रोकिएन शेयरबजारको गिरावट, दुई दिनमै एक खर्ब बढीको नोक्सान

१७ जेठ, काठमाडौं । शेयरबजारमा भारी गिरावट आएको छ । बुधबार पनि शेयरबजार उच्च अंकले घटेको छ । कारोबार बन्द हुँदा परिसूचक नेप्से अघिल्लो दिनको तुलनामा ३८.८३ अंक घटेर १८४९ अंकमा कायम भएको छ । यसअघि मंगलबार ५३ अंक घटेको थियो । बजेट घोषणापछिको दुई दिनमा नेप्से ९१ अंक घटिसकेको छ ।

अर्थमन्त्री डा प्रकाशरण महतको कर नीतिले लगानीकर्ताले दुई दिनमा एक खर्बभन्दा बढीको सम्पत्ति गुमाएका छन् । बजेट अगाडि नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) को बजार पुँजीकरण २८ खर्ब २७ अर्ब थियो । सोमबारको शेयर कारोबारपछि बजार पुँजीकरण २७ खर्बभन्दा तल झरेको छ । यसरी बजेटको नीतिले शेयर बढ्ने आशामा रहेका लगानीकर्तालाई बजेटले झन घाटा बढाउने काम गरेको देखिएको छ ।

शेयरबजार घट्नुको पछाडि बजेटमा लिएको कर नीति प्रमुख कारक हो । महतले बजेटमा समेटेको शेयरबजारमा पुँजीगत लाभकरले बजारमा अन्योल हुने वातावरण बनाएका छन् । अहिले शेयरबजारमा दीर्घकालीन लगानीकर्तालाई पाँच प्रतिशत र अल्पकालीन लगानीकर्तालाई साढे सात प्रतिशत लाभकर लाग्छ । मन्त्री महतले शेयरबजारबाट हुने आम्दानीलाई तलब खाने व्यक्तिले तिर्नुपर्ने दरअनुसार तिर्नुपर्ने नीति लिएका छन् ।
 
बुधबार कुल २ अर्ब ३१ करोड रूपैयाँको कारोबार भयो । मंगलबार २ अर्ब ३४ करोडको भएको थियो । कुल १६ कम्पनीको मूल्य बढ्दा २०३ को घट्यो । बजारका सबै उपसमूह घटेका छन् । बैंकिङ १८, विकास बैंक ७०, फाइनान्स ३४, होटल तथा पर्यटन १२५, जलविद्युत ६१, जीवन बीमा २२८, उत्पादन १७२, माइक्रो फाइनान्स ६३, निर्जीवन बीमा २२२, अन्य २० र ब्यापार उपसमूह ३५ अंक घटे ।

आत्मनिर्भर लघुवित्तको मूल्य सबैभन्दा धेरै १० प्रतिशत तथा माइखोला हाइड्रोको मूल्य ६ प्रतिशत बढ्यो । युनिलिभर नेपालको मूल्य सबैभन्दा धेरै १० प्रतिशत घट्यो । एसियन हाइड्रोपावरको ९.७, युनिक लघुवित्तको ८ प्रतिशत मूल्य घट्यो । कारोबार रकमका आधारमा प्रभु बैंक (संस्थापक), शिवम् सिमेन्ट, स्टान्डर्ड चार्टड, एनआईसी एसिया बैंक र तारागाउा रिजेन्सी क्रमशः अगाडि रहे ।

सेयर लगानीकर्ताहरुले घोषित बजेटको आय विवरण बुझाउनुपर्ने व्यवस्थाप्रति आपत्ति जनाएका छन् । सेयर लगानीकर्ताहरुले आयविवरण बुझाउनुपर्ने र सो मा आयकर लाग्ने आशय बजेटमा राखिएपछि त्रसित भएका हुन् । 

बजेटको बुँदा नम्बर २९ मा उल्लेख गरिएको धितोपत्र, तथा घरजग्गाको व्यावसायिक कारोबार गर्नेलाई छुट सम्बन्धी विशेष व्यवस्थामा भनिएको छ ‘प्राकृतिक व्यक्तिले नियमित व्यवसायको रुपमा धितोपत्र, जग्गा तथा घरजग्गा कारोबारको आय विवरण तथा कर दाखिल गर्ने बााकी रहेको भए आर्थिक वर्ष २०७६/७७ देखि २०७८/७९ सम्मको त्यस्तो कारोबारको घोषणा गरी आयकर ऐन, २०५८ बमोजिम लाग्ने करको ५० प्रतिशत रकम २०८० साल चैत मसान्तभित्र दाखिल गरेमा सो मा लाग्ने बाँकी कर, शुल्क तथा ब्याज मिनाहा हुनेछ र यसरी कर दाखिल गर्ने प्राकृतिक व्यक्तिको सो भन्दा अघिल्ला आर्थिक वर्षको कर, शुल्क तथा ब्याज मिनाहा हुनेछ ।’