कर्णालीमा विद्यार्थी अनुपातका शिक्षक नहुँदा समस्या

हेमन्त केसी

२८ माघ, सुर्खेत । जटिल भुगोलका साथै प्रयाप्त पूर्वाधारको अभावमा समस्य भोग्दै आएको कर्णालीमा विद्यार्थी अनुपातका शिक्षक नहुँदा समस्या हुँदै आएको छ ।

विद्यालय जान मात्र एक घण्टा पैदल हिड्नुपर्ने त्यसमा पनि बस्ने ठाउँमा नपाउदा भुइ मै बस्नु पर्ने कथा कर्णालीका लागि सामान्य बेथा मात्र हो । आधारभुत तह पढदासम्म पाठ्यपुस्तकको पाठ पुरै पठन समेत मुस्किल हुने कर्णालीका लागि नयाँ भने होइन । भएका शिक्षकले समेत व्यापार , ठेक्का र अन्य व्यवसाय गरेर विद्यालयमा पढाउनतर्फ ध्यान नदिदा कर्णालीको शैक्षिक अवस्था कम्जोर बन्दै गएको छ ।

निजी क्षेत्रका विद्यालयमा बिद्यार्थीहरु भर्ना दर वर्षेनी बढदै गएको छ । सामुदायिक विद्यालयमा वर्षेनी घटदै गएको छ । विद्यालयमा रहेको प्रधानाध्यापकले आफन्त मात्र भर्ती गर्दा शैक्षिक अवस्था झन बिग्रिदो अवस्थामा पुगेको छ । विद्यालय व्यवस्थापन समितिका समेत आफन्तलाई ल्याउदा विरोध गर्नेको मुख थुन्ने प्रयोस हुँदै आएको नागरिक अगुवार राजेन्द्रविक्रम शाहले बताए । निजी स्रोतबाट राखिएका शिक्षक समेत अधिकांश शिक्षककै आफन्त रहेका छन् । यो कर्णालीका १० जिल्लाकै समस्या हो । अहिले कर्णलीका १० जिल्लामा भारी मात्रामा शिक्षकको दरबन्दी खाली रहेको छ । सरकारले पहाडी जिल्लामा ४५ विद्यार्थी बराबर एक शिक्षक हुनुपर्ने मापदण्ड बनाएको छ ।

हिमालमा ४० विद्यार्थी बराबर एक शिक्षकको नियम छ । कर्णालीका सबैजसो विद्यालयले उक्त मापदण्डअनुसार शिक्षक पाएका छैनन् । शिक्षक र विद्यार्थी अनुपातअनुसार दरबन्दी मिलानको प्रयास गरिए पनि समस्या समाधान हुनसकेको छैन । विद्यालय सङ्ख्या धेरै र दरबन्दी कम भएकाले दरबन्दी मिलान गर्न समस्या भएको सम्बन्धित जिल्लाका शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइका प्रमुखहरूले बताएका छन् ।

दैलेखस्थित समन्वय एकाइका निमित प्रमुख रतन विष्टका अनुसार प्राविमा अहिले कायम रहेको दरबन्दीमै पनि दुई सय हाराहारीमा शिक्षक दरबन्दी खाली छ । यस्तै रुकुुमपश्चिममा प्राविमा २८ दरबन्दी थप गर्न माग गरिएको छ निमाविमा चार र माविमा एक जनाको दरबन्दी माग गरिएको शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइ प्रमुख ताराप्रकाश पुनमगरले बताउनुभयो । जुम्लामा प्राथमिक तहका चार सय ४० दरबन्दीमध्ये ४१ दरबन्दी खाली छ । शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइ प्रमुुख मक्कर भण्डारीका अनुसार जुम्लामा निमाविमा ८० र मावि तहमा ६० दरबन्दी भए पनि अपुग भएपछि थप पाँच दरबन्दी माग गरिएको छ ।यस्तै सुर्खेतमा ३१ दरबन्दी पदपूर्ति हुन बाँकी छ ।

शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइ सुर्खेतका शाखा अधिकृत नारायणप्रसाद पौडेलका अनुसार निमावि र माविमा तहमा आवश्यक शिक्षक भए पनि प्राथमिक तहमा अभाव छ । सुर्खेतमा एक सय ५६ मावि, दुई सय ४५ निमावि र प्राथमिक तहमा एक हजार एक सय ९१ शिक्षक दरबन्दी पदपूर्ति छ । तर प्राथमिक तहमा ३१ दरबन्दी पदपूर्ति हुन बाँकी रहेको पौडेलले बताए ।

यसैगरी मुगुमा तीनवटै तहका लागि एक सय छ दरबन्दी माग गरिएको छ । प्राविमा ६८, निमाविमा १३ र माविमा २५ दरबन्दी आवश्यक देखिएको शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइ मुगुका प्रमुख सूर्य खत्रीले जानकारी दिए ।