कमजोर संसद : सरकार जिम्मेवार नबन्ने हो भने देश अधोगतितिरै जाने हो
भेषराज पोखरेल
माघ ६, २०८० शनिबार ९:३४:१३
संसदीय व्यवस्थामा संसद सशक्त र जग मगाउँदो हुनु आवश्यक छ । जनताका मतको प्रतिनिधित्व गर्ने संसद कमजोर बन्न जानु भनेको देशले सबै कुरा गुमाउँदै छ भन्ने संकेत हो । संसद कमजोर भएको अवस्थामा जनताका आवाज सरकारसम्म पुर्याउने माध्यम टुट्छ । त्यस्तो अवस्थामा सरकार कि त स्वेच्छाचारी बन्न जान्छ या काम नगरी समय कटाउने जुम्सो बन्न जान्छ । पछिल्लो समय संसदीय व्यवस्था भएको नेपालको संसद नै कमजोर बन्दै गएको देखिएको छ ।
सरकार पनि दैनिक प्रशासनको काममा मात्रै रमाएको छ । एक त संसद आफैं सक्रिय हुनुपर्ने हो अर्को, लोकतान्त्रिक सरकारले संसदलाई सक्रिय बनाउन लागिपर्नुपर्ने हो । पछिल्लो समय सरकारहरूले संसदलाई काम (बिजिनेस) नै नदिने, संसदमा उठाएका प्रश्नको उत्तर सरकारका मन्त्रीहरूले औपचारिकता निभाउन मात्रै दिने, महत्व नै नदिने वा व्यवस्थामा कुनै परिवर्तन नगर्ने गरेको देखिएको छ । पछिल्लो समय प्रदेशको औचित्यमाथि नै प्रश्न उठिरहेका बेला प्रदेश संसद पनि कमजोर तथा काम (बिजिनेस) नपाएको अवस्थामा देखिएका छन् ।
प्रदेश सरकारहरूले पनि संसदलाई काम नदिने वा त्यहाँ उठेका विषयलाई वास्ता नगर्ने व्यवहार गरिँदै आएको छ । यसले देशमा रहेका तमाम समस्या समाधानको बाटोमा जानेभन्दा झन् बढ्ने देखिएको छ । अर्को, तिनै तहका सरकारहरू जिम्मेवार भएर अघि बढ्न चुक्दै गएको देखिएको छ । यसले लोकतन्त्रलाई नै कमजोर पार्दै जाने देखिएको छ ।
अब यही माघको तेस्रो साताबाट संघीय संसदको हिउँदे अधिवेशन सुरु हुँदै छ । यो अधिवेशनमा सरकारले संसदलाई पर्याप्त काम (बिजिनेस) दिने देखिएको छैन । संसदको काम अर्थात् बिजिनेस भनेको विधेयकहरू हुन् । सरकारले विधेयक छलफलका लागि प्रस्तुत गर्ने र संसदमा दफावार छलफल गरी विषयगत संसदीय समितिमा पठाउने हो । त्यहाँ विस्तृत छलफल भएपछि संसदले पास गर्ने हो । संसदबाट पास भएर राष्ट्रिपतिकोमा गएपछि राष्ट्रपतिबाट स्वीकृत हुने हो । विधि निर्माण गर्ने संसदमा सरकारबाट विधिका मस्यौदा नै प्रस्तुत नभएपछि सांसदहरु काम विहीन हुने नै भए । यस्तो अवस्थामा राज्यका तमाम समस्या ज्युँका त्युँ रहने भए । प्रतिनिधिसभामा अहिलेसम्म निर्माण व्यवसायसम्बन्धी विधेयक मात्रै दर्ता भएको छ ।
अहिले प्रतिनिधिसभामा विद्युतीय व्यापारसम्बन्धी विधेयक, सम्पत्ति शुद्धीकरणसम्बन्धी विधेयक र राष्ट्रिय मर्यादासँग सम्बन्धित विधेयक छलफलका लागि अघि बढ्ने अवस्थामा रहेको बताइएको छ । राष्ट्रिय सभामा अझ काम नहुने अवस्था छ । राष्ट्रिय सभामा विधायनसम्बन्धी विधेयक २०८०, शहीद दशरथचन्द विश्वविद्यालयसम्बन्धी विधेयक समितिहरुमा विचाराधीन रहेको बताइएको छ । अध्यागमनसम्बन्धी विधेयक राष्ट्रिय सभामै विचाराधीन रहेको संसद सचिवालयले बताएको छ । यस्तो अवस्थामा हिउँदे अधिवेशनमा संसदले पर्याप्त काम नपाइकन समय गुजार्ने देखिएको छ ।
