चलायमान अर्थतन्त्रको व्यापारमा देखिएन असर, आयात र निर्यात दुवै ऋणत्मक

५ माघ, काठमाडौं । अर्थतन्त्रका सूचकहरुमध्ये मुख्य हो, वैदेशिक व्यापार । तर, सरकारले समग्र अर्थतन्त्रमा सुधार आइरहेको बताए पनि वैदेशिक व्यापार भने गत वर्षको तुलनामा ऋणात्मक देखिन्छ । भन्सार विभागको पछिल्लो तथ्याङ्क अनुसार वैदेशिक व्यापार अन्तर्गत निर्यात र आयात दुवैमा कमी आएको छ । समग्रमा अर्थतन्त्रमा समष्टिगत माग अझै कम नै देखिन्छ । चलायमान अर्थतन्त्रको अझै  माग भएको विभागको तथ्याङ्कले देखाउँछ । 

यस अर्थले हेर्ने हो भने अर्थतन्त्रले अझै गति लिन नसकेको देखिन्छ । अहिले अर्थतन्त्रमा संकुचन कायमै रहेको अनुमान गर्न सकिन्छ । विगतको तुलनामा डिजेल, उत्पादनमा आधारित कच्चा पदार्थको आयात पनि घटेको हुँदा उद्योग व्यवसाय पूर्ण रूपमा चल्न सकेको देखिँदैन । पूर्वाधार र विकास निर्माणका काममा पनि सुधार देखिएको छैन । अर्थतन्त्रले न्यून मागको दवाव झेलिरहेकाले आयातसँगै निर्यात व्यापार पनि खुम्चिन पुगेको अर्थविदहरु बताउँछन् । भन्सार विभागले सार्वजनिक गरेको व्यापार तथ्याङ्कले पनि वैदेशिक व्यापारमा लिन नसकेको देखाउँछ । 

विभागको विवरणअनुसार चालू आर्थिक वर्षको पहिलो ४ महिनामा ५ खर्ब १२ अर्ब रूपैयाँको आयात भएको छ । उक्त रकम आर्थिक वर्ष ०७९/८० को सोही अवधिको तुलनामा ३.७९ प्रतिशत कम हो । गत आर्थिक वर्षको ४ महिनामा ५ खर्ब ३२ अर्बको आयात भएको थियो । चालू आर्थिक वर्षको पहिलो ४ महिनाको निर्यात व्यापार पनि ७.६८ प्रतिशतले घटेर ५० अर्ब ५६ करोडमा आएको छ ।  

गत आर्थिक वर्षको सोही अवधिमा ५४ अर्ब ७७ करोडको निर्यात भएको थियो । ५ महिनाको तथ्याङ्क अनुसार आयात ३.३९ प्रतिशतले घटेर ६ खर्ब ४२ अर्ब २० करोडमा सीमित भएको छ भने निर्यात व्यापार पनि ६.०९ प्रतिशतले घटेर ६३ अर्ब २० करोडमा झरेको छ । यसले पनि चालू आर्थिक वर्षको ६ महिनासम्म पनि आयात निर्यात व्यापार खुम्चिने क्रम नरोकिएको देखिन्छ । 

गत आर्थिक वर्षको पहिलो ६ महिनामा ७ खर्ब ९२ अर्ब ६६ करोडको आयात भएकोमा चालू आर्थिक वर्षको सोही अवधिमा ७ खर्ब ६८ अर्ब १६ करोड रूपैयाँमा झरेको छ । अर्थात् आयात व्यापार ३.०९ प्रतिशतले घटेको छ । निर्यात व्यापार पनि ७.२३ प्रतिशतले घटेर ७४ अर्ब ९६ करोड रूपैयाँमा सीमित भएको छ । गत आर्थिक वर्ष ०७९/८० को पहिलो ६ महिनामा ८० अर्ब ८० करोडको निर्यात भएको थियो ।

विभागका अनुसार चालू आर्थिक वर्षको ६ महिनामा सबैभन्दा बढी ६६ अर्ब ४९ करोड रूपैयाँको डिजेल आयात भएको छ । गत वर्ष यही अवधिमा ७० अर्ब ११ करोडको आयात भएको थियो । पेट्रोल भने सामान्य वृद्धि भएको छ । गत वर्ष ६ महिनामा ३३ अर्ब ५४ करोडको आयात भएको पेट्रोल अहिले ३३ अर्ब ९२ करोडको भित्रिएको छ । २५ अर्ब ४६ करोडको ग्यास, २२ अर्ब ३६ करोडको एचआर सिट, १९ अर्ब ३७ करोडको शुद्ध फलाम, १८ अर्ब ७४ करोडको तयारी कपडा र १५ अर्ब ६७ करोड रूपैयाँको मोबाइल आयात भएको छ ।

सबैभन्दा बढी फलामे पाता ६ अर्ब १४ करोडको निर्यात भएको छ । गत वर्षको ६ महिनामा २ अर्ब ७८ करोडको निर्यात भएको थियो । प्रशोधित पाम तेल भने २ अर्ब ९० करोड रूपैयाँको निर्यात भएको छ । ६ महिनामा राजस्व संकलनमा सामान्य सुधार भएको छ । भन्सार विभागका अनुसार यस अवधिमा दुई खर्ब राजस्व संकलन भएको छ । गत वर्ष ६ महिनामा १ खर्ब ८८ अर्ब १६ करोड रूपैयाँ संकलन भएको थियो । अहिले बजारमा भुक्तानी हुन बाँकी रकम पनि सरकारले तिरि रहेको छ । अर्थतन्त्र सुधार उन्मुख छ । बैंकको ब्याजदर घटेको छ । तर, वैदेशिक व्यापार ऋणात्मक छ । स्वदेशी वस्तु निर्यात बढाउन नीतिगत परिवर्तन आवश्यक रहेको व्यापारीहरू बताउँछन् ।