सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमणले स्याङजाको खेलमैदान लोप हुने अवस्था, माले बगरको भविष्य संकटमा
मोहन गुरुङ
माघ २, २०८० मंगलबार १४:२०:५४
मोहन गुरुङ
२ माघ, स्याङ्जा । वालिङको मुटु मानिने वालिङ खेलमैदानको भविष्य संकटमा परेको छ । जिल्लाकै पहिचान बोकेका खेलमैदानमा मनामौजी र अव्यवस्थित ढंगले बनेका संरचनाहरुले गर्दा खेलमैदानको अस्तित्व माथि प्रश्नचिन्ह खडा भएको छ ।
जिल्लाकै प्रमुख व्यापारिक केन्द्र वालिङमा अवस्थित वालिङ खेलमैदान ‘भौती बिरौटो’ र ‘माले बगर’ नामले परिचित छन् । जिल्लामा हुने ठूला–साना आमसभा, कोणसभा, मेला–महोत्सव, महायज्ञ, खेलकुद प्रतियोगिता लगायत विभिन्न सार्वजनिक कार्यक्रम आयोजना गरिने खेलमैदानको भविष्य दिनहुँ अन्यौल बन्दै गएको छ ।
खेलमैदान दिनप्रतिदिन खण्डिकरण बन्दै गएको छ । मनामौजी बनाएका र बन्दै गरेका स्थायी र अस्थायी संरचनाले खेलमैदानको सौन्दर्य कुरुप बनेका छन् । विभिन्न संघ–संस्था, क्लब, समूह खेल मैदान हडप्ने होडबाजीमै छन् । सार्वजनिक जग्गा माथिको प्रहारले खेलमैदान लोप हुने अवस्था छन् । महामारी रोग, भुकम्प लगायतका लागि उपयुक्त स्थान मानिने खेलमैदानमा लथालिंग रुपमा बनेका संरचनाले झनै चूनौती थप्दै गएको छ ।
नगरभित्रको सार्वजनिक सम्पत्तिको संरक्षण र सम्बर्धन गर्ने दायित्व नगरपालिकाको भएतापनि नगरको पहलले हालसम्म ठोस नतिजा निकाल्न सकिरहेका छैन । वर्षौदेखिको खेलमैदान विवाद पुनः बढेको छ । आसन्न आठौ वालिङ महोत्सवको महोत्सव स्थल चर्चासँगै सिंगो खेलमैदानकै विवाद उठेको हो ।
केही व्यक्ति र संघ–संस्थाले खेलमैदान परिसरभित्र आफ्नो नामको जग्गा पर्ने दावी गर्दै आएका छन् । वालिङ बहुमुखी क्याम्पस, पूर्णमृत भवानी माध्यमिक विद्यालय, वालिङ ६ का पाण्डेहरु र वालिङका ८ का तिवारीहरुले खेलमैदान भएको ठाउँमा आफ्नो जग्गा रहेको बताँउछन् । आफूहरुसँग लालपूर्जा भएको र वर्षेनी तिरो तिर्दै आएको जनाएको छ ।
खेलमैदानमा बनेको संरचनाहरुमा आफूहरुको जग्गा पर्ने उनीहरुले भन्दै आएका छन् । ‘माले बगर’को जग्गामा स्थानीय सरकारले समाज भवन र मन्दिरहरु निर्माण गर्न दिएको पाइएको छ । स्थानीय, प्रदेश र संघ सरकारको करौडौं लगानी गरेको संरचनाहरुले प्रष्टै बुझाउँछ । बगरमा तमु (गुरुङ) सेवा समिति, मगर समाज समिति, कुँवर समाज जिल्ला कार्यसमिति र नेवार समाजको भवन बनेका छन् । यस्तैगरी फूटबलका दुईवटा प्याराफिट, फूटबल ग्राउण्ड, भलिबल कोर्ट, बास्केटबल कोर्ट लगायतका संरचनाहरु बनेका छन् । केही संरचनाहरु व्यक्ति र सार्वजनिक जग्गा भित्र बनाएइको पाइएको छ ।
‘माले बगरमा’ कसले के बनाए
१. तमु (गुरुङ) समाज भवन
