सधै नागरिक ढल्ने, शासक कहिल्यै नढल्ने : कहिले होला क्रमभंग ?

शुक्रबार ललितपुरको बालकुमारीमा कोरिया जान सपना बोकेका दुई युवाले ज्यान गुमाए । गृहमन्त्रालय मातहत रहेको प्रहरीले चलाएको गोली लागेर डोटीका वीरेन्द्र शाह र दैलेखका सुजन राउतको मृत्यु भएको हो । दृष्यमा परिस्थिति नियन्त्रण लिन गोली चलाइएको भएपनि यो अदृष्यमा हत्या हो ।

मृत्यु भएका परिवारतिर फर्केर हेर्ने हो भने सरकार नागरिकका लागि खलनायक सावित भएको छ । खलनायकले निर्दोष माथि अत्याचार गर्छ । हुन त, विगतदेखि नै यस्तो नियति जनताले धेरै भोगे । यसका मुख्य तीन कारण स्पष्ट छन् ।

१.अपराधको जगबाट उभिएका नेता शासक बन्नु ।

२. भ्रष्टाचारमा लिप्त नेताहरूले पार्टीमा पकड जमाउनु ।

३. यी कुरूप नेताहरूलाई पक्षपोषण गर्ने कार्यकर्ता उत्पादन हुँदै जानु ।

विसं २०६२ साल फागुन ७ गते । यो दिनमा पाँच दलले जनआन्दोलन घोषणा गरेका थिए । सशस्त्र युद्धबाट आएको तत्कालीन नेकपा माओवादी मिसिएपछि सात दल मिलेर यही वर्षको चैत २४ गते वृहत् जनआन्दोलन कार्यक्रम सार्वजनिक गरे । अन्ततः आन्दोलनको डेढ महिनामा व्यवस्था परिवर्तन भयो तर, एकजना शीर्ष नेता मारिएनन् । त्यतिबेला गृहिणीदेखि बटुवासम्मले गोली खाएका थिए । 

विसं २०५२ साल फागुन १ गते । चिनियाँ नेता माओको नाममा गठन भएको नेकपा माओवादीले सशस्त्र युद्ध सुरु गरेको थियो । यो युद्धमा १७ हजार बढी नागरिक मारिए । करिब साढे दुई लाख जनता सदाका लागि अपाङ्ग भए । करिब २० लाख नागरिकले थातथलो छोडे । करिब ५० लाख जनताले युद्धको पीडा भोग्नु पर्यो । सिंगो देश थिलोथिलो भयो । तर, कुनै पनि शीर्ष नेताले ज्यान गुमाउनु परेन । आजका शासक तिनै हुन्, जसले बालकुमारीमा गोली चलाउने आदेश दिएर निर्दोष युवालाई मार्न लगाए । 

विसं २०४६ साल चैत २६ गते नेपालमा प्रजातन्त्रको परिचय बोकेर बहुदल आएको थियो । नेताहरूले आफूले भ्रष्टाचार नगर्ने यदि कसैले भ्रष्टाचार गरे कारबाही गर्ने डंका पिटेर एउटा संवैधानिक आयोग बनाउने निर्णय गरे । त्यो हो, अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग । तत्कालीन २०४७ को संविधान अन्तर्गत धारा ९७ र ९८ अनुसार यो आयोग स्वतन्त्र र स्वायत्त बनाउने औपचारिक निर्णय गरियो । तर, न यो कहिल्यै स्वतन्त्र भयो न कहिल्यै स्वायत्त रह्यो । दलहरूको भागबण्डाको कोपभाजनमा परेको यो आयोग हालसम्म नेताहरूलाई जोगाउने गतिलो अस्त्र बनिरहेको छ ।

