सुन आयोगः ओलीको चित्त बुझाउने बाटो !

२९ मंसिर, काठमाडौं । नेकपा एमालेको लगातार गरेको संसद अवरुद्ध खुलाउन गठन गरिएको उच्चस्तरीय जाँचबुझ आयोगको म्याद सकिनै लागेको छ । त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल बाहिरबाट बरामद भएको ६१ केजी सुनको बास्तविक तथ्य पत्ता लगाएर कारवाहीको सिफारिस गर्न असोज १४ गते यो आयोग बनाइएको थियो । आयोग बनेपछि तस्करहरुले झण्डै त्यतिनै मात्रमा सुन तस्करी गरिसके तर, आयोगको के गर्दैछ भन्ने पत्तो छैन् । 

सार्वजनिक विदाबाहेक यो आयोगले अब मोटामोटी १४ दिन काम गर्न सक्छ । त्यसपछि यसको म्याद सकिन्छ । एमालेले करिब एक महिना संसद् अवरुद्ध गरेपछि गठन भएको उच्चस्तरीय आयोगको काम सुस्तछ, तर, तस्करहरूले आफ्नो धन्दा उच्च गतिमा अघि बढाएका छन् । रुट फेरेर तस्करले झण्डै ३० केजी बढी सुन ल्याइसके । पछिल्लो पटक त्रिभुवन विमानस्थलबाट १४ केजी सुन बरामद भएर अहिले राजश्व अनुसन्धन विभागले बनाएको समितिले काम सक्न लागिसक्यो ।  

सिंहदरबारस्थित गृह मन्त्रालय रहेको पुरानो भवनमा आयोगको कार्यालय स्थापना गरिएको छ । कार्यालय स्थापनासँगै सुन तस्करी खोज्ने काम शुरू भएको हो । त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट अवैध रूपमा सुन तस्करी भएको विषयको छानबिन गर्न सरकारले गत असोज १४ गते उच्च अदालतका पूर्व न्यायाधीश आचार्यको संयोजकत्वमा चार सदस्यीय आयोग गठन गरिएको थियो । आयोगको सदस्यमा पूर्वसहसचिवद्वय किशोरजंग कार्की, प्रेमराज जोशी र पूर्वप्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षक सहकुल थापा छन् ।

सरकारले आयोगलाई तीन महीनाभित्र अनुसन्धान सम्पन्न गरेर सुनको अवैध पैठारी तस्करीको नियन्त्रणका लागि सुझावसहितको प्रतिवेदन पेश गर्न निर्देशन दिएको थियो । गत साउन ३ गते राजस्व अनुसन्धान विभागले त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल भन्सार कार्यालयबाट बाहिरिएको साढे ६० किलोग्राम सुन बरामद गरेको थियो । प्रारम्भमा यही सुन प्रकरणबारे विभाग र पछि सरकारको निर्देशनमा नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो सीआईबीले अनुसन्धान गर्यो । सुन तस्करीमा संलग्न व्यक्ति विरुद्ध अदातलमा मुद्दा दायर भइसकेको छ । 
 
त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट ब्रेक सु र विद्युतीय चुरोट (भेप) मा लुकाइछिपाइ ल्याएको सुन प्रकरणको जाँचबुझ तथा संलग्न व्यक्तिमाथि कारबाही गर्न एमालेले मागेअनुसार उच्चस्तरीय आयोग बनेको हो । तर, आयोगको काम सुस्त र तस्करहरूले धन्दा तिब्र भएकाले यो आयोग एमाले पार्टी र त्यसका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको मुख बन्द गर्न बनाएको जस्तै भएको छ । 

एमालेले साउन १० देखि संसद् अवरुद्ध गरेपछि जाँचबुझ आयोग गठन गर्न भदौ ६ मा संसद्का ७ दलबीच सहमति भएको थियो । त्यही आधारमा असोज १४ मा गठित आयोगको तीनमहिने म्याद पुस १४ मा सकिँदै छ । आयोगलाई सुन तस्करीको समग्र जाँचबुझ मात्रै होइन, गिरोह र यसमा संलग्नलाई पक्राउ गरेर अनुसन्धान गर्न सक्ने अधिकारसमेत दिइएको छ । यही कार्यादेशभित्र रहेर जाँचबुझ भइरहेको आयोगको दाबी छ ।

के गर्दैछ त आयोग ? आयोगका एक सदस्य भन्छन, ‘नेपाली अभियुक्तसँग बयान लिइसक्यौं । तारिख र धरौटीमा रहेकासँग लिँदै छौं । ओसारपसारमा संलग्न विदेशीसँग सोधपुछ बाँकी नै छ र विज्ञ र सरोकारवालासँग सोधपुछ सक्यौं, अनुसन्धान अधिकृत, अभियोजनकर्तासँग बाँकी छ ।’ तीन ३ महिने कार्यादेश पाएको आयोगको कार्यक्षेत्र ठूलो भएकाले २ महिना अनुसन्धानमै बितेको दावी आयोगका सदसयको छ । अवैध सुन आउने मुख्य स्थान त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल, रसुवाको केरुङ, तातोपानी, दोलखालगायत नाकाको स्थलगत निरीक्षणमा धेरै समय खर्च भयो । तर, उपलब्धी छैन् । 