खेलमैदानको पश्चिम भागमा तमु (गुरुङ) समाजको भवन बनेको छ । दुई तला पक्की र माथि ट्रस हालेका भवनको लालपूर्जा रहेको पाइएको छ । जसको कित्ता नम्बर ७७ र क्षेत्रफल करिब ९ आना रहेको पाइएको छ । वालिङ सेवा समाजका अध्यक्ष धनबहादुर गुरुङले समाज भवन रहेको जग्गा सार्वजनिक अन्तर्गत नपर्ने बताए । खडानन्द बगालेसँग किनेको जग्गाभित्र भवन बनाएको दावी गरे ।
२. कुवँर सेवा समाज भवन
गुरुङ समाज भवनसँगै कुँवर सेवा समिति जिल्ला कार्यसमितिको भवन छन् । भवन र त्यसले ओगटेको क्षेत्रफल हेर्दा सार्वजनिक जग्गामा बनेको पाइन्छ । कुँवर समाजको भवन कित्ता नम्बर २९ र क्षेत्रफल करिब ३ आना रहेको पाइएको छ । भवनको पछाडि र बायाँतिर हेर्दा सार्वजनिक जग्गामा संरचना बनेको प्रष्टै देखिन्छ । एकतले र ट्रस्ट हालिएको छ ।
३. मगर समाज भवन
कुवँर सेवा समाज भवनसँगै मगर सेवा समाज वालिङको दुई तले पक्की र ट्रस्ट हालेको भवन बनाइको छ । भवन पूर्ण रुपमा सार्वजनिक जग्गामा बनाइएको छ । यो भवनको कुनै लालपूर्जा र तिरो तिरेको प्रमाण फेला परिएको छैन । समाजका अध्यक्ष विश्वप्रकाश थापाले वालिङ नगरपालिकाको आदेशमा भवन बनाएको बताए ।
४. नेवार समाज भवन
आँधीखोलाको किनारमा नेवार समाज भवन बनाइएको छ । एक तले भवनको कुनै प्राविधिक नापजाँच नभएको पाइएको छ ।
५. फूटबल प्याराफिट
खेलमैदानको पूर्वतिर दुईवटा प्याराफिट बनाइएको छ । खेलमैदानको सौन्दर्यतालाई जिस्क्याउन संरचना बनाएको विभिन्न आरोपहरु आउने गर्छन् । वालिङ नगरपालिकाका प्राविधिक ध्रुव रेग्मीका अनुसार ४० लाख र १२ लाख गरी ५२ लाख रुपैयाँमा दुईवटा प्याराफिट बनाइएको हो । गण्डकी प्रदेशको लागानीमा प्याराफिट बनाइएको हो ।
६. फूटबल ग्राउण्ड
खेलमैदानको मध्येभागमा फूटबल ग्राउण्ड अवस्थित रहेको छ । नवौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगितामा महिला फूटबल प्रतियोगिता आयोजनाका लागि दूबो बिछ्याइएको थियो । प्रदेश सरकार, स्याङ्जाका ११ वटै पालिकाहरु र जिल्ला खेलकुद विकास समिति स्याङ्जाले लागानी रहेको थियो । करिब ४२ लाख रुपैयाँ लागानी रहेको खेलमैदानमा प्रदेश खेलकुद विकास समिति गण्डकीले आफ्नो र जिल्ला खेलकुद विकास समितिको अनुमतिबिना कुनै कार्यक्रम नगर्न÷नगराउन भनिएको छ ।
७. भलिबल कोर्ट
फूटबल ग्राउण्डसँगै भलिबल कोर्ट बनाइएको छ । गण्डकी प्रदेशको ८ लाख र वालिङ भलिबल संघको ४ लाख (नगद र श्रम)मा कोर्ट बनाइएको हो । ३२÷३२ मिटरमा बनेको कोर्टमा तारजाली घेरिएको छ ।
८. बास्केट बल
भलिबल ग्राउण्डसँगै बास्ककेट बलको कोर्ट बनाइएको छ । प्रदेश खेलकुद परिषद गण्डकीको लागानीमा कोर्ट निर्माण गरिएको हो । जसको लागत ८ लाख रुपैयाँ रहेको छ ।
खेलमैदानभित्र कस्को कति जग्गा ?