अब मुल विषयतर्फ फर्कौँ । कोरिया जान नेपाली युवाहरू यति धेरै मरिहत्ते किन गरिरहेछन् ? शुक्रबारको घटनाले दुई कोणबाट हेर्न सकिन्छ । पहिलो हो, यो देश नागरिकका लागि देशै नरहनु । दोस्रो हो, वर्तमानका नेताहरूबाट आशावादी हुने संभावना समाप्त हुनु । अहिले नेपालको अवस्था यति खराब छ कि मध्यमवर्ग आहतमा डुबिरहेको छ । गरिब र धनीबीचको खाडल झन फराकिलो छ । धनीको सुचीमा राजनीति गर्ने नेताहरू छन् । उद्योगी र व्यापारीको पीडा बेग्लै छ । कामदारदेखि उद्यमीसम्म बाँच्न नसक्ने अवस्था सृजना भएको छ । विकसित मुलुकले सजिलै भिसा दिन्थ्यो भने प्रत्येक घरका परिवार नै देशै छोडेर जान तम्तयार छन् । विश्वका धेरै देश मध्ये नेपाल मात्र यस्तो दरिद्रमा फसेको छ, जहाँ पेट पाल्नका लागि परिवार छोडेर विदेशमा जीवन बिताउनुपर्ने दुर्दशा छ । 

यो अवस्था सृजना गर्ने नेता मात्र होइनन् । दलका कार्यकर्ताहरू धेरै जिम्मेवार छन् । हे कार्यकर्ता हो, के अझै तपाईँले तपाईँको नेता जोगाउन लाग्ने हो ? तमाम कार्यकर्ता अब त नेताको लम्पट नबन ।  अब त बाहिर आउनु र यी सबै मन्त्री नेताहरू यसरी नै तह लगाऔँ जसरी न्याय मिल्छ त्यही शैली अपनाऔँ । शुक्रबार काठमाडौंमा मन्त्री प्रकाश ज्वालाको गाडी पीडाले भरिएका तमाम जनता जनार्दनले जलाए । ती जलाउनेहरूका भोका पेट थिए, उनको भान्छा रित्तो थियो र यो देश छोड्न चाहन्थे । 

सरकारले न खान दिन्छ, न बाहिर निस्कन दिन्छ ! ३४ वर्षदेखि जनतालाई बन्धक बनाएर रातारात प्रचण्डहरू धनी भए । देश त्यो हो जहाँ सबै नागरिकको सुख बराबर हुन्छ । सबैले दुख बराबर बांड्छ्न ।  यहाँ त कोहिलाई फालाफाल छ ,कोहिलाई दुई छाक टार्न धौ धौ छ । अनि यो भुमि कसरी देश भयो ? जनता चाहन्छन्, जहाँ देश छ त्यहाँ जीवन बितोस् । 

यी नेताहरूले यो अन्धकारबाट निस्कन पनि दिएनन् , सुखले बस्ननि  दिएनन् । कारण हो, दलहरूका लम्पट कार्यकर्ता भ्रष्ट नेताको सधैं रक्षा कबच बन्नु ! समस्या नेतामा भन्दा एक थान लम्पट कार्यकर्तामा छ !

शुक्रबारको घटनाले नेपालको अन्तराष्ट्रिय छवि कसरी बिग्रन सक्छ, एक पटक केही विगतलाई हेरौँ । बालकुमारीको ग्वार्कोमा ईपीएस कोरिया शाखा छ । ईपीएस मार्फत कोरिया जान जोहीले यहाँ निवेदन दिन पाउँछन् । यो कार्यालय मार्फत नेपालको श्रम तथा रोजगार मन्त्रालयबाट कोरियाको श्रम काउन्सिलसंग समन्वय गर्छ । नेपालमा कोरिया जान नपाएका युवाहरूको आक्रोश र यो घटनाका बारेमा कोरिया सरकार समक्ष सोझै सूचना आदानप्रदान हुन्छ । किनकी कोरियासँग नेपालको सरकारी श्रम सम्झौता हो । यसले नेपालको छवि नकारात्मक मात्र देखाउँदैन, अराजकतातर्फ उन्मुख घटनाले कोरिया सरकारलाई संशय उत्पन्न गर्छ । कोरिया विश्वमा एक अनुशासन र उच्च प्रणाली भएको मुलुक हो । नेपालमा युवाहरूको सरकारसँग पोखिएको आक्रोशले हानी स्वंय नेपालीलाई पर्छ । यो परिस्थिति सृजना हुनुको कारण त यिनै नेताहरू नै हुन् । नेपालको शासक नै हो । 

यस्तो अन्तराष्ट्रिय सन्देशले सम्बन्धित देशलाई कति असर पर्छ, छिमेकी मुलुकको इतिहासबाट स्पष्ट हुन्छ । कुनै बेला कोरिया , जापान, ताइवान, र भियतनामले भारतीयलाई पनि रोजगार दिन्थे । तर अहिले यी मंगोलियन मुलुकहरूले भारतीय र बंगलादेशीलाइ काम दिंदैनन । कारण के हो थाहा छ ?

