कतै तपाईले पनि दाँत माझ्दा गल्ती गर्नु भएको त छैन ?

२० पुस, काठमाडाैं । तपाई हामी सबैले दाँत माझ्छौ । सबैलाई थाहा छ, दाँत स्वस्थ राख्न माझ्नुपर्छ ।  कहिले काही हामीले विचार गरेका छौ कि नाई ? दाँत सफा गर्दा गर्दै पनि किरा लाग्छ र अन्तिममा दाँत नै निकालेर फाल्नुपर्छ । किनकी हामीमध्ये धेरैले दाँत माझ्दा गल्ती गरिरहेका हुन्छौं ।

दाँत स्वस्थ राख्न कसरी माझ्नुपर्छ भन्ने जानेकै छैनौं । तर संसारका धेरै देशमा भएका अनुसन्धानले अधिकांश मान्छेले गलत तरिकाले दाँत माझ्दा समस्या हुने गरेको देखाएको छ ।  

दाँतमा समस्या आउने भनेको त्यहाँ जम्मा हुने फोहोरले हो । फोहोर भन्नाले ब्याक्टेरिया, तिनले निकाल्ने एसिड (अम्ल) र खानेकुराका लेग्रा हुन् । खानेकुरा खानेबित्तिकै यी सबै कुरा दाँतमा बस्छन् ।

तत्कालका लागि हानिकारक पनि हुँदैनन् । तर लामो समयसम्म यी सफा नभएर दाँतमा बसिरहे समस्या निम्त्याउँछन् । सामान्यतया १२ घन्टासम्म यसै छाडिए हानिकारक हुने अनुसन्धानकर्ताहरुले गरेको सो अध्ययनले देखाएको छ ।  

मन्जनबिना दाँत माझ्न हुँदैन

मन्जन नराखी दाँत माझ्दा मुख ताजा नहुने, कीराले खाने सम्भावना हुने, फोहोर जम्मा हुने, मुख गन्हाउने,  राम्रोसँग घर्षण नहुँदा गिजामा घोचेर घाउ हुने र रगत आउने समस्या देखिन्छ । त्यसैले मन्जबिना दाँत माझ्नु हुँदैन ।  

मन्जनकाे भूमिका

मन्जनमा हुने मुख्यतया भूमिका क्याल्सियम, सोडियम र फ्लोराइडको हुन्छ । क्याल्सियमले दाँतलाई खनिज प्रदान गर्ने,  सफा गर्ने र बलियो बनाउन मद्दत गर्छ । सोडियम फ्लोराइडले जमेको फोहोर हटाउनुका साथै दाँतमा कीरा लाग्न दिंदैन ।  

मन्जन किन्दा के कुरामा ध्यान दिने ?

दाँतलाई फाइदा गर्ने धेरै तत्व भएका मन्जनहरु बजारमा छन् । तर त्यसमा सबैभन्दा प्रमुख क्याल्सियम र  फ्लोराइड हो । त्यसैले मन्जन किन्दा फ्लोराइड र क्याल्सियम भएको हेरेर किन्नुपर्छ । दाँत कमजोर र झनझन् गर्ने समस्या भएका व्यक्तिका लागि बी सेन्सोडाइन मन्जन प्रयोग गर्नुपर्छ। 

बालबालिकाको लागि ?

बच्चाको लागि फ्लोराइड कम भएको छुट्टै किसिमको मन्जन प्रयोग गर्नुपर्छ । किनकि बच्चाहरुले मन्जनलाई निल्न पनि सक्छन् । उनीहरुको शरीर फ्लोराइडलाई ग्रहण गर्ने किसिमले बनिसकेको हुँदैन । यस्ता मन्जन बजारमा सहजै पाउन सकिन्छ । त्यससँगै उनीहरुको मन्जनमा विभिन्न किसिमको फलफूल युक्त फ्लेभर पनि राखिएको हुन्छ । 

 प्रयोग गर्ने तरिका

कतिपयले मन्जन ब्रसभरि हालेर माझ्ने गरेको पाइन्छ । यसरी माझ्दा दाँत अत्यन्त चम्किलो हुने धेरैमा भ्रम हुन्छ ।  मन्जन सधैं केराउको दानाको आकार जति मात्रामा मन्जन लिएर बिहान र बेलुकी दाँत माझ्नु अनिवार्य छ ।  

हामीले दिनको दुईपटक, दिनमा र रातमा दाँत माझ्नुपर्छ । दिउँसोको तुलनामा राति हामीले कम मात्रामा थुक उत्पादन गर्छौं । थुकले हाम्रो दाँतको सुरक्षा गर्छ । कम थुक भएकै कारण राति हाम्रो दाँतको सुरक्षा पनि कम हुन्छ र अम्ल उत्पादन हुने जोखिम बढ्छ ।    

दाँतमा भएका ब्याक्टेरिया हाम्रो जिब्रोमा पनि बसेका हुन्छन् । जिब्रोका ब्याक्टेरियाले पनि दाँत र मुखको स्वास्थ्यमा असर पार्छन् । जिब्रोका ब्याक्टेरिया सहजै हटाउन मुश्किल हुन्छ । त्यसैले जिब्रोमा पनि ब्रस लगाउनुपर्छ ।