१. वालिङ बहुमुखी क्याम्पस
वालिङ बहुमुखी क्याम्पसको कित्ता नम्बर ७८ रहेको १० रोपनी क्षेत्रफल जग्गा खेलमैदान अन्तर्गत रहेको पाइएको छ । क्याम्पसको जग्गा भौतिक संरचना बनाइएको छ ।
२. पूर्णमृत भवानी माध्यमिक विद्यालय
वालिङ १० मा अवस्थित पूर्णमृत भवानी माध्यमिक विद्यालयको नाममा रहेको कित्ता नम्बर १३९, ९१, ९३ र ८४ को करिब ५ रोपनी जग्गा रहेको पाइएको छ । सो जग्गामा पनि संरचना बनेको पाइएको छ ।
३. तिवारी परिवार
कल्पना तिवारी, नारायण तिवारी, गणेश तिवारी, शिव तिवारी र लक्ष्मी तिवारीको नाम रहेको कित्ता नम्बर ८२ भएको करिब ३ रोपनी जग्गामा फूटबल प्याराफिट बनाइएको छ । मुआब्जा दिने सहमतिमा प्याराफिट बनाएतापनि हालसम्म मुआब्जा नपाएको जग्गाधनीहरुको गुनासो रहेको छ ।
४. पाण्डे परिवार
भीम प्रसाद पाण्डे कित्ता नम्बर ८४, ८५, ८७, ८८, भगवती पाण्डे र गोमा पाण्डेको कित्ता नम्बर १७२३, १७२४ र १७२५, णा प्रसाद पाण्डेको १६५८ र विमला पाण्डेको कित्ता नम्बर १६५४ र भुवानी शंकर पाण्डे, चोपनारायण पाण्डे र गंगा पंगेनीको कित्ता नम्बर ८० पर्दछ । पाण्डेहरुको करिब ८ रोपनी जग्गा रहेको पाइएको छ । ३ रोपनीका लागि पहिल्यै खेलमैदानलाई दिइएको र ५ रोपनी गत वर्षको नवौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता सञ्चालनका लागि दिइएको हो । ५ रोपनी क्षेत्रफलमा हरेक वर्ष खेतीपाती गर्दै आएको बताए । खेलकुद प्रतियोगिताको समापन लगत्तै खेललाई पुरानै संरचना फर्काउने लिखित सम्झौता भएपनि हालसम्म कार्यान्वयन भएको छैन ।
के भन्छन् सरोकारवाला
१ कृष्ण खाँण, नगरप्रमुख वालिङ नगरपालिका
नगरप्रमुख कृष्ण खाँणले नगरपालिकाले तत्काललाई व्यक्तिको जग्गा किनेर खेलमैदान बनाउने अध्याय सकिएको बताएका छन् । व्यक्तिको जग्गा किनेर वालिङ बहुमुखी क्याम्पस र पूर्णमृत भवानी स्कुलसँग एकखाले सम्झौता गरेक अगाडी बढ्ने कार्य तत्काललाई सकिएको बताएका हुन् । नगर प्रमुख खाँणले भने, ‘व्यक्तिको जग्गा किन्न खोजेका हौं । मूल्यका कारणले रोकिन प¥यो ।’ जग्गाको मूल्यका कारण तत्काललाई रोकिएको उनले बताए । जग्गावालाहरुले मूल्य हेरफेर गरेर आएमा फेरि प्रक्रिया अगाडि बढाउन सक्ने उनले संकेत दिए । ‘कार्यपालिका सदस्य र जनप्रतिनिधिहरुलाई चित्तबुझ्दो मूल्य आए फेरि प्रक्रिया अघि बढ्छ,’ उनले थपे ।
२. दिलिपप्रताप खाँण
