समाजवादी मोर्चाः एक टाउको दुखाई राजनीतिको अवसान

२०८० साल असारको पहिलो आइतबार । देशको केन्द्रीय राजधानीको केन्द्रविन्दु कालीमाटी । सडकभरी पोखिएका गोलभेँडा ! गोलभेँडा थिचिएर राताम्मे भएको सडकमा देश दुखिरहेको थियो । यो रंग किसानको पसिना थियो । जुन पसिनामा उनीहरूको श्रमको रगत थियो । आज त्यही रगत सडकमा पोखिएर रातै बनेको छ । देश दुखिरहेको छ । किसानहरू रोइरहेका छन् ।

यो रुवाई तबबाट शुरु भयो, जब यहाँ राजनीति मोर्चा गठन हुँदै गए । जति जति राजनीति मोर्चाहरु बनाइए, उति उति रगत र पसिना बगिरह्यो । जसले बगाउन उक्साए, उनीहरू सधैं शासक बनेर जनतालाई पीडा दिइरहे । जसले रुने नियति पाइरहे, उनीहरू सधैं कालीमाटीमा पोखिरहे । आजसम्म नेपालको राजनीतिले दिएको उपहार यही मात्र हो ।

कसैले भन्ला, तिमी बोल्न लेख्न पाएका छौ, यही हो, हाम्रा मोर्चाले दिएको ! तर, उनीहरूलाई के थाहा, तिमीलाई राजनीति गर्ने अधिकार दिन ज्यान दिएका यिनै जनता हुन् । यिनै किसान हुन् । यी सारा उपभोक्ता हुन् । गोलभेंडा थिचिएका रक्तरंग देखेर न प्रधानमन्त्रीको मन पोल्यो, न कृषि मन्त्रीको ! बिचौलिया पालेर हुर्किएका यी नेताहरूका मोर्चा अहिले कसाइका कारखाना मात्र भइरहेका छन् । 

किसानलाई मूल्य नदिने र उपभोक्तालाई महंगी बढाउने तिम्रा मोर्चाहरु अब सकिनुपर्छ मात्र होइन, खरानी हुनुपर्छ भनेर तिम्रै हजारौं कार्यकर्ता लामबद्ध लागेर विदेशिएका छन् । हिजो जुन–जुन नागरिकलाई उपयोग गरेर मिल्कायौं, आज तिम्रा लागि सबैभन्दा प्रधान शत्रु उनीहरू नै छन् । बन्दुक बोकायौ, आन्दोलनमा लगायौ, नेता बन्यौ अनि राज्य लुट्यौ । जनता लुट्ने यस्ता मोर्चा रुपी अस्त्रहरू अब निष्प्रभावी हुनेछन् । यो मोर्चामा अब बारुद हुने छैन । हिजो बारुद रुपी मोर्चा बनाएर जनतालाई मार्यौ, आज जनताले तिम्रा षडयन्त्र यसरी बुझेका छन्, कि अब जुनसुकै रुपका मोर्चाहरु यहाँ पड्कने छैनन् । बरु सेलाएर जानेछन् । नारायणी नदीमा बगाइदिनेछन् । चुनावसम्म पर्खेर हेर, हालत के हुनेछ ! 

                          उपेन्द्रको पासोमा मोर्चा

गौर हत्याकाण्डबाट राजनीति पगरी गुथेका उपेन्द्र यादव नेपालका एक खास ‘नटवर लाल’ प्रमाणित भइसकेका व्यक्ति हुन् । यी कम्युनिष्टको राजनीति गर्छन् र मधेशको सहानुभूति बटुल्छन् । तर, यिनले जनताको राजनीति गर्दैनन् । यिनले त जातीय र गुटगत अस्त्र निर्माण गर्छन् । यिनैको भड्खालोमा जाकिएर अब कहिल्यै उठ्न नसक्ने गरि बाबुराम भट्टराई जाकिइसकेका छन् । अब बनेको यो मोर्चा त्यो अन्तिम भड्खालो हुनेछ, जहाँ पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’, माधव नेपालहरु अझ तल जाकिने छन् । त्यहाँबाट यी कहिल्यै माथि उठ्ने छैनन् ।