काम कसरी भइरहेको भन्ने कुरा त कर्मचारीको अवस्थाबाटै पनि थाहा हुन्छ । सरकारले मंसिर पहिलो साता आयोगलाई आवश्यक कर्मचारी उपलब्ध गराउने निर्णय गरेपनि अझै कर्मचारी हाजिर भएका छैनन् । मंसिर ७ गते सरकारले आयोगमा उपसचिव, सरकारी वकिल, राजस्व उपसचिव र प्रहरी नायब उपरीक्षक गरी ४ जना अधिकृतस्तरका कर्मचारी उपलब्ध गराउने निर्णय गरेको थियो । 

आयोग यसअघिको सुन ओसारपसारको छानबिनमा केन्द्रित भइरहँदा विमानस्थलकै बाटो नयाँ तरिकाले धमाधम सुन भित्रिरहेको छ । बिहीबार १४ किलो सुनसहित समातिएका गोरखा बारपाकका चन्द्र घले स्वयंले तेस्रो पटक दुबईबाट सुन ल्याएको सोधपुछका क्रममा बताए  । शनिबार राति पनि फ्लाई दुबईको उही उडान (एफजेड ५७३) बाट ल्याइएको साढे ६ किलो अवैध सुन भन्सार जाँचपास भइसकेपछि बरामद भयो । इजिप्टका नागरिक सेरिफ मोहम्मद ल्यासिनसहित दुई सुडानी नागरिकलाई प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको छ ।

बिहीबारजस्तै शनिबार पनि ज्याकेटभित्रको वस्त्रमा ६ किलो अर्धठोस सुन बोकेर ल्याएका थिए । भन्सार विभागले गरेको सोधपुछमा चन्द्र घलेले यसअघि ३ पटकसम्म सुन ल्याएको र  ल्याएको सुन विमानस्थलको व्यावसायिक व्यक्तिहरूका लागि छुट्याइएको र शौचालयको डस्टबिनमा राखेर बाहिरिने गरेको बयान दिएका छन् । सुन लिन दुबई पठाउने र ल्याएर शौचालयमा छाड्न लगाउने बारपाककै मीनबहादुर घले रहेको जवाफ चन्द्रले दिएका छन् । 

प्रहरीको काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयले न्युरोड र नागढुंगा नाकाबाट ५ दिनकै अवधिमा ९ किलो सुन नियन्त्रणमा लियो । न्युरोडबाट ७ किलो सुन बरामद गरिएको थियो । न्युरोडमा पदमप्रसाद पाण्डेले सञ्चालन गरेको ओम पल गोल्ड प्रालि र कैलाश ज्वेलर्स प्रालिबाट बिल–बीजकबिनाका सुनका गहना र टुक्राहरू नियन्त्रणमा लिइएको हो ।  पाण्डेको साथबाट ४१ सय अमेरिकी डलर र ३९ लाख नेपाली रुपैयाँसमेत बरामद गरिएको छ । 

यस्तै अघिल्लो बिहीबार नै अपराध अनुसन्धान कार्यालयले काठमाडौंको नागढुंगा नाकाबाट २ किलो सुनसहित ३ जनालाई पक्राउ गरेको थियो । गत असार २९ गते विमानस्थलबाट बाहिरिएको ६१ किलो सुन राजस्व अनुसन्धान विभागले बरामद गरेको थियो । त्यतिबेला ब्रेक सुमा रहेको सुन भन्सार जाँचपास गरेर सिनामंगल सडकमा पुगेको अवस्थामा बरामद गरिएको थियो । त्यसअघि विद्युतीय चुरोट भेपमा लुकाएर ९ केजी सुन ल्याइएको थियो । 

उक्त सुन तस्करी आरोपमा पूर्वसभामुख कृष्णबहादुर महराका छोरा राहुल पुर्पक्षका लागि थुनामा छन् । लगातार सुन तस्करीको घटना सार्वजनिक हुने र त्यसमा राजनीतिक नेतृत्वसमेत जोडिएपछि उच्चस्तरीय छानबिन समिति बनाउन संसदमा माग भएको थियो । गत भदौ ३ र असोज १३ गते केरुङ रसुवा नाकाबाट ल्याएको ३ केजी, असोज १० र ११ गते दोलखा राङजिया नाकाबाट सडक मार्ग हुँदै ल्याइएको ७ केजी सुन बरामद गरिएको थियो । 

पछिल्लो १० वर्षमा तस्करी गरेर ल्याइएको ७ सय किलो सुन बरामद भएको प्रहरी प्रधान कार्यालयको तथ्यांक छ । सुन ओसारपसारमा संलग्न ५ सय ९९ जना पक्राउ परेका छन् । उक्त सुन ७ अर्बभन्दा बढी मूल्यको भएको प्रहरीको दावी छ । तर, एमालेले मागेको तस्करी सुनको छानविन गर्न बनेको आयोग भने के गर्दैछ भन्ने पत्ता छैन । आयोगले वास्तमै सुन तस्करीको मुल नेतृत्व पत्ता लगाउने भन्दा पनि एमालेको चित्त बुझाउने काम गरिरहेको जस्तो भएको छ ।