साहित्य एवं कथाकार परशु प्रधानको निधन

६ चैत, काठमाडौं । नेपाली साहित्य क्षेत्रका एक शिखर स्रष्टा परशु प्रधानको निधन भएको छ । सोमबार राति काठमाडौंको नयाँबानेश्वरस्थित निवासमा ८० वर्षको उमेरमा उनको निधन भएको हो ।

परशु प्रधानका दुई छोरा र दुई छोरी रहेका छन् । परशु प्रधानको जन्म २००० सालमा भोजपुरमा भएको हो । नेपाली साहित्य र राजनीति शास्त्रमा एमए अध्ययन गरेका प्रधानले २०१६ सालबाटै नेपाली साहित्यमा कलम चलाउन थालेका थिए ।

प्रधानले २०१६ सालमा ‘जीवन पथ’ कविता लेखेका थिए । २०२५ मा सबै बिर्सिएका अनुहारहरु प्रकाशित थियो भने १३ वटा कथा संग्रह प्रकाशित भएका छन् । बक्ररेखा, फेरी आक्रमण, यौटा अर्को दन्त्यकथा, असम्बद्ध, समुद्रमा अस्ताउने सूर्य, प्रतिनिधि कथाहरु, यौटा क्रान्तिपुरुषको जन्म, कथा र रचनागर्भ, उत्तरार्ध, द लिटिल बुद्ध इन टोकियो, परशु प्धानको उत्कृष्ट कथा, नेपलिज लभ स्टोरी र धनिया कथा संग्रह हुन् ।

सीताहरु र घर कथोपन्यास पनि प्रकाशित भएका छन् । करिब एक दर्जन बाल कथाहरु पनि प्रकाशित भएका छन् । नानीको कथा, सुनको छाती, रीताको स्कूललगायतका बालकथा संग्रह प्रकाशित भएका छन् । प्रारम्भमा परशु प्रधान र भूमिकै भूमिकामा परशु प्रधान भन्ने भूमिका संग्रह पनि प्रकाशित भएका छन् । 

त्यसैगरी भोजपुरः एक अध्ययन, सजिलो नागरिक शास्त्र, सगरमाथा अञ्चलको भूगोल, सामान्य ज्ञान डाइजेस्ट (२९ संस्करणसम्म प्रकाशित भएका छन् । प्रधानलाई नेपाल साहित्य संस्थान पुरस्कारसहित दुई दर्जन पुरस्कारबाट सम्मान गरिएको थियो ।

लेखेर कहिल्यै नथाक्ने र सधैं चलायमान रहिरहने परशु प्रधानको सक्रियता प्रोस्टेटको शल्यक्रियापछि केही वर्षयता सुस्ताएको थियो । साहित्य क्षेत्रको विधाको हिसाबले उनी धेरै विधामा बाँडिएका छन् । कथा, बालकथा, निबन्ध, समीक्षा, समालोचनाबाट उनलाई धेरैले चिन्ने गरेका छन् । उनको बहुआयामिक परिचय छ । यद्यपि उनमा कथाकै आधिपत्य छ ।

सरकारी जागिर खान पूर्वतयारी गर्नेहरुले उनलाई सामान्य ज्ञान लेख्ने लेखकको रुपमा चिन्ने गर्दछन् । उनका सामान्य ज्ञान डाइजेस्ट २९ संस्करणसम्म प्रकाशित छन् । यसैगरी पुस्तक विमोचनको संस्कृति नेपालमा भित्र्याउने श्रेय पनि परशु प्रधानलाई नै जाने गर्दछ ।

त्यसैले श्रीओम श्रेष्ठ रोदनले गोरखापत्रमा उनीबारे लेखेका छन्, ‘परशु प्रधानलाई कथाकार भनेर मात्र पुग्दैन । कञ्जुस्याइँ गरेको जस्तो हुन्छ । सिद्धहस्त आख्यानपुरुष नै भन्नुपर्छ ।’

भोजपुरको माटोमा जन्मिएका धेरै सिर्जनशील व्यक्तित्वमध्ये परशु प्रधान पनि एक हुन् । २००० सालमा भोजपुरमा जन्मिएका परशु नेवारको छोरा भए पनि बाहुनकी छोरी जानुकादेवी रेग्मी (साहित्यमा कल्पना प्रधान) लाई भगाएर बिहे गरेर क्रान्तिकारी जीवनको शुरुवात गरेका थिए ।

जात नमिलाएर अन्तरजातीय विवाह गरेकाले उनलाई त्यतिबेलाको कानुन अनुसार १२ वर्ष जेल र उनकी श्रीमतीलाई ६ वर्षसम्म जेल सजाय हुन सक्थ्यो, त्यसैले आफूले मन पराएकी जानुकादेवीलाई लिएर उनी भोजपुरबाट भागेर मोरङहुँदै भारतको बनारससम्म पुगेर लुकेका थिए । २०२० साल भदौ १ गते नयाँ मुलुकी ऐन आएपछि मात्र उनी आफ्नै देशमा सार्वजनिक रुपमा हिंडडुल गर्न पाएका थिए ।