४ बमोजिम विश्वासको मत प्राप्त गर्न नसकेमा राष्ट्रपतिले प्रतिनिधिसभाको सबैभन्दा बढी सदस्य भएको दलको नेतालाई प्रधानमन्त्री नियुक्त गर्नेछ,’ संविधानमा छ । यही धाराले गर्दा धुम्बारहीमा देउवाले गरिरहेको प्रयास सफल हुन नसक्ने देखिएको हो । तर, देउवा भने अझै प्रयासरत छन् ।