सत्तालिप्साकाे परिचय बनाएका उपेन्द्रसँग मधेशी जनता मात्र हैरानमा छैनन्,  यिनीसँग संगत गरेका सबै नेताहरू रुष्ट हुँदै आएका छन् । उपयोगवादको सिद्धान्तलाई मूलमन्त्र बनाएर राजनीति गर्ने उपेन्द्रको सहभागी हाल निर्माण भएको समाजवादी मोर्चाका लागि विषालु हुने निश्चित छ । यिनैको कारण यो मोर्चाको उद्देश्य पुरा हुने त कल्पनै नगरौँ, नेपालको कम्युनिष्ट आन्दोलन पुरै तहसनहस हुने निश्चित छ ।

उपेन्द्रको राजनीति ०३२ देखि कम्युनिष्ट मैदानबाट शुरु भएपनि यी कहिल्यै कुनै एक पार्टीमा अडिएनन् ।यसका खास दुई कारण थिए, पहिलो अवसरवादी, दोस्रो असहिष्णु । यी जुन पार्टीमा बस्छन्, त्यो पार्टी कि चकनाचुर हुन्छ, कि त्यो पार्टी समाप्त हुन्छ । पछिल्लो पटक बाबुरामको नयाँ शक्ति नामक एक पार्टी यसको उदाहरण हो । ०६३ साल ७ गते रौतहटको गौरमा भिडन्त निम्त्याएर २७ जना माओवादी समर्थकलाई मार्न उक्साउन लगाउने यिनी माथि लागेको आरोप अहिलेसम्म गलत पुष्टि हुन सकेको छैन । यो हत्याकाण्डपछि यी सधैं नेपालको राजनीतिमा सत्ताको वरपर मात्र रहेनन्, केन्द्रविन्दुमा रहे । 

देश दोहनमा पहिलो खेलाडी र जातीय भड्काव राजनीतिमा प्रथम सावित भएका उपेन्द्र कहिले कांग्रेस शक्तिलाई त कहिले कम्युनिष्ट मोर्चालाई उपयोग गरेर सत्ताको चास्नीमा डुबिरहे । ०७९ मंसिरको चुनाव हारेर गठबन्धन बदलेका यिनले अनेक तिकडमबाजी लगाउँदै ०८० बैशाख १० को चुनाव जितेरै सत्ता निर्माणको भान्छे बनेरै छोडे । सत्तालिप्साकाे परिचय बनाएका उपेन्द्रसँग मधेशी जनता मात्र हैरानमा छैनन्,  यिनीसँग संगत गरेका सबै नेताहरू रुष्ट हुँदै आएका छन् । उपयोगवादको सिद्धान्तलाई मूलमन्त्र बनाएर राजनीति गर्ने उपेन्द्रको सहभागी हाल निर्माण भएको समाजवादी मोर्चाका लागि विषालु हुने निश्चित छ । यिनैको कारण यो मोर्चाको उद्देश्य पुरा हुने त कल्पनै नगरौँ, नेपालको कम्युनिष्ट आन्दोलन पुरै तहसनहस हुने निश्चित छ । किनकी, विगतका अनेक काण्डले यो प्रमाणित गरिसकेको छ ।

            भारतले पेल्ने, चुँ नबाल्ने ! मोर्चा कि मर्चा ?

नेपालको संस्कृतिमाथि प्रहार हुँदा चुँ नबोल्ने यो मोर्चा र यसमा आबद्ध दलहरू किन चाहियो ? के यिनले नेपालको रक्षा गर्छन् ? यिनले गर्ने राजनीति सत्ता टिकाउने दाउ मात्र सिद्ध भएको छ । सत्ता स्वार्थका लागि रचिएको यो मोर्चा रक्सी बनाउने मर्चा जस्तै नशालु हुनेछ ।