विधेयकबाहेक संसदमा जनताका दैनिक जीवनसँग सम्बन्धित विषयहरु, सुशासनका विषयहरू, भ्रष्टाचारसम्बन्धी विषय तथा अन्य यस्तै विषयहरू उठाउने र सरकारसँग जबाफ माग्ने हो । सरकारले त्यससम्बन्धमा के गर्दै छ ? भविष्यका योजना तथा कार्य प्रगति कस्तो छ ? संसदमा सम्बन्धित मन्त्रीहरूले उत्तर दिने हो । पछिल्लो समय सांसदहरु पनि जिम्मेवार भएर प्रस्तुत नहुने र सरकारले पनि जुनसुकै प्रश्नलाई पनि हल्का रुपमा लिने गरेको देखिन्छ । आ, प्रश्न गरिरहन्छन्, सबै पूरा गर्न कहाँ सकिन्छ र भन्ने रुपमा लिएको देखिन्छ । जनताका प्रतिनिधिका रुपमा आएका सांसदले उठाएका प्रश्नको यथार्थ जबाफ दिने र ती समस्यालाई गम्भीर रुपमा लिएर पूरा गर्नुपर्छ भन्ने मानसिकताले लिएको देखिन्न । कतिपय गम्भीर विषय सरकार तत्कालै समाधानतिर लाग्नुपर्ने भए पनि त्यसो गरेको देखिँदैन । यसले संसदको ओज तथा गरिमा कमजोर बन्दै र बनाउँदै लगेको छ ।
संसदमा कतिपय भ्रष्टाचार तथा राज्यविरुद्ध भएका गम्भीर विषयलाई पनि सरकारले हल्कारुपमा लिएको देखिएको छ । कतिपय विषय संसदमा दह्रो रुपमा उठ्यो भने सरकारले संसद बाहिरका व्यक्तिको छानबिन समिति बनाएर टार्ने प्रयास गरेको अवस्था पनि छ । धेरैजसो त्यस्ता समितिले गम्भीर अध्ययन नगरी प्रतिवेदन तयार गर्ने तथा त्यस्ता प्रतिवेदन सरकारले सार्वजनिक पनि नगर्ने देखिएको छ ।
यस्तो अवस्थामा देशमै ठूलो प्रभाव पार्ने त्यस्ता मुद्दा कमजोर बन्दै झासमिस भइरहेका कयौं उदाहरणहरू छन् । कतिपय संसदीय मितिले छलफलको विषय बनाएर सरकारलाई सुध्रिन निर्देशन दिए पनि सरकारले हल्का रुपमा लिएको देखिन्छ । यस्तो अवस्थामा संसदीय प्रणाली नै कमजोर बन्दै जाने निश्चित छ । जब संसदीय प्रणाली कमजोर बन्दै जान्छ प्रजातन्त्र वा लोकतन्त्र बलियो बन्न सक्दैन । अहिले प्रजातन्त्र वा लोकतन्त्रवादी दलहरू र तिनका शीर्ष नेताहरूले संसदलाई बलियो बनाएर होइन कमजोर बनाउँदै लैजान खोजेको देखिँदैछ । यो नेपालका लागि अत्यन्तै दुःखद अवस्था हो ।
पछिल्लो समय प्रदेशको काम गराइलाई हेरेर त्यसको औचित्य छैन भन्ने आवाज बलियोसँग उठ्न थालेको छ । संघीय सरकारले प्रदेशलाई बलियो बनाउने गरी अधिकार नदिने, स्रोतसाधनको बाँडफाँड र अनुदानमा बेवास्ता गर्न खोज्ने काम भइरहेको देखिन्छ । अर्को, प्रदेश सरकार पनि जिम्मेवार भएर प्रदेशको विकास निर्माण तथा जनताका समस्यामा केन्द्रित हुनुपर्नेमा ती कुरामा बेवास्ता गर्दै गएको देखिएको छ ।
सरकारका लागि दलहरूमा तानातान, भाग पुर्याउन मन्त्रीको संख्या थप्ने, विकासका गम्भीर क्षेत्रलाई बेवास्ता गर्ने, हल्का तथा कम प्राथमिकता एि हुने क्षेत्रमा बढी महत्व दिँदै आएको देखिएको छ । प्रदेशका समस्या समाधान गर्न कानुन निर्माण गर्न सरकारले बढी चासो दिनुपर्नेमा त्यसो गरेको देखिन्न । प्रदेश संसदमा सम्बन्धित प्रदेशका समस्यामा दह्रो बहस गरेर समाधान गर्नुपर्नेमा सरकारले वास्ता नगर्ने तथा संसद कमजोर देखिएको अवस्था छ । यही अवस्था लामो समय रहिरहेमा प्रदेश आवश्यक छैन भन्ने आवाज दह्रोसँग उठ्ने निश्चित छ । दलहरू र तिनको नेतृत्वका कारण प्रदेश खारेज गर्नैपर्ने अवस्था आए संविधान नै धरापमा पर्ने अवस्था आउनेछ ।
