अन्तःशुल्क स्टिकर छाप्दा २३ करोड भ्रष्टचारको आशंका

१८ फागुन, काठमाडौं । अर्थ मन्त्रालय मातहतको आन्तरिक राजश्व विभागद्वारा जारी हुने अन्तःशुल्क स्टीकर छाप्दा सरकार कै मातहतको सुरक्षण मुद्रण केन्द्रको प्रस्तावित मूल्य महँगो परेको छ । स्टिकर छाप्नका लागि सबै प्राविधिक तयारी पूरा गरेर केन्द्रले पहिलो वर्ष ४३ करोड ३२ लाख स्टिकर छाप्दा प्रति स्टीकर ०.८८ पैसा मूल्यमा छपाई गर्दा महँगोमा परेको हो । जब कि यसअघि मद्रास प्रेसले छाप्दा जम्मा १२ देखि १८ पैसा पर्ने गर्थ्यो । ‘समग्रमा अहिले केन्द्रले स्टिकर छपाइको लागत २३ करोड बढी परिरहेको छ’, आन्तरिक राजश्व कार्यालयका एक उच्च कर्मचारीले भने । एक वर्ष अघि नै निर्णय भएकाले यसको छपाई शुरु भइसकेको पनि स्रोतले जनाएको छ ।

सरकारले नै स्थापना गरेको सुरक्षण मुद्रण केन्द्रबाट पहिलोपटक स्टिकर छपाई सुरु हुँदा नै महँगो परेपछि अनियमितता भएको आशंका गरिएको छ ।  केन्द्रले नेपालमै स्टीकरको छपाइ गर्दा अहिले आन्तरिक राजश्व विभागले छापिरहेको लागतको तुलनामा सात गुणा बढी महँगो लागतमा छपाइ हुने गरेको हो ।  छपाइमा अनुभव भएका व्यवसायी तथा अधिकारीहरूले नै केन्द्रको छपाइ लागत अस्वाभाविक भन्दै आलोचना गरेका छन् । आन्तरिक राजस्व विभागले बर्सेनि ४ अर्बभन्दा बढी संख्यामा स्टिकर छपाइ गर्दै आएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धामा विदेशी कम्पनीबाट छपाइ गर्दै आएको विभागले विगतमा भारतीय कम्पनी मद्रास सेक्युरिटीसँग सम्झौता गरेर छपाई गर्दै आएको थियो ।

मद्राससँगको सम्झौताअनुसार विभागले प्रति स्टीकर १२ पैसामा पाइरहेको थियो । यदि प्रतिस्पर्धा नै नभए पनि बढीमा १८ पैसा प्रतिस्टिकर अहिले बजारको स्वभाविक दर भएको बताइन्छ । तर केन्द्रले भने प्रति स्टीकर ८८ पैसामा छाप्न थालेको हो । आन्तरिक राजस्व विभागलाई आपूर्ति गर्नका लागि भन्दै केन्द्रले छाप्न थालेको स्टिकर छपाइको लागत ८८ पैसाभन्दा माथि जाने देखिएको सुरक्षण मुद्रण केन्द्र उच्च स्रोतले जनाएको छ । ‘यसमा विभागले केही भुक्तानी पनि गरिसकेको छ, त्यही भएर ८८ पैसा भन्दा जाने हाम्रो अनुमान हो’, स्रोतले भन्यो ।

स्रोतका अनुसार सुरक्षण मुद्रण केन्द्रसँग स्टिकर छाप्नका लागि दुई वटा मेसिन छन् । तर आफ्नै मेसिन भएको केन्द्रले एउटा निजी कम्पनीलाई छपाइको जिम्मेवारी दिएको छ । छपाइको क्रममा चाहिने मेसिन, बिजुली तथा जनशक्ति, सुरक्षा सबैको जिम्मा आफै लिएको विभागले एउटा कम्पनीलाई ३८ करोड ६७ लाख रुपैयाँमा छपाइको जिम्मेवारी दिएको थियो । स्रोतका अनुसार केन्द्रले प्रिन्ट सेल प्रालि ललितपुरलाई यसको जिम्मेवारी दिएको छ । यो जिम्मा पाउने कम्पनीले एक वर्षमा ४३ करोड ३२ लाख स्टिकर छपाइका लागि मसी, कागज र सफ्टवेयरको व्यवस्था गर्ने छ । यस बाहेक छपाइको क्रममा मेसिनरी पार्ट्समा समस्या देखिएमा मर्मतको काम पनि उसैको हुने भएको छ ।

मसी, कागज र र छपाइबाहेक कम्पनीले केन्द्रका कर्मचारीलाई तालिम पनि दिएको छ । आन्तरिक राजश्व विभागले त्यसअघि पनि नेपालमै केही स्टिकर छपाइ गरिरहेको थियो । विभागले जनक शिक्षा सामग्रीबाट छपाइ गर्दा पनि अन्तिम लागत प्रति स्टीकर ३५ पैसा परेको स्रोतको दावी छ । भारतीय कम्पनी मद्राससँग सम्झौता हुँदा १२ पैसा परेको थियो भने अमेरिकी डलरमा सम्झौता भएकाले डलरको भाउअनुसार तलमाथि भइरहेको थियो । त्यसैले यसको मूल्य १५ पैसाभन्दा माथि गएको थियो । विगतमा नेपालमै छापिरहेको स्टिकरकै लागतभन्दा अहिले दोब्बरभन्दा बढी लागतमा केन्द्रले स्टिकर छपाइ गरिरहेको छ । जनक शिक्षा सामग्रीले छाप्दा पनि ३५ पैसा परेको छ । यही लागतको तुलना गर्दा पनि २३ करोड बढी लागतमा केन्द्रले छपाइ गर्न थालेको हो ।

केन्द्रले यो स्टिकर छाप्ने निर्णय गर्दा कार्यकारी प्रमुखमा विकल पौडेल रहेका थिए । हाल उनी अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगको हिरासतमा रहेका छन् । केन्द्रका कार्यकारी निर्देशक पौडेल यसअघि पनि विवादमा परेका थिए । विवादित खरिद प्रक्रियामा सामेल भएका पौडेललाई केपी ओली सरकारदेखि देउवा सरकारले साथ दिँदै आएका छन् । अहिले प्रचण्ड सरकारले पनि त्यही राखेको थियो ।  अहिले यो स्टिकर छपाई शुरु भइसकेको स्रोतको दावी छ ।