उच्च पोषणयुक्त र स्वस्थवर्द्धक दही खानुका फाइदै फाइदा

१५ असार, काठमाडौं । आज असार १५ अर्थात् नेपाली समाजमा खेतमा रोपाईं गरी दही चिउरा खाएर मनाउने परम्परा छ । खेतीपातीबाहेक अन्य पेसा र व्यवसायमा लागेका नेपालीले पनि आजको दिन दही चिउरा खाएर दिन मनाउने गर्दछन् । 

हामीले मनाउने विभिन्न चाड पर्वको छुट्टै मूल्य मान्यता भएपछि यस दिन खाने परिकारको पनि विशेष महत्व हुन्छ । आजका दिनमा खाइने दही चिउराले स्वास्थ्यलाई विभिन्न फाइदा पुर्याउने गर्दछ ।

स्वास्थ्यका किसिमले हेर्ने हो भने दहीमा उच्च गुणस्तरको चिल्लो, प्रोटिन, क्याल्सियम, पोटासियम, पानी, कार्बोहाइड्रेट, फस्फोरस, सेलेनियम र विभिन्न भिटामिन 'भिटामिन ए, बी १२, बी २' पाइन्छ । त्यस्तै दहीमा प्रोबायोटिक प्रोटिन पाइन्छ । जसले शरीरलाई चिसो बनाइराख्ने र शरीरलाई शीतलता प्रदान गर्ने गर्दछ । 

साथै यसले पाचन शक्तिको क्षमता बढाउँछ र रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने गर्छ । त्यस्तै चिउरामा कार्बोहाइड्रेट पाइन्छ । यो लामो समय राख्दा पनि अन्य खानेकुरा जस्तै सड्ने, गल्ने, बासी हुँदैन । यसले त झन् पाचनशक्ति तथा संक्रमण हुनबाट जोगाउन मद्दत गर्छ । साथै यसले तुरुन्तै शरीरमा ऊर्जा, फूर्तिलो बनाउने काम गर्छ ।

थोरै पैसामा अत्यधिक मात्रामा सस्तो, उच्च पोषणयुक्त, स्वस्थवर्द्धक तथा औषधिको काम गर्ने खाजा हो दही चिउरा । त्यही भएर उहिले उहिले झाडापखालाबाट बच्न दही चिउरा खाने गरिन्छ ।

आज असार १५ गते मानो रोपेर मुरि फालाउने दिन । आजका दिन दहीमा केरा, आँप र चिनी पनि मिसाउने गरिन्छ । त्यस्तै अहिलेका सिजनमा केरा र आँपको सिजन भएको कारण यही राखेर खाने चलन छ । जसले गर्दा अझ पोषणयुक्त खाजा बन्छ । तर हिजोआज बेमौसमी फलफूल पनि धेरै पाउने भएका कारण इच्छाअनुसार अन्य फलफूल मिसाएर पनि गरिन्छ । 

असारको मध्यमा भागमा आइपुग्दा नेपालमा मनसुन भित्रिसकेको छ र वर्षायाम सुरु भइसकेको छ । गर्मीले आत्तिएकाहरुका लागि वर्षाले राहत लिएर आएको छ । यहि मौसममा असार १५ मनाउदै दही खानुको छुट्टै मज्जा छ । 

दही गुणकारी पनि छ । दही सेवन गर्दा स्वास्थ्यमा अनेक लाभ मिल्छ । तर, दही खाने समय र तरिकामा भने ख्याल गर्नुपर्छ । किनभने दही गुणकारी हुँदाहुँदै पनि यसको सेवन गर्ने विधि र समय थाहा नहुँदा यो विषाक्त बन्न पुग्छ । दहीको अर्युवेदिक महत्व छ । यो स्वाद र स्वास्थ्यका लागि मात्र होइन, सौन्दर्यका लागि पनि उत्तिकै उपयोगी मानिन्छ । दहीमा केहि यस्ता तत्व हुन्छ, जसले पाचन क्रियालाई चुस्त राख्न सहयोग गर्छ । दहीमा प्रचुर मात्रामा क्याल्सियम पाइन्छ । यसका साथै, यसमा सोडियम, पोटासियम, भिटामिन ए, डी, बी–१२ पाइन्छ ।

१. पाचन क्रियामा सघाउँछ

दहीमा पाइने स्वस्थ ब्याक्टेरियाले पाचन क्रियालाई सहयोग पु¥याउँछ । यसले मसालेदार खानेकुराको असरलाई कम गर्दछ ।

२. मुटु स्वस्थ बनाउँछ

दहीले कोलेस्ट्रोलको मात्रालाई पनि नियन्त्रणमा राख्छ जसका कारण दही नियमित खाने व्यक्तिको मुटु स्वस्थ हुन्छ ।

३. प्रतिरोधी क्षमता बढाउँछ

दहीमा पाइने स्वस्थ ब्याक्टेरियाले प्रतिरोधी क्षमतामा वृद्धि गर्दछ ।

४.दाँत र हड्डी बलियो बनाउँछ

दहीमा क्याल्सियम र फस्फोरसको मात्रा अत्यधिक हुने भएकाले यसले दाँत र हड्डीलाई बलियो बनाउँछ । नियमित रूपमा दहीको सेवनले हड्डीसम्बन्धी रोग लाग्नबाट जोगाउँछ ।

५. छालाको स्याहारका लागि उपयोग गरिन्छ

दहीलाई घरेलु फेस प्याकमा अत्यधिक प्रयोग गरिन्छ । दहीमा जिङ्क, भिटामिन ई, फस्फोरसजस्ता मिनरल्स पाइने भएकाले यसले छालालाई जवान राख्छ ।

६.चायाँ हटाउँछ

दहीमा पाइने ल्याक्टिक एसिडले कपालको चायाँबाट राहत प्रदान गर्दछ । मेहेन्दीमा दही मिसाएर लगाउँदा चायाँ हट्नुका साथै कपाललाई नरम र चम्किलो राख्न मद्दत गर्दछ ।

७. तौल घटाउन सहयोग गर्दछ

​​​​​​​दहीमा पाइने क्याल्सियमले शरीरमा कार्टिसोल बनाउन सहयोग गर्दछ । शरीरमा कार्टिसोलको असन्तुलनले मोटोपना, हाइपरटेन्सन र कोलेस्ट्रोल बढाउने गर्दछ ।

८.तनाव र चिन्ताबाट राहत

खानामा दही समावेश गर्दा यसले शरीरलाई रिल्याक्स हुन मद्दत गर्दछ । एक अनुसन्धानका अनुसार दहीको सेवनले दिमागको त्यो भागको क्रियाकलापलाई कम गर्दछ जसले भावना र पीडालाई नियन्त्रण गर्दछ ।