संसदलाई दह्रो र गौरवमय बनाउन सबै सांसदको अहम भूमिका हुन्छ । अझ बढी भूमिका पढ्लेखेका शिक्षित सांसदहरुको हुन्छ भन्ने आशा गरिन्छ । पछिल्लो समय त्यस्तो देखिएको छैन । संसदको गरिमा बढाउन सांसदहरु संसदमा नियमित उपस्थित भएर निरन्तर जनताका जीवनसँग सम्बन्धित विषय, राष्ट्रिय सरोकारका विषय तथा अन्तर्राष्ट्रिय विषयमा गम्भीर बहस गर्नु आवश्यक हुन्छ । अधिकांश सांसदहरु सचिवालयमा हाजिरी गर्ने तर संसदमा उपस्थित नहुने गरेको देखिएको छ ।
यो देश र जनताप्रति नै घात हो । अर्को, सांसदहरुले राष्ट्र र जनताका जीनस्तरसँग जोडिएका विषयमा बृहत् अध्ययन गर्नु पनि अति जरुरी देखिएको छ । सकेसम्म बहसमा भागै नलिने, लिए पनि हल्का रुपमा प्रस्तुत हुँदा पनि सांसदको औचित्य रहन्न । सचेत र अध्ययनशील सांसदहरुले जनता र राष्ट्रसँग सम्बन्धित विषयमा गम्भीर बहस गरेर सरकारलाई सुध्रिन बाध्य पार्न नसक्ने हो भने अहिले चलिरहेको दलाली तथा कमिसनको खेल तथा ठूला, ठूला भ्रष्टाचार पनि रोकिने छैनन् ।
भेषराज पोखरेल
नेपालबहस डटकमका नियमित स्तम्भकार भेष राज पोखरेल वरिष्ठ पत्रकार हुन् । विगत २५ वर्षदेखि अर्थ राजनीतिक धारमा कलम चलाउँदै आएका पोखरेलले कान्तिपुर दैनिकमा २० वर्ष भन्दा बढी समय भाषा सम्पादकका रुपमा काम गरेका छन् । स्वतन्त्र लेखकका रुपमा समेत विभिन्न दैनिक पत्रपत्रिकाहरुमा लेखहरू लेख्दै आएका पोखरेलले दुई वर्ष नेपाल तारा डटकमको सम्पादकको रुपमा काम गरेको अनुभव पनि छ ।
लेखकबाट थपसूचना प्रविधि क्षेत्रका प्रगति र चुनौती
बैशाख २०, २०८१ बिहिबार
सूचना तथा सञ्चार प्रविधि दिवस प्रविधिबाट प्रभावित बन्दै ‘सन्देश’ निर्माणको प्रक्रिया
बैशाख २०, २०८१ बिहिबार
लगानी सम्मेलन र लगानी वातावरण निर्माण
बैशाख १८, २०८१ मंगलबार
आईजीकै सचिवालयमा एसएसपी कार्कीको चुरीफुरी !
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख १९, २०८१ बुधबार
बिहानै कतार एयरको विमानसँग सिम्रिक हेलिकप्टर ठोक्किन आइपुगेपछि.....
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख १८, २०८१ मंगलबार
नबिल बैंकको वीरगञ्ज शाखाबाट १ करोड ३४ लाख नोट चोरी, चोर खोज्दै प्रहरी
नेपालबहस संवाददाता
बैशाख १८, २०८१ मंगलबार
बस खोलामा खस्दा २० को मृत्यु, २१ जना घाइते
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
वेस्ट इन्डिज ए सँग नेपालको लगातार तेस्रो हार
बैशाख २०, २०८१ बिहिबार
अधिकांशलाई प्रशासकीय अधिकृतको जिम्मेवारी दिएर ४८ जना उपसचिवहरु सरुवा
बैशाख २०, २०८१ बिहिबार
नौबीसे नागढुङ्गा सडक खण्डमा धमाधम पिच सुरु
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
रासायनिक विषादीको प्रयोग घटाउन 'आईपीएम' कृषक पाठशाला
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
रुखमा टाँगिएको जोखिमयुक्त तारको साहारमा उपभोक्ता सेवा लिन बाध्य
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
सन् २०२६ लाई अन्तर्राष्ट्रिय महिला कृषक वर्षको रूपमा मनाउने घोषणा
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
मे २४ लाई ‘अन्तर्राष्ट्रिय मारखोर दिवस’ का रुपमा घोषणा गर्ने
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार
खगराजले आइतबार विश्वासको मत लिने, एमालेका कारण सोडारी अन्योलमा
बैशाख २१, २०८१ शुक्रबार