सन १९९० ताका विश्वमा राजनीति परिवर्तनमा ठुलो बदलाब आयो । धार्मिक शासन भएका देशहरु र कम्युनिस्ट मुलुकहरु पतन हुँदै थिए । धर्म र जातीय बिभेदले चरम गरिबी बढेपछि भारत सामाजिक आतंकमा फंसेको थियो । ६२ करोड भारतीयहरु बेरोजगार भए । २५ करोड घरवारविहीन भए र लाखौं सडकमा भिख माग्न बसे । रोजगार दिने मुलुकहरूले भारतीय नागरिक थेग्नै सकेन । दिल्ली, मुम्बई लगायतका ठुला शहरका विदेशी राजदुतावास, विदेशी कुटनीति कार्यालयहरूमा आगजनी सुरु भयो । बिहान बम पडकाउन थालियो । अनि यी देशहरूमा भारतीयलाई कामदार भिसा बन्द गरियो ।

नेपालको अवस्था अहिले उस्तै छ । कोरिया जान पाउं भनेर आज दुईजना युवाले ज्यान गुमाएपछि यस्को सन्देश सम्बन्धित देशमा पक्कै राम्रो जाने छैन । हुन त भारत अहिले आर्थिक रुपले विश्वको पाँचौ शक्तिशाली मुलुक भएपनि ३२ करोड जनता पुर्ण बेरोजगार छन, करिब २२ करोड घरविहिन अबस्थामा छन् भने सडक भिखारीको संख्या करिब १८ करोड रहेको संयुक्त राष्ट्रसंघ नागरिक सुरक्षा कार्यक्रमले जनाएको छ । आफ्नो देशमा रोजगार नपाएर खाडी मुलुकभर भारतीय नागरिक कामका लागि ओइरिएका छन् । विश्वमा धेरै विप्रेषण भित्र्याउने मुलुक भारत हो । यो सबै खाडी मुलुकमा जाने कामदार र तेस्रो मुलुकबाट हुने व्यापार व्यवसायबाट भएको आम्दानी हो ।

अन्तमा, नेपालले भयावह रुपमा अझै रोजगारको संभावना गुमाउँदैछ । अमेरिकाले यही महिनादेखि नेपाललाई पहिलो श्रेणीको ट्राभल्स एडभाइजरीबाट हटाएर दोस्रो श्रेणीमा राखेको छ । यो भनेको नेपाल घुम्न जान सर्तकर्ता अपनाउनु, नेपाल पुर्ण सुरक्षित देश छैन भन्ने सन्देश हो । नेपालको इतिहासमा नेपाल एक असुरक्षित देश हो भन्ने सुचना जारी भएको यो पहिलो हो । यसले नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा ठुलो असर पर्देछ । धेरैले रोजगार अझै गुमाउनेछन् । 

सरकारले न स्वदेशमा बस्न सक्ने वातावरण दिएको छ । न विदेश जान सहजता अपनाइदिएको छ । ठुला दलका सबै नेताहरु देशलाई अधोगति तर्फ लैजान एकमत छन् । भ्रष्टाचार गर्न एकजुट छन् । देश लुट्न सहमति र सहकार्य गर्छन् । परिणामतः जनताका सबै चिज खोसिएको छ । लुटिएको छ । काम, माम र दाम समाप्त भएको छ । दिनदहाडै आज सुजन र वीरेन्द्र जस्ता होनहार युवाले काम पाउँ भन्दा जीवन गुमाउनु परेको छ । नेपालका यी नेताहरु खलनायक सावित भइसकेका छन् । खलनायकले अत्याचार गर्छ, अपराध गर्छ । यी नेतालाई खलनायक बनाउने महाखलनायक यिनैका कार्यकर्ता हुन् । जबसम्म यी लम्पट महाखलनायकहरु नेताहरुको घेराबाट बाहिरिंदैनन्, तबसम्म अझै कयौ वर्ष वीरेन्द्र र सुजनहरुले अकालमा मृत्युवरण गरिरहनुपर्नेछ !