अहिले नेपालमा मात्र होइन, दक्षिण एसियामै भारतको छिमेकी देशहरूसँगको सम्बन्धका विषयमा जोडतोडले बहस चलिरहेको छ । यो बहसमा नेपाल भारत सिमानादेखि राष्ट्रिय सवालहरू जोडिएका छन् । जब भारतले अखण्ड भारतको नक्सा जारी गर्यो तब, सबैभन्दा चिन्ता नेपालमा छायो । चिन्ता नेतामा होइन, जनतामा परेको छ । अहिलेसम्म कुनै नेताले यो विषयमा कुनै विज्ञप्ति जारी गरेनन् । जनताको सहानुभूति बटुल्न कुनै कुनै नेताहरू यस बारेमा बोले पनि कुनै पनि दलले संस्थागत विरोध गरेका छैनन् । 

तर, आज स्वतन्त्र जनप्रतिनिधि बालेन शाहले मात्र त्यो साहस गरे, जसले नेपालको सार्वभौम परिचय मजाले दिने तरंग पैदा गरिदिए । भारतलाई चुनौती दिएर बालेनले ग्रेटर नेपालको नक्सा आफ्नो कार्यालयमा राखिदिए । तर, यी मोर्चाका कुनै पात्रले आफ्नो देशको पक्षमा बोलेनन् । 

नेपाली कांग्रेस र एमालेका विषयमा अर्को आलेखमा उल्लेख हुनेछ । तर, यो आलेखमा आज गठन गरिएको समाजवादी मोर्चा र यसमा आबद्ध दलहरूका चर्तिकला वाञ्छनीय हुने भएकोले मोर्चाको औचित्य केका लागि प्रश्न गरिएको हो । माओवादी त्यो पार्टी हो, जसले भारतमा बसेर युद्धको तयारी गर्ने र भारतीय विस्तारवादको गाली गर्दै राजनीति अभीष्ट पुरा गरिरह्यो । तर, जब यो पार्टी कांग्रेस एमाले जस्ता पार्टीको गठजोडमा पर्यो तब माओवादी सबैभन्दा भारतपरस्त पार्टी बन्यो । यसको पछिल्लो उदाहरण हो, नक्सा विवाद र आदिपुरुष हिन्दी फिल्म । यी दुवै विषयमा माओवादीको मुल नेतृत्व बोलेको छैन । बंगलादेश र पाकिस्तान सरकारले भारतसँग जवाफ माग्दा नेपाल भने चुपचाप छ । आदिपुरुष फिल्ममा ‘भारतका राजा जनककी छोरी सीता’ घोषणा गर्दा माओवादीले सम्हालेको संचार मन्त्रालय बोल्दैन ।

उल्टो माओवादी मन्त्री रेखा शर्मा सेन्सर बोर्डले पास गरेको फिल्म चल्न दिनुपर्ने विज्ञप्ति जारी गरेर भारत भक्त बनिन् । एउटा बालेन शाहले छेडेको अभियानले आज देशभर आदिपुरुष फिल्म चल्न बन्द भएको छ ।नेपालको संस्कृतिमाथि प्रहार हुँदा चुँ नबोल्ने यो मोर्चा र यसमा आबद्ध दलहरू किन चाहियो ? के यिनले नेपालको रक्षा गर्छन् ? यिनले गर्ने राजनीति सत्ता टिकाउने दाउ मात्र सिद्ध भएको छ । सत्ता स्वार्थका लागि रचिएको यो मोर्चा रक्सी बनाउने मर्चा जस्तै नशालु हुनेछ । जुन नशाले यी सबै दललाई तहसनहस बनाउने निश्चित छ । 

