सम्पदा संरक्षणमा उदाहरणीय नगर प्रहरी

♦ मनिष अर्याल

२९ पुस, काठमाडौं । बिहानै चिसोमा ललितपुरको लगनखेल स्थित  एउटा फल्चामा नगर प्रहरी हावा फाल्ने मेसिन (AIR BLOWER ) सहित फल्चा सफा गरिरहेका हुन्छन् । दिउँसोको समयमा भीडभाड हुने भएकाले बिहान बिहान चिसो पनि नभनि ललितपुर महानगरका नगर प्रहरीहरू महानगर भित्रका सम्पदा संरक्षणमा यसरी नै लागी पर्दै आएका छन ।

पूर्व ट्राफिक प्रहरी समेत रहेका सिताराम हाछेथु ललितपुर महानगरको नगर प्रहरी प्रमुख भएर काम गरेको झन्डै चार वर्ष भइसकेको छ । नगर प्रहरी को महानगर भित्र रहेका सम्पदा संरक्षणमा भुमिका कस्तो छ त ? महानगर बासी नगर प्रहरीको कार्य प्रति कत्तिको सन्तुष्ट छन् त ? यही प्रश्नको उत्तर खोज्दै हामी यसपाली ललितपुर महानगर प्रहरी बलमा पुग्यौ । ललितपुर महानगर प्रहरी प्रमुख सिताराम हाछेथु सङ्गको कुराकानी यस प्रकार राखेका छौ ।

नगर प्रहरी को दिनचर्या कसरी सुरु हुन्छ ?

बिहान सात बजे देखि नगर प्रहरी को ड्युटी सुरु हुन्छ । बिहान , दिउँसो र राती गरेर शिफ्टमा नगर प्रहरीहरु खटिन्छन् । सङसङ्गै सम्पदा क्षेत्रमा १५ जना छुट्टै ड्युटी बस्छन् । पहिला १० देखि ५ बजे सम्म मात्र हुने ड्युटी अहिले हामी नगर बासी माझ २४ सै घण्टा उपलब्ध भएका छौ । नगर भित्र हुने बिहान फोहोर मैलाको निगरानी देखि अन अधिकृत पार्किङ र सम्पदा संरक्षणमा २४ सै घण्टा काम गरिराखेका छौ ।

सम्पदा संरक्षणमा नगर प्रहरी को भुमिका कस्तो छ ?

ललितपुर महानगरमा सम्पदाको कुरा गर्ने हो भने यहाँ पाटि , पौवा ,  स्तुपा,  हिटी, मन्दिरहरुले भरिएको छ  । नगर प्रहरी को महत्त्वपूर्ण जिम्मेवारी को रुपमा नगरबासी सङ्ग जोडिएको सम्पदालाई सुरक्षित राख्नु हो । सम्पदा संरक्षणको कुरामा नगर बासी सङ्ग मिलेर काम गरि राखेका छौ । ललितपुर महानगरमा भएका सम्पदा हरुमा पहिलो प्राथमिकतामा विश्व सम्पदामा सुचिकृत पाटन दरबार क्षेत्र लगायत अन्य सम्पदाहरूमा १५ जना नगर प्रहरी खटाइएको छ । पाटन दरबार लगायत अन्य सार्वजनिक स्थानहरूमा अनैतिक क्रियाकलाप निषेधका कुरा देखि धुम्रपान निषेध क्षेत्र गराइएको छ । पहिला पहिला नगर प्रहरीको काम फुटपाथ व्यापार रोक्ने र अनअधिकृत पार्किङ्ग व्यवस्थापन मात्र थियो तर समय सङ्गै नगर प्रहरी को दायरामा भेट्ने कार्यहरुलाई नँया स्वरूपमा बढाइराखेका छौ र सम्पदा संरक्षणमा जोड दिँदै आएका छौ । नगर प्रहरी र नगर बासी बीच सम्पदा संरक्षणमा कस्तो साथ रहेको छ ।

नगरबासी को साथ बिना नगर प्रहरी ले मात्र सम्पदा संरक्षण गर्न सक्दैनौ । नगर बासिको साथ सङ्गै हामीले काम गरिराखेका छौ । पहिला र अहिलेका नगरवासीको साथ धेरै राम्रो छ हामीले नगरवासी को लागि ११३१ निशुल्क टोल फ्रि नम्बर उपलब्ध गराएका छौ । सम्पदा संरक्षणको कुरा मात्र नभई , अन्य सेवा सुविधाको लागि नगर प्रहरी २४ घण्टा तयारी अवस्थामा हुन्छौ ।

