पोड वे सेवा अध्ययनका लागि सरकारले दियो अनुमति, कहिले सुरु हुन्छ नेपालमा ?

१७ मंसिर, काठमाडौं । नेपालमा 'पोड वे सेवा'को सञ्चालनका लागि आवश्यक अध्ययन अगाडि बढाउन सरकारले अनुमति दिएको छ । सरकारले यसलाई चासो दिएर एक साता अघि मात्र नयाँ प्रविधिमा आधारित 'पोड वे सेवा'लाई अगाडि बढाउन कानुनी मान्यता दिएको हो । सरकारले मंसिर ७ मा राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरेर 'पोड वे सेवा' सञ्चालनका लागि आवश्यक नीति, नियम र अध्ययनका लागि बाटो खोलिदिएको छ ।  

यो 'पोड वे सेवा'को खास काम भनेको यात्रुलाई एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा सहज रुपले पुर्याउनु हो । सवारी चाप र साँघुरा सडक भएको ठाउँमा चाँडो गन्तव्यमा पुग्नका लागि यो सेवा विस्तार गर्न लागिएको छ । अहिले अध्ययनकै क्रममा छ । अस्तव्यस्त सवारी व्यवस्थापनको विकल्पका रुपमा 'पोड वे सेवा' सुचारु गर्नुपर्ने माग उठेपछि यसको अध्ययनका लागि कानुनी मान्यता दिइएको हो ।  

यो सेवा सडकभन्दा माथि तारको माध्यमबाट निश्चित ठाउँमा पुर्याउन सकिने प्रविधिबाट सुरु हुन्छ । तल सडकमा सवारी साधन गुडिरहेका हुन्छ भने यो त्यो भन्दा माथि वा अन्यत्रै तार विस्तार गरेर पोड वे संचालन गरिन्छ । उपत्यका जस्तो सार्वजनिक सवारीको चाप बढी भएको क्षेत्रमा यसको प्रयोग उत्तम हुने अनुमान गरिएको छ । अहिले देशभर सवारी दर्ताको वार्षिक वृद्धिदर १६ प्रतिशत छ । सार्वजनिक यातायात सरल, सहज र व्यवस्थित हुन् नसक्दा मानिस बाध्य भएर निजी सवारीतर्फ चाँडो पुग्न खोज्दा पनि सडक खुल्ला भेटिँदैन ।  

नेपालमा 'पोड वे' कम्पनी खोलेर अध्ययन सुरु गरिएको छ । भौगोलिक विकटता र यातायात सेवाको चाप बढी भएको क्षेत्रमा यो सेवा थप प्रभावकारी हुने बताइन्छ । यो सडक वा खोलाको माथि गुडाउन मिल्ने भएकाले मोनो रेल, मेट्रो रेल जस्ता आयोजनामा जस्तो मुआब्जाको समस्या नहुने देखिएको छ । सञ्चालनमा रहेका सडकको माथि र खोलाको माथि पोड वे सेवा गुडाउन मिल्छ  । त्यसैले यसलाई  मोनो रेल र मेट्रो रेल जस्तो सजियो यातायात भनिएको हो ।  

अहिले कर्णाली प्रदेश र लुम्बिनी प्रदेशका विभिन्न स्थानमा पोड वे सञ्चालनका लागि अध्ययन भइरहेको छ । पोड वे सञ्चालनको लागि काठमाडौं उपत्यकामा पनि अध्ययन भएको छ । उपत्यकाभित्र पर्ने १३ वटा पालिकालाई समेट्ने गरी १०० किलोमिटरको अध्ययन गरिएको छ । अध्ययनमा मुख्य गरी सबै पालिकाको मुख्य जाम हुने स्थानको छनोट गरेर यसको अध्ययन भइरहेको छ ।   

के हो पोड वे ?

पोड वे एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा सहज तरिकाले पुर्याउने यातायात हो । अहिले बढ्दै गएको ट्राफिक समस्यालाई न्यूनीकरण गर्ने यस प्रविधिले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने काम यसले गर्छ । यो विद्युतबाट सञ्चालन हुन्छ भने स्प्रिङ (तार) मा कुद्छ । यसमा चालकको आवश्यकता पर्दैन । पोड वे कम्प्युटरमार्फत नियन्त्रित यातायात हो । 

यसलाई सडकको माथि अथवा जुनसुकै ठाउँमा निर्माण गर्न सकिन्छ । सडकको करिब ३० मिटर उचाइमा यसलाई सञ्चालन गर्न सकिन्छ । जसको लागि स्टेसनको पनि आवश्यक पर्छ । आकाशे पुलको संरचना जस्तो ठाउँ–ठाउँमा यसको स्टेसन हुन्छ । सो स्टेसनले सडक पार गर्न पनि सहज हुन्छ । 

एक सय किलोमिटर पोड वे बनाउँदा एक सयभन्दा बढी स्टेशनको आवश्यकता पर्छ । पोड वेको निर्माण लागत कम हुनुका साथै सञ्चालन खर्च पनि कम हुन्छ । पोड वेले यात्रुका लागि मात्र होइन कार्गो अर्थात् सामान ओसारपसारमा पनि काम गर्छ । यात्रुसहितको पनि कार्गो सञ्चालन गर्न सकिन्छ ।

युइिटस्की स्ट्रिङ टेक्नोलोजी कम्पनीले पोड वेका विभिन्न नाम दिएर ५ वटा ट्रयाक बनाएको छ । माइनिङ, कार्गो, पीआरटी लाइन, स्ट्रिङ रेल र रिर्जिट ट्रयाक छन् । त्योमध्ये पहिलो चरणमा स्ट्रिङ रेल नेपालमा भित्र्याउन खोजिएको छ । पोड वेलाई २४ सै घण्टा सञ्चालन गर्न सकिन्छ । यात्रुको संख्या अनुसार पोड तारमा राखिएको हुन्छ । जसलाई रिजर्भ पनि गर्न सकिन्छ । पोड वेको यूनिबसमा एकैपटक अधिकतम ३२ जनासम्मले यात्रा गर्न सक्छन् । यसलाई एक पहाडबाट अर्को पहाडमा जोडेर पनि सञ्चालन गर्न सकिन्छ ।

जसले गर्दा सडक नपुगेको ठाउँमा पनि यसलाई पुर्याउन सकिन्छ । यो प्रविधि अपाङ्गमैत्री हुन्छ । यसले एक पटकमा ५० टन सामान बोक्न सक्ने बताइएको छ । पोड वे न्यूनतम १५० र अधिकतम ५०० किलोमिटर प्रति घण्टाको स्पिडमा कुद्छ भने ट्रयाकको आधारमा पनि यसको गति निर्धारण हुने गर्दछ । यो केबलकार जसरी नै चल्छ तर यसमा मास ट्रान्सपोर्टेसन कै क्षमता हुन्छ । झट्ट हेर्दा केबलकार जस्तै साधन हो, तर यसलाई केबलकार भन्दा कम लागतमा बनाउन सकिन्छ ।