मोर्चाका पात्रहरूले भन्न सक्छन्, वामपन्थी मत एकीकृत गर्न यो गरिएको हो । तर, यो जस्तो दिवास्वप्न केही हुनेछैन । ०७५ जेठ ३ गते एमाले र माओवादी एकीकृत भएर बनेको नेकपा फुटाएर अल्पमतमा जाकिने अधिकांश पात्रहरु यही मोर्चामा छन् । किन की, नेपालका कम्युनिष्टहरूमा उपेन्द्र प्रवृत्ति रोग यसरी फैलिएको छ कि, एकले अर्कोको सफलता र नेतृत्व कदापी स्वीकार्न सक्दैनन् । देश दोहनमा खरो उत्रन सक्ने यी नेताहरू भोगविलासमुखी छन् । यी न जनताको लागि न मुलुकको लागि हुन् । केवल मुलुक दोहन गरेर समाजलाई भ्रष्टीकरण गर्ने भ्रष्टाचारका सरदार मात्र हुन् । 
                                 अन्तमा...
०६८ सालमा प्रधानमन्त्री भएका बाबुराम भट्टराई विकासको नयाँ मोडेल देखाएर लोकप्रिय बनेका थिए । तर, यो प्रशंसा धेरै टिकेन । किन की, जब यी जातीय, धार्मिक र संस्कृति विषयमा नेपाल भित्र अधर्मको खेती गरे, तब यिनको सामाजिक छवि पुरै समाप्त भएर गयो । उनको मात्र समाप्त भएको छैन, उनको सन्तानलाई पनि राजनीति गर्न अब चुनौतीको पहाड बनिरहेको छ । गत मंसिर ४ को चुनावमा उनकी छोरी मानुषी भट्टराई लज्जाजनक हार व्यहोर्नु नै बुवा बाबुरामको गलत कदमको परिणाम थियो ।

आज, काठमाडौंका मेयर बालेन शाह एक्लै यो देशको सार्वभौमिकतामा बोलेका छन् । तर, एकजना कम्युनिष्ट नेताहरूले यो बोल्ने आँट गरेका छैनन् ! त्यसैले, यस्ता अराष्ट्रिय भावनाबाट दीक्षित कम्युनिष्ट मोर्चाको उपयोगिता अब केका लागि भन्ने जोडदार बहस शुरु हुनेछ । जुन बहसमा मोर्चाका सबै नेताहरूको हार हुने निश्चित छ ।

आज बाबुराम प्रवृत्ति यो समाजवादी मोर्चाका अधिकांश अनुहारमा देख्न सकिन्छ । नेपाल विश्वमा खास पहिचान भएको मुलुक हो, जुन सबैभन्दा बहुसङ्ख्यक हिन्दु र बौद्ध धर्मसँग सम्बन्धित छ । यसलाई बेवास्ता गरेर भड्काउको राजनीति गर्नेहरू अब नेपालको धर्तीमा टिक्न सक्दैनन् । हो, अमेरिका, रसिया, चीन, जापान जस्ता ठूला मुलुकहरूमा स-साना सांस्कृतिक हस्तक्षेपले खास अर्थ राख्दैन । तर, नेपाल र भारतको रुप, रंग र ढंग समान भएकोले भारतीय हस्तक्षेपको ढटेर चिर्न सक्नुपर्छ । यो पहिचानको सवाल हो । 

अझै पनि विश्वले नेपाललाई भारतीय आँखाले हेर्ने कठपुतली नजर विद्यमान छ । यसमा सार्वभौम मुलुकको पहिचानलाई ध्यान दिएर जोडदार प्रतिकार गरिएन भने कुनै दिन नेपाल भारतमा विलीन हुनेछ । आज, काठमाडौंका मेयर बालेन शाह एक्लै यो देशको सार्वभौमिकतामा बोलेका छन् । तर, एकजना कम्युनिष्ट नेताहरूले यो बोल्ने आँट गरेका छैनन् ! त्यसैले, यस्ता अराष्ट्रिय भावनाबाट दीक्षित कम्युनिष्ट मोर्चाको उपयोगिता अब केका लागि भन्ने जोडदार बहस शुरु हुनेछ । जुन बहसमा मोर्चाका सबै नेताहरूको हार हुने निश्चित छ ।

यही हार नै आउने ०८४ सालको चुनावमा पत्तासाफ हुने मुल कारण बन्नेछ । आज निर्माण भएको मोर्चा कम्युनिष्ट समाप्त हुने गतिलो अन्तिम अस्त्र हुनेछ । किन की, भारतपरस्त, धर्म र जातको राजनीति गर्ने उपेन्द्रको पोखरीमा प्रचण्ड र माधव नेपालपनि संगै डुब्नेछन् । त्यसपछि किसानको गोलभेँडा सडकमा फाल्न बाध्य पार्ने कम्युनिष्ट समाजवादी मोर्चाको अवसान भएर नयाँ प्रजातान्त्रिक शक्तिको उदय हुनेछ । धन्यवाद ।