महानगर भित्र रहेका सम्पदाहरूमा नगर बासीहरुको कथाहरू जोडिएको हुँदा आफ्नो सम्पदा जोगाउनमा ठूलो भुमिका खेलेको देख्छु । उदाहरण नै दिन पर्दा पाटन दरबारमा रहेको कृष्ण मन्दिरमा एकदमै अनैतिक क्रियाकलाप बढे पछि त्यहाँको स्थानीयहरुले खबर गर्नु भयो , हामीले महानगर सङ्ग समन्वय गरेर निषेध त गराइयो तर स्थानियहरु आफैले मन्दिर छिर्ने ढोकामा भक्तजन मात्र लेखिएको पोस्टर राख्नु भएको छ । यो देख्दा सम्पदा संरक्षणमा नगर प्रहरी को कार्य बढे सङ्गै स्थानीयहरु पनि जागरूक भएको पाइन्छ ।

सम्पदा संरक्षण लगायत अन्य कार्यका लागी नेपालको स्थानीय तहहरुमा कस्तो छाप दिइरहनु भएको छ ?

सम्पदा संरक्षणमा भर्खरै मात्र बागमती प्रदेश सरकार बाट उत्कृष्ट भइ पुरस्कार पनि पाएका छौ । हाम्रो काम अरुलाइ देखाउने भन्दा पनि नगरबासी को समस्यालाई समाधान गर्नु हो । हाम्रो कार्यमा नगर बासि हरु सन्तुष्ट हुनुहुन्छ जस्तो लाग्छ मलाइ । राम्रो कुरालाई नक्कल गर्नु पर्छ । मलाइ काठमाडौं उपत्यका बाहिरका महानगर, उप महानगर र नगरपालिकाहरु बाट एकदमै फोन आउने गर्छ , उँहाहरुको नगर प्रहरी लाइ के कसरी लग्ने भनेर । गत हप्ता मात्र धनगढी उप महानगरका नगर प्रमुख गोपाल हमाले फोन गर्नु भएको थियो , उँहाको नगर प्रहरी प्रमुखलाइ नगर भित्र गर्नु पर्ने कार्य योजनाहरुलाइ के कसरी लगिनु पर्छ भनेर । हाम्रो नगर प्रहरी बलको कार्यले सिकाउन पनि पाइएको छ र सिक्न पनि पाइएको छ ।

 

नगर प्रहरी ले पाउनु पर्ने आवश्यक कुराहरू महानगरबाट उपलब्ध गराइएको छ त ?

ललितपुर महानगरको क्षेत्रफल एकदमै फैलिएको छ । हामिलाइ पहिलो कुरा जनशक्ति को निकै खाँचो हुने गर्दछ । हाम्रो कार्य प्रति सन्तुष्ट भएर भर्खरै मात्र नगर प्रमुखज्युले जनशक्ति थप्ने कार्य योजना अगाडि बढाउनु भएको छ । नगर प्रहरी बलको ७० जनाको संख्या बढाएर १५० गराउने तयारी गरिराखेका छौ । नगर भित्रका सम्पदा संरक्षणमा थप नगर प्रहरी खटाउने तयारीमा छौ । नगर भित्र रहेका पाटि, हिटीहरुको सरसफाइ देखि हरेक संरक्षणका कुराहरू लाइ अझै थप बढाइने छ । नगर भित्र आवश्यक हुने कुराहरु जस्तै , ढल सफा गर्ने , दमकल सेवा , एम्बुलेन्स , शव वाहन को लागि चाहिने साधनहरु उपलब्ध गराइएको छ । यि सबै सेवाहरु महानगरबाट निःशुल्क रुपमा सन्चालन गराइराखेका छौ ।

नगर प्रहरी बलको भावी योजना के छ ?

हामीले चाँडै नै ललितपुर महानगर बासी लाइ सहज हुने गरि मोबाइल एप सुचारु गर्दै छौ । अहिले तत्काललाइ एपमा हामीले नगर प्रहरी को कार्यका २१ वटा सुविधाहरु जोडेका छौ जसमा दमकल सेवा, एम्बुलेन्स सेवा , ढल सफाइ , बाटो बिग्रेको लगायत अन्य कामहरुलाइ समेटेका छौ । नगर प्रहरी बलको कार्यालय पुल्चोकमा कन्ट्रोल रुम बाट निगरानी गरि हामी नगरबासीको समस्या समाधान गर्न तयारी अवस्था रहने छौ ।