महिला हिंसा : गत बर्ष भन्दा यो बर्ष चेतनाको कारणले कमै दर्ता !

काठमाडौं । पछिल्लो एक तथ्याङ्कअनुसार बैशाखदेखि चैत मसान्तसम्ममा मुलुकभर महिला हिंसाका घटनामा राष्ट्रिय महिला आयोग, नेपाल प्रहरी कार्यालय, राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगको अनुसार गत बर्ष भन्दा यो बर्ष बिभिन्न चेतनाको कारणले कमै दर्ता भएका छन् ।

महिलामाथि हुने हत्या, हिंसा, बलात्कार, र बोक्सी आरोपमा कुटपिटका घटना दिनप्रतिदिन घट्दै गएको पाइएको छ । वर्ष २०७५ को ११ महिनामा घरेलु तथा महिला हिंसासम्बन्धी राष्ट्रिय महिला आयोगमा २६६ उजुरी परेको छ ।

जसमध्ये २०८ घरेलु हिंसा र बाँकी ५८ महिला हिंसा छन् । साउनदेखि फागुनसम्ममा सबैभन्दा बढी साउनमा १८ र सबैभन्दा कम मङ्सिरमा दुई महिला हिंसासम्बन्धी उजुरी परेको छ । त्यसैगरी घरेलु हिंसासम्बन्धी सबैभन्दा बढी भदौमा ४७ र सबैभन्दा कम साउनमा १२ उजुरी परेका छन् ।

घरेलु हिंसासम्बन्धी माघमा १०४ र फागुनमा १००, त्यसैगरी महिला हिंसासम्बन्धी पुसमा ७ र माघमा १५ वटाको तथ्याङ्कलाई हेर्ने हो भने महिला हिंसा गत बर्ष भन्दा कम पाईन्छ । आयोगमा परेका धेरै उजुरी श्रीमान् र परिवारका अन्य सदस्यको कुटपिट, मानसिक यातना, घर निकाला, गालीगलौज, शारीरिक यातना, बोक्सी आरोपमा कुटपिट, बलात्कार, बालविवाह, चेलीबेटी बेचबिखनसम्बन्धी छन् ।

वैवाहिक वा प्रेम प्रस्ताव एवं जबर्जस्ती यौन सम्पर्क राख्न अस्वीकार गर्दा, दाइजोको मामिला वा अन्य सामान्य झगडा आदिमा महिला हिंसा भएको दखिन्छ । महिला हिंसाका घटनामध्ये सबैभन्दा बढी ४८ महिला तथा बालिकामाथि बलात्कार भएको पाइएको छ भने ३५ जनामाथि कुटपिट, १८ जनालाई खानलाउन नदिने, विवाह दर्ता, जन्मदर्ता तथा नागरिकताजस्ता स्रोत सुविधाबाट बञ्चतीकरण गरिएको छ ।

हिंसा प्रभावितमध्ये सबैभन्दा बढी ३८ प्रतिशत श्रीमानबाट

त्यस्तै १७ जनामाथि गालीगलौज, धम्की, चरित्र हत्याका कारण मानसिक हिंसा भएको, १३ जनामाथि यौन दुव्र्यवहार र १२ महिलाको हत्या भएका तथ्याङ्क सङ्कलन गरिएको छ । हिंसा प्रभावित महिलामध्ये सबैभन्दा बढी १७ देखि २५ वर्ष उमेर समूहका ३१ प्रतिशत र १६ वर्षभन्दा कम उमेरका किशोरी तथा बालिका २५ प्रतिशत रहेका छन् ।

यसैगरी २६ देखि ३५ उमेर समूहका २१ प्रतिशत, ३६ देखि ४५ उमेर समूहका नौ हिंसासम्बन्धी सबैभन्दा बढी भदौमा ४७ र सबैभन्दा कम साउनमा १२ उजुरी परेका छन् ।

चैतको अन्तिम सातासम्म तीन घरेलु हिंसासम्बन्धी उजुरी परेका प्रतिशत र ४६ वर्षभन्दा माथिका र उमेर समूह नखुलेका महिला सात÷सात प्रतिशत हिंसाबाट प्रभावित भएको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ । हिंसा प्रभावितमध्ये सबैभन्दा बढी ३८ प्रतिशत श्रीमानबाट, २१ प्रतिशत छिमेकीबाट र परिवारका सदस्यबाट २० प्रतिशत महिला हिंसा प्रभावित भएका छन् ।

घरेलु हिंसासम्बन्धी माघमा २० र फागुनमा २४, त्यसैगरी महिला हिंसासम्बन्धी पुसमा नौ र माघमा १२ वटाको तथ्याङ्कलाई हेर्ने हो भने महिला हिंसा झन् झन् बढ्दै गएको पाइन्छ । राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगमा पनि हिंसाका उजुरी पर्ने गरेको छ । तर विगत वर्षमाभन्दा कम उजुरी परेको आयोगले जानकारी दिएको छ ।

यस्तै नेपाल प्रहरीमा महिला हिंसा बिरुद्ध हुने अपराध जबजस्ती करणीका घटना १२७४, जबजस्ती करणी उद्योगमा ४६७ बहुबिवाहमा ५३७ बालबिवाहमा ५२ बोक्सीको आरोपमा २७ गर्वपतनमा ९ जातीय छुवाछुतमा १६ घरेलु हिंसामा ७३७६ अपाकृतिक मैथुनमा १४, बालयौन दुराचारमा १०९, अपहरणमा जबरजस्ती करणीमा २३, अपहरणमा जबरजस्ती करणी उद्योगमा १, ज्यान मार्ने उद्योग तथा अपहरणमा जबरजस्ती करणी उद्योगमा २, जबरजस्ती करणी गरी कर्तव्यज्यान ८, बालबिवाह गरी जबरजस्ती करणी १ मानब बेचबिखान जबरजस्ती करणी ३ रहेको छ ।

ऐन र कानुन पूर्ण नहुनु, भएका पनि प्रभावकारी कार्यान्वयन हुन नसक्नु, जनचेतनाको अभाव, गरिबी, अशिक्षा, परम्परागत संस्कृति, विभिन्न निकाय तथा संयन्त्रबीच आवश्यक समन्वय हुन नसक्दा अझै पनि महिला हिंसाका घटना हुदै गएका छन्् । यसलाई अन्त्य गर्नका लागि सरकार राज्य, सरोकार भएका सङ्घसंस्था र सबै नागरिकबीच एकता हुन जरुरी छ ।