नेपालीले ५० खर्ब ३६ अर्ब उपभोगमा खर्चिने अनुमान

१५ जेठ,काठमाडौं । आर्थिक वर्ष ०७९/८० को आर्थिक सर्वेक्षणले जीडीपीको अनुपातमा कुल उपभोगमा कमी आएको देखाए पनि चालु आर्थिक वर्षमा नेपालीले उपभोगमा ५० खर्ब ३६ अर्ब रुपैयाँ खर्चिने अनुमान गरेको छ । यस वर्षको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी) को अनुपातमा यो खर्च ९३.६ प्रतिशत हो । जीडीपीको अनुपातमा चालु आर्थिक वर्षमा कुल उपभोग ०.६ प्रतिशत विन्दुले घटेको छ । गत आर्थिक वर्षमा नेपालीको कुल उपभोग जीडीपीको अनुपातमा ९४.२ प्रतिशत थियो ।

समग्र मागमा कमी आइरहेकाले जीडीपीको अनुपातमा कुल उपभोगमा कमी आएको हो । नेपालमा कुल उपभोग र कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको अनुपात प्रायः ९० प्रतिशतभन्दा माथि रहँदै आएको छ । पछिल्लो एक दशकमा जीडीपीमा उपभोगको हिस्सा वार्षिक औसत ९१.२ प्रतिशत रहेको सर्वेक्षणमा उल्लेख छ ।

आयातमा संकुचन आएसँगै जीडीपीको अनुपातमा कुल उपभोगमा कमी आएको राष्ट्रिय तथ्यांक कार्यालयले जनाएको छ । जनसंख्या वृद्धिदरको तुलनामा जीडीपीको वृद्धिदर बढी छ । यसले पनि जीडीपीको अनुपातमा उपभोगमा केही कमी आएको हो । घरपरिवारले पुँजीगत वस्तु खरिद गरेको अवस्थामा पनि त्यसलाई उपभोगमा गणना गरिन्छ । गत वर्ष सरकारले आयातमा प्रतिबन्ध लगाएपछि घरपरिवारले विलासिताका महँगा गाडीको खरिद घटेको छ । यसले समग्र उपभोगमा सीमान्त रूपमा कमी आएको देखिएको छ ।

जीडीपीको अनुपातमा घटे पनि रकमका आधारमा भने कुल उपभोग ८.३ प्रतिशतले बढ्ने सर्वेक्षणको प्रक्षेपण छ । यसले गत वर्षको तुलनामा यस वर्ष नेपालीले उपभोग्य वस्तु तथा सेवामा गर्ने खर्च बढेको छ । अघिल्लो वर्षको तुलनामा गत आर्थिक वर्षमा कुल उपभोग १४.१ प्रतिशतले बढेको थियो । गत आर्थिक वर्षमा नेपालीले उपभोगमा ४६ खर्ब ४८ अर्ब रुपैयाँ खर्चिएको राष्ट्रिय तथ्यांक कार्यालयले जनाएको छ ।  

चालु आर्थिक वर्षमा जीडीपीमा सरकारी क्षेत्रको उपभोगको अनुपात उल्लेख्य रूपमा घटी एक दशकयताकै न्यून हुने अनुमान छ । चालु आर्थिक वर्षमा जीडीपीमा उपभोगको अनुपात सरकारी क्षेत्रको ५.४, निजी क्षेत्रको ८६.३ र गैरनाफामूलक संस्थाको १.८ प्रतिशत रहने अनुमान सर्वेक्षणले गरेको छ । गत आर्थिक वर्षमा यस्तो अनुपात सरकारी क्षेत्रको ८.५, निजी क्षेत्रको ८३.९ र गैरनाफामूलक क्षेत्र १.८ प्रतिशत थियो । 

चालु आर्थिक वर्षमा सरकारी क्षेत्रको उपभोग घट्ने र निजी क्षेत्र तथा गैरनाफामूलक संस्थाको उपभोग बढ्ने अनुमान छ । गत आर्थिक वर्षमा सरकारी क्षेत्र, निजी क्षेत्र र गैरनाफामूलक संस्थाको उपभोगको अनुपात क्रमशः ९.०१, ८९.०९ र १.९१ प्रतिशत रहेकामा चालु आर्थिक वर्षमा यस्तो अनुपात ५.८०, ९२.१८ र २.०२ प्रतिशत रहने अनुमान सर्वेक्षणमा गरिएको छ ।

कुल निजी उपभोगमध्ये खाद्यान्नको अनुपात बढी छ । चालु आर्थिक वर्षमा कुल निजी उपभोगमा खाद्यान्न, गैरखाद्यान्न वस्तु र सेवाको अंश क्रमशः ४८.३, १८.७ र ३३ प्रतिशत रहने अनुमान छ । विगत १० वर्षमा कुल निजी उपभोगमा खाद्यान्नको हिस्सा ४९, गैरखाद्यान्नको १८.४ र सेवाको ३२.६ प्रतिशत छ । कुल राष्ट्रिय बचत जीडीपीको ३१.७ प्रतिशत रहने अनुमान सर्वेक्षणमा गरिएको छ । 

गत आर्थिक वर्षको तुलनामा चालु आर्थिक वर्षमा कुल लगानीमा सुस्तता आउने अनुमान छ । ब्याजदरमा भएको वृद्धिका कारण कर्जा प्रवाहमा आएको कमी र उच्च मूल्य वृद्धिले आर्थिक गतिविधिमा सुस्तता आई कुल लगानीमा समेत कमी आएको सर्वेक्षणमा उल्लेख छ । कुल स्थिर लगानीमा सरकारी र निजी क्षेत्रको अंश बढ्दै गएको छ । सार्वजनिक संस्थाको अंश घट्दै गएको छ । चालु आर्थिक वर्षमा कुल स्थिर लगानी १३ खर्ब ५६ अर्ब रहने अनुमान छ । गत आर्थिक वर्षमा यस्तो अन्तर ३१.६ प्रतिशत थियो । गत आर्थिक वर्षको तुलनामा यस वर्ष कुल लगानी ५ प्रतिशतले घटेकाले बचत र लगानी बीचको अन्तरमा कमी आएको हो ।

चालु आर्थिक वर्षमा प्रतिव्यक्ति कुल गार्हस्थ्य उत्पादन १ लाख ८२ हजार ६ सय ८३ रुपैयाँ पुग्ने अनुमान छ । गत वर्ष यो १ लाख ६९ हजार ३९ रुपैयाँ थियो । चालु आर्थिक वर्ष प्रतिव्यक्ति जीडीपी ८.१ प्रतिशतले बढ्ने अनुमान सर्वेक्षणमा गरिएको छ । अमेरिकी डलरका आधारमा प्रतिव्यक्ति कुल गार्हस्थ्य उत्पादन गत आर्थिक वर्ष ०७९÷७९ मा १ हजार ३ सय ९९ अमेरिकी डलर रहेकामा चालु आर्थिक वर्षमा परिवर्तन नहुने अनुमान छ । प्रदेशगत रूपमा बहुआयामिक गरिबीमा उच्च विषमता देखिन्छ । प्रदेशगत जनसंख्यामध्ये बहुआयामिक गरिबी कर्णालीमा सबैभन्दा बढी ३९.५ र वाग्मतीमा सबैभन्दा कम ७ प्रतिशत छ । मानव विकास प्रतिवेदन २०२१ अनुसार नेपालको मानव विकास सूचकांक ०.६०२ पुगेको छ ।