वालिङ नगरपालिका पूर्वप्रमुख दिलिपप्रताप खाँणले खेलमैदानलाई खुल्ला रुपमा छोड्नुपर्ने बताए । खेलमैदानमा अभ्यास गर्ने, साँझ–बिहान हिँडडुल गर्ने, सभासमारोह लगायतका सार्वजनिक कार्यक्रमहरुका लागि खुला रुपमा छोड्नुपर्ने उनले बताए । खेलमैदानका लागि आवश्यक पर्ने जग्गा खरिद गर्नुपर्ने र व्यक्तिहरुलाई मुआब्जा समेत दिनुपर्ने धारण व्यक्त गरे ।
३. भीमप्रसाद पाण्डे
खेलमैदानको नाममा हाम्रो जग्गा कब्जा भएको छ । ८० नम्बर कित्ता रहेको करिब ३ रोपनी जग्गा यस्को उदाहरण हो । वर्षौदेखि मुआब्जा कुरा चल्दै आएको छ । तर कहिले पाउने ? पछिल्लो समय नवौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताका लागि करिब ५ रोपनी खेतीयोग्य जमिन पनि दियौं । काट्नलाई तयारी अवस्थामा रहेको धान मासेर खेल मैदान बनाइयो । नगरपालिकाले किन्ने बहानामा पटक–पटक झुलायो । चलनचल्तीको मूल्यमा दिँदा पनि सहमति जुटेन ।
मोहन गुरुङ
नेपालबहस डटकमका सह–सम्पादक मोहन गुरुङ एक दशकदेखि नेपाली पत्रकारितामा क्रियाशील छन् । स्याङजा दृष्टि साप्ताहिकबाट पत्रकारिता सुरु गरेका गुरुङले अकला आवाज साप्ताहिक, रेडियो वालिङ, सौर्य न्युज र नागरिक दैनिकमा काम गरिसकेका छन् । भ्रष्टाचार, अनियमितता, विकृति एवं विसंगतिका विरुद्ध तिखो कलम चलाउने गुरुङ आम सञ्चार तथा पत्रकारितामा स्नातकोत्तर हुन् ।
लेखकबाट थपमनाङेले छोडेको मन्त्रालयमा कांग्रेसका पौडेल नियुक्त
कात्तिक ५, २०८१ सोमबार
बाढीपहिरो प्रभावितलाई गण्डकी प्रदेशले ५० लाख सहयोग गर्ने
असोज १७, २०८१ बिहिबार
व्यासमा चौबीसै घण्टा आपत्कालीन केन्द्र तयारी अवस्थामा
भदौ ३०, २०८१ आइतबार
दीपक मनाङेलाई चाँडै पक्राउ गर्ने प्रहरीको तयारी
कात्तिक २२, २०८१ बिहिबार
इन्सपेक्टर शाही जोडिएको घटनामा उच्चअधिकारी मुछिएपछि सीआईबीले थाल्यो अनुसन्धान
कात्तिक २२, २०८१ बिहिबार
कोशीका पूर्वमन्त्री अधिकारीसँग जापान हिँडेका व्यक्तिले १० देखि १३ लाखसम्म बुझाएको खुलासा
कात्तिक २२, २०८१ बिहिबार
हुन्डाई आयोनिक ५ ईभी अब १०० किलोवाटमा पनि उपलब्ध हुने
कात्तिक २३, २०८१ शुक्रबार
चलचित्र 'डोरी'का लागि 'कास्टिङ कल', नयाँ तथा पुराना कलाकारले अडिसन दिन सक्ने
कात्तिक २३, २०८१ शुक्रबार
प्रशिक्षक मोरिन्होलाई प्रतिबन्ध र जरिवाना
कात्तिक २३, २०८१ शुक्रबार
बेपत्ता र सत्य निरुपण आयोगको अध्यक्षमा निवेदन दिन सर्वोच्चको न्यायाधीश सरह हुनुपर्ने
कात्तिक २३, २०८१ शुक्रबार
सिटिजन्स बैंक र लेमन ट्री प्रिमियर बीच समझदारी
कात्तिक २३, २०८१ शुक्रबार
इजरायली फुटबल समर्थकको उद्धारका लागि विमान पठाइयो
कात्तिक २३, २०८१